خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- هرساله در ایران ده‌ها برنامه تحت عنوان کتاب سال برگزار می‌شود که برخی مانند جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی قدمتی بیش از 60 سال دارند (با توقفی 6 ساله به علت وقوع انقلاب اسلامی) و برخی نیز نخستین دوره خود را تجربه می‌کنند. در هر کدام از این برنامه‌ها، جوایز متعدد و متنوع در شاخه‌های مرتبط اهدا می‌شود و کتاب‌هایی به‌عنوان آثار برگزیده به جامعه علمی معرفی می‌شوند.

جدا از بحث چگونگی برگزاری این برنامه‌ها و میزان جوایز و هزینه‌های برگزاری، مهم‌ترین نکته تاثیرگذاری در بهبود سطح کیفی آثار و بالا بردن توان علمی کشور در حوزه‌های مختلف است. آیا با توجه به تعدد این جوایز و هزینه‌ای که صرف برگزاری آن‌ها می‌شود، آثاری که از این طریق وارد چرخه نشر کشور می‌شوند، به همان اندازه و یا حتی کمتر از آن بر سطح سواد و افزایش تولید علم در کشور تاثیر دارند و سرمایه‌ای مادی و معنوی به کشور تزریق می‌کنند؟

شاید بدون بررسی همه جوانب و جزئیات نتوان به‌طور دقیق، پاسخ درستی به این پرسش داد، ولی با نگاهی کلی به وضعیت امروز تولید علم به‌ویژه در برخی رشته‌ها، به‌نظر می‌رسد بسیاری از این جوایز و البته نه همه آنها، آن کارایی لازم و موردنظر را دارا نبوده و تا حدودی برگزاری آن‌ها هدررفت سرمایه‌ است. البته نباید این نکته را از نظر دور داشت که برخی از این جوایز از سوی بخش خصوصی و بدون پشتوانه دولتی برگزار می‌شوند. 

علاوه بر آیین‌های کتاب سال که به‌طور شاخص در پایتخت برگزار می‌شوند، استان‌های کشور نیز از این قافله باز نمانده‌اند و برخی مانند استان کرمان در آستانه برگزاری بیستمین دوره کتاب سال در استان خود هستند.

استعدادهای نهفته بسیاری در عرصه‌های مختلف از جمله فرهنگ و نویسندگی در استان‌ها وجود دارد که به نوعی آن‌طور که باید دیده نشده و مورد حمایت قرار نگرفته‌اند. این مهم حتی در پوشش خبری این رویدادها و ثبت و ضبط آنها، نمود دارد. همان‌طور که در این گزارش خواهیم دید، تاریخچه کاملی از برخی رویدادهای کتاب سال در استان‌های کشور وجود ندارد و  به‌درستی تاریخ برگزاری نخستین دوره‌های آن‌ها و یا سرنوشت برگزاری دوره‌های بعدی مشخص نیست.

کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، هرساله در بهمن‌ماه از سوی موسسه خانه کتاب ایران به نویسندگان برگزیده در بخش‌های کلیات، فلسفه اسلامی، فلسفه غرب، دین، علوم اجتماعی، زبان، علوم کاربردی، هنر، ادبیات و تاریخ اعطا می‌شود. تاکنون سی و چهار دوره از این جایزه برگزار شده است.
 
این جایزه برای نخستین‌بار سال ۱۳۳۴ به پدیدآورندگان 11 کتاب برگزیده که سال ۱۳۳۲ منتشر شده بودند، اهدا شد. روند اعطای این جایزه از سال ۱۳۵۶ تا ۱۳۶۲ به علت وقوع انقلاب متوقف و از سال ۱۳۶۲ دوباره از سرگرفته شد.
 
اختتامیه سی و چهارمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی، 19 بهمن‌ 95 با حضور رئیس‌جمهوری در تالار وحدت برگزار شد.

کتاب سال حوزه
کتاب سال حوزه همایشی است که هر ساله توسط معاونت پژوهش مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برگزار می‌شود. کتاب‌هایی که در حوزه علوم اسلامی یا علوم انسانی مرتبط با حوزه دین هستند و از سوی حوزویان داخل و خارج كشور، تأليف، ترجمه، تحقيق و تصحيح شده‌ باشند، در این همایش مورد بررسی قرار می‌گیرند.
 
شناسايی كتب و نويسندگان برتر حوزوی و معرفی آنها به جامعه علمی، تشويق و حمايت از نويسندگان كتاب‌های برتر حوزه، تقويت روحيه و انگيزه‌های تحقيق و پژوهش در حوزه، ارتقای سطح پژوهش‌های دينی و حوزوی، ترويج فرهنگ پژوهش در ميان حوزويان، گسترش فرهنگ نگارش و توليد كتاب استاندارد و احيای تراث اسلامی، تبيين نقش و سهم حوزه و حوزويان در توليد و گسترش مرزهای دانش و شناسايی ظرفيت‌ها و توانمندی‌ پژوهشی حوزويان، به منظور رفع نيازهای پژوهشی حوزه‌های علميه و جامعه و نظام اسلامی، مهم‌ترین اهداف این همایش محسوب می‌شوند.
 
از سال 1378 تاکنون 18 دوره از این همایش برگزار شده و نوزدهمین دوره آن نیز اواخر سال جاری در شهر قم برگزار خواهد شد.

کتاب سال رضوی
جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی از مجموعه برنامه‌های جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع) هرساله به مناسبت میلاد امام رضا (ع) و ولادت حضرت فاطمه معصومه (س) و هم‌زمان با دهه کرامت از سوی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، برگزار می‌شود.
 
اشاعه و ترویج فرهنگ رضوی، گسترش فعالیت‌های علمی، هنری و پژوهشی مرتبط با سیره، زندگی و ابعاد مختلف شخصیت هشتمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت حضرت امام رضا (ع)، شناسایی، تجلیل و حمایت از تولیدکنندگان و پدیدآورندگان آثار برتر فرهنگی و هنری در زمینه فرهنگ رضوی و کمک به انتشار گسترده آن‌ها، از مهم‌ترین اهداف برگزاری این جشنواره هستند.
 
کتاب برتر (علوم و معارف رضوی، تاریخ و سیره رضوی، زیارت، طب الرضا (ع)، شعر، داستان، کودک و نوجوان، ترجمه و زبان‌های خارجی)، کتاب دیجیتال برتر، پایان‌نامه برتر، ناشر برتر و حمایت از آثار رضوی، پنج بخش جشنواره کتاب سال رضوی را شامل می‌شوند. آثار ارسالی در هر یک از بخش‌های پنجگانه، باید با موضوع امام رضا (ع) و یا مرتبط با موضوع خاندان امام رضا (ع) باشند.
 
تاکنون 9 دوره از این جشنواره برگزار شده و دهه کرامت سال جاری شاهد برگزاری دهمین دوره آن خواهیم بود.

کتاب سال دانشجویی
جشنواره کتاب سال دانشجویی نخستین دوره خود را سال 1373 با همت معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی تجربه کرد و در حال حاضر نیز سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی متولی برگزاری اين جشنواره است. تداوم و رونق اين جشنواره باعث شده كه اين فعاليت در سال‌های اخير از چشمگيرترين فعاليت‌های «هفته كتاب» جمهوری اسلامی باشد.
 
ايجاد نشاط علمی در مراكز علمی و دانشگاهی كشور، قرار گرفتن اين جشنواره در تقويم فرهنگی كشور در هفته كتاب جمهوری اسلامی ايران به‌عنوان برنامه‌ای شاخص، تقويت بنيه علمه دانشجويان با ارائه آثار مكتوب، حمايت از دانشجويان نوقلم برای توليد انديشه‌های جديد، جلب همكاری و حمايت ناشران حوزه دانشگاهی به منظور چاپ آثار دانشجويی، معرفی ناشران برتر دانشگاهی با هدف رونق نشر دانشگاهی و تسری انديشه ترويج فرهنگ كتاب و كتابخوانی در حوزه‌های دانش‌آموزی، بسيج، دفاع مقدس و دين از طريق الگوگيری از جشنواره كتاب سال دانشجويی، مهم‌ترین اهداف جشنواره محسوب می‌شوند.
 
جشنواره كتاب سال دانشجويی در دو بخش اصلی و ویژه برگزار می‌شود که بخش اصلی جشنواره شامل 6 گروه علوم پايه، علوم كشاورزی و منابع طبيعی، هنر و معماری، فنی و مهندسی، علوم پزشكی و دامپزشكی و علوم انسانی و اجتماعی بوده و در بخش ويژه نیز هر سال با جمع‌آوری نظرات افراد صاحبنظر و با نظرخواهی از اعضای شورای سياستگذاری و متناسب با عنوان آن سال، يک يا چند موضوع به‌عنوان موضوع ويژه به تصويب شورای مذكور رسيده و در فراخوان اعلام می‌شود.
 
تاکنون 23 دوره از این جشنواره برگزار شده و بیست و چهارمین جشنواره کتاب سال دانشجویی نیز همزمان با هفته کتاب سال جاری برگزار خواهد شد.

کتاب سال دانشگاهی
در جشنواره کتاب سال دانشگاهی که تاکنون 25 دوره آن در گروه‌های تخصصی کشاورزی و محیط زیست، فنی و مهندسی، علوم اجتماعی و رفتاری، علوم انسانی، معماری و هنرهای زیبا، علوم پایه و پزشکی و دامپزشکی و همچنین  بخش بین‌الملل (کتاب‌های غیرفارسی و کتاب‌های فارسی نویسندگان خارجی) برگزار شده، تمامی یا یکی از مؤلفان و یا مترجمان، باید عضو هیأت علمی یکی از دانشگاه‌های کشور باشند.
 
کتاب سال دفاع مقدس
از جایزه‌های ادبی است که تاکنون 16 دوره آن به همت بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس برگزار شده است.
 
نخستین دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس، سوم خرداد ۱۳۷۲ همزمان با سالروز آزادسازی خرمشهر برگزار شد. این جایزه تا 1390به‌صورت سالانه برگزار و با تغییر ساختار بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و ایجاد سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس، شانزدهمین دوره این جشنواره پس از سه سال در زمستان سال ۹۳ برگزار شد.
 
هدف از اجرای اين طرح، شناسايی، گردآوری و بررسی كتاب‌های منتشر شده به منظور انتخاب و معرفی آثار نمونه و برتر جنگ در موضوعات گوناگون و تجليل از نويسندگان، مترجمان، مولفان و هنرمندانی كه همگام با رزمندگان ميدان‌های نبرد، به خلق آثار علمی، فرهنگی و هنری اهتمام كرده‌اند، تشويق و ترغيب نويسندگان و ايجاد انگيزه به منظور خلق آثاری است كه در آينده به قصد بازشناسی حماسه با شكوه دفاع مقدس به مجموعه ذخاير فرهنگی كشور افزوده خواهد شد.
 
ايجاد زمينه مساعد و فراهم آوردن پشتوانه قوی معنوی برای شكوفايی استعدادهای ناشناخته و امكانات اوليه برای افزايش آثار تازه و روزآمد در موضوع دفاع مقدس، شناسايی و شناساندن آثار ارزشمند دفاع مقدس به عنوان ميراث فرهنگی، برانگيختن توجه و اهتمام مسئولان و دست‌اندركاران كشور به منظور سرمايه‌گذاری‌های مادی و معنوی در اين زمينه، تقويت و تكميل كتابخانه مركز اسناد بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌های مربوط به دفاع مقدس، از ديگر اهداف اين طرح است.

کتاب سال سینما
خانه سینما نخستین‌بار، دی‌ماه سال 86 جشن کتاب سال سینمای ایران را برگزار کرد. هدف از برگزاری این آیین، ضمن گرامیداشت کوشش‌های عرصه فرهنگ مکتوب سینمای ایران، جریان‌سازی در تولید و عرضه ادبیات مکتوب سینما و قدرشناسی از پدیدآورندگان این عرصه است.
 
در این مدت 6 دوره از این جایزه برگزار شده که ششمین آیین اهدای جایزه کتاب سال سینمای ایران، ششم اسفندماه 95 در تالار زنده‌یاد سیف‌الله داد خانه سینما برگزار شد.

کتاب سال محیط زیست (کتاب سبز)
دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیسـت، همزمان با هفتـه کتـاب و کتابخوانی (24 تا 30 آبان 1393) نخستین‌بار جشنواره «کتاب سال محیط زیست» را برگزار کرد.
 
گسترش فعالیت‌های مرتبط با تألیف، ترجمه و نشر آثار محیط زیستی،  ترویج و ارتقای فرهنگ محیط زیست در راستای حفاظت از منابع طبیعی و تحکیم آموزه‌های توسعه پایدار و شناسایی و تجلیل از پدیدآورندگان، ناشران، مراکز دانشگاهی و آثار برتر فرهنگی و تخصصی محیط زیست در حوزه کودکان و بزرگسالان، مهم‌ترین اهداف برگزاری این جشنواره هستند.
 
سازمان محیط زیست به پاس خدمات فرهنگی قابل توجه آیت‌الله دکتر سیدمصطفی محقق احمدآبادی معروف به محقق داماد به دلیل تالیف کتاب‌هایی که بین موازین محیط زیستی و آموزه‌های دینی پیوند برقرار می‌کنند‌، جایزه ویژه کتاب سال محیط زیست را به او اهدا کرد.
 
کتاب سال عاشورا
«کتاب سال عاشورا» با هدف شناسایی آثار منتشرشده در موضوع عاشورا و مقولات مرتبط با آن (امام‌حسین(ع)، فرهنگ عاشورایی، آیین‌های سوگواری و...) و تجلیل از پدیدآورندگان آن‌ها، به همت بنیاد دعبل خزاعی برگزار می‌شود. 

در کتاب سال عاشورا، به برگزیدگان در 15 رشته جایزه تعلق خواهد گرفت که از آن‌جمله می‌توان به محورهای شعر، داستان، نثر ادبی، مقتل، پژوهش‌های تاریخی، پژوهش‌های فرهنگی، پژوهش‌های هنری و ادبی، موسیقی، خوشنویسی، عکاسی، تجسمی، شعر کودک و نوجوان، داستان کودک و نوجوان، ترجمه اشاره کرد.

دومین دوره انتخاب «کتاب سال عاشورا (جایزه‌ دعبل خزاعی)» از بین آثار منتشرشده سال‌های ۹۴ و ۹۵ در ۱۹ رشته، سال جاری برگزار می‌شود. 

کتاب سال دانشگاه آزاد (ابن سینا)
نخستین دوره انتخاب کتاب سال دانشگاه آزاد، اسفند 94 و دومین دوره آن 2 اردیبهشت 96 برگزار شده است.
 
جایزه کتاب سال دانشگاه آزاد اسلامی (ابن سینا) با هدف شناسایی و معرفی کتاب‌های برتر، کمک به اعتلای سطح دانش و فرهنگ مکتوب دانشگاه آزاد اسلامی، حفظ استقلال و هویت فرهنگی و حمایت و تشویق پدیدآورندگان متعهد و متخصص کتاب در واحد علوم و تحقیقات برگزار می‌شود.

کتاب سال مدیریت و مهندسی صنایع
پاسداشت دانشمندان و اندیشمندان که از دیرباز در این مرزوبوم رسم بوده، کاری بس پسندیده و بسیار موثر و قابل تقدیر است. انتشارات امیران در پی نکوداشت استاد فرهیخته، پروفسور ناصر میرسپاسی، تاکنون سه دوره از جایزه ادبی ایشان را در حوزه کتاب‌های مدیریت و مهندسی صنایع برگزار کرده است.

در این جایزه به کتاب‌هایی که براساس رای هیات داوران و در هر یک از عناوین اصلی مانند مدیریت دولتی، مدیریت صنعتی،‌ مدیریت بیمه و گمرک، مدیریت اسلامی، مدیریت رمان، آینده‌پژوهی و آینده‌شناسی، روانشناسی، مدیریت زیست‌محیطی، اثتصاد و مدیریت و ده‌ها شاخه دیگر انتخاب می‌شوند، جوایز اهدا و از آن‌ها در آیین سومین دوره جایزه ملی مدیریت ایران و با حضور شخص پروفسور ناصر میرسپاسی، تقدیر به‌عمل خواهد آمد.

سومین دوره جایزه کتاب سال مدیریت «جایزه پروفسور میر‌سپاسی» آذرماه 95، در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران به همت انتشارات «امیران» برگزار شد.

کتاب سال مهندسی مکانیک
طبق آمار وزارت علوم، در کشور 200 هزار نفر مهندسی مکانیک در رده‌های کارشناسی و بالاتر وجود دارد. کتاب سال مهندسی مکانیک که تاکنون 4 شماره آن چاپ شده، بیشتر به اطلاعات موردنیاز مهندسان مکانیک می‌پردازد، اطلاعاتی که در دانشگاه نمی‌آموزند. محاطب این کتاب، 200 هزار نفر مهندس مکانیک ایران هستند. 

این کتاب به‌طور مستقل به همت گروهی از مهندسان مکانیک از سوی نشر «شفاف» منتشر می‌شود. هرسال یکی از بزرگان عرصه مهندسی و صنعت در تولید محتوای این کتاب مشارکت دارند. اطلاعات مرتبط با این کتاب در پایگاه اطلاع‌رسانی به نشانی asmebook قابل مشاهده است. 

کتاب سال مهندسی مکانیک سال 92 با همکاری مپنا، سال 94 با همکاری شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، سال 95 با همکاری شرکت فاضلاب تهران به چاپ شده و سال 96 با همکاری وزارت نیرو منتشر می‌شود. موضوع محوری کتاب‌ها نیز متناسب با موضوعات روز و شرکت‌های همکار است. 

کتاب سال بانکداری الکترونیکی 
نخستین کتاب سال بانکداری الکترونیکی، برای معرفی فعالان عرصه بانک، بورس و بیمه کشور، توسط هلدینگ رسانه‌ای دیده‌بان، منتشر می‌شود. این کتاب، به‌عنوان مرجع رسمی بانکداری الکترونیکی ایران، دربرگیرنده حوزه‌های مختلف بانکداری الکترونیکی و فناوری در حوزه پولی کشور، بورس و بیمه است.

گزارش تحلیلی وضعیت بورس، بیمه و بانکداری الکترونیکی کشور، بررسی وضعیت ارائه خدمات الکترونیکی در زمینه بانک، بورس و بیمه در گفت‌وگو با صاحب‌نظران، چشم‌انداز کلی بانکداری کشور، آشنایی با شرکت‌ها، محصولات و خدمات در زمینه فناوری مرتبط با سه حوزه؛ بانک، بورس و بیمه و معرفی توانمندی‌ها و خدمات ویژه آنها، تحلیل روندهای جهانی بانکداری الکترونیکی، تاریخ شفاهی بانکداری الکترونیکی ایران، دایرکتورى شرکت‌هاى فعال در حوزه‌های بورس، بانک و بیمه یا ارائه‌دهندگان خدمات مرتبط از مباحث مهم این کتاب است.

مخاطبان عمده کتاب سال بانکداری الکترونیکی، بورس و بیمه، مدیران شبکه بانکی، وزارتخانه‌ها، ادارات دولتی و شرکت‌های فناوری اطلاعات و فعالان بورس و بیمه هستند. 

کتاب‌های سال در استان‌های ایران

کتاب سال کرمان
نخستین دوره جایزه کتاب سال استان کرمان، سال 73 برگزار شد. این جایزه در مقاطعی به‌صورت دوسالانه برگزار شده است. آیین اختتامیه نوزدهمین دوره انتخاب کتاب سال کرمان تیر 95 بوده و بیستمین دوره آن در سال 96 برگزار می‌شود. 
 
هدف از برگزاری این جایزه، رونق و پویایی صنعت نشر و تشویق ناشران استان اعلام شده است. آثار برای شرکت در جایزه کتاب سال استان کرمان باید سه ویژگی داشته باشند تا بتوانند در فرآیند انتخاب شرکت کنند؛ نویسنده یا کرمانی یا مقیم کرمان باشد، موضوع کرمان و چاپ هم در کرمان باشد.
 
کتاب سال خراسان رضوی
تاکنون 13 دوره از آیین انتخاب کتاب سال استان خراسان رضوی برگزار شده و اختتامیه آخرین دوره آن بهمن 95 و هم‌زمان با پایتخت فرهنگی جهان اسلام بوده است.
 
کتاب سال لرستان
هفتمین دوره‌ انتخاب کتاب سال استان لرستان فروردین 96 در پل‌دختر برگزار شد.

کتاب سال کرمانشاه
تندیس جایزه کتاب سال استان کرمانشاه سال 92 رونمایی شد و سومین دوره آن نیز بهمن 95 برگزار شده است.
 
معرفی کتاب سال کرمانشاه در جهت شکوفایی هویت کرمانشاه و ارتقای سطح فرهنگی در استان برگزار می‌شود و در دسترس عموم قرار می‌گیرد.
 
کتابی که در هر زمینه­ای توسط نویسنده کرمانشاهی نوشته شده باشد، کتابی که توسط نویسنده کرمانشاهی یا غیرکرمانشاهی درمورد کرمانشاه نوشته شده باشد، می‌تواند در این جایزه شرکت داده شود.
 
کتاب سال خوزستان
جشنواره کتاب سال استان خوزستان اردیبهشت 94 کلید خورده و تاکنون سه دوره از آن برگزار شده است.

این جشنواره با هدف حمایت و تشویق مولفان، مترجمان و ناشران متعهد استان، معرفی چهره‌های شاخص فرهنگی استان، جهت‌دهی اصحاب قلم و آفرینندگان آثار فرهنگی و شناسایی و معرفی کتاب‌های برتر استان برگزار در این جشنواره کتاب‌های حوزه‌های مختلف نشر مانند ادبیات، تاریخ و جغرافیا، علمی، فنی ـ مهندسی، ادبیات کودک و نوجوان، فلسفه و ترجمه بررسی می‌شوند.

کتاب سال اصفهان
دوسالانه جایزه کتاب سال اصفهان، آبان 95 برگزار شد.
 
آثار ارسالی به دبیرخانه این جایزه شامل کتاب‌های درسی و کمک‌درسی نمی‌شود. کتاب‌های ارائه شده باید در اصفهان اعلام‌وصول شده باشند، مگر این‌که نویسنده کتاب از استان اصفهان باشد یا محتوای کتاب راجع‌به استان اصفهان باشد.
 
میزان تأثیر در رفع نیاز مخاطب (اثرگذاری در خواننده)، تازگی و بداعت مطالب (تازه و نو بودن مطالب)، ساختار ویژه (فصل‌بندی، ترتیب فصول، نتیجه‌گیری، جداول)، وسعت تتبع، تحلیل، استنتاج (گستره تحقیق و تحلیل)، تأثیرگذاری بر گسترش مرزهای دانش (گشودن عرصه‌های تازه در دانش)، همدلی با ارزش‌های دینی، ملی و انسانی (انطباق با ارزش‌های دینی و ملی)، شیوایی، رعایت قواعد دستوری، اصول ویرایشی، صفحه‌آرایی، طراحی جلد، قطع، نوع کاغذ، چاپ، صحافی و ویژگی خاص مانند شهرت و اعتبار علمی نویسنده و ناشر، شاخص‌های داوری دوسالانه جایزه کتاب سال اصفهان محسوب می‌شوند.

کتاب سال کهگیلویه و بویراحمد
دومین دوره انتخاب کتاب سال کهگیلویه وبویراحمد سال 93 برگزار شد.

به گفته دبیر این جشنواره در دوره نخست 180 اثر و در دوره دوم 125 کتاب به دبیرخانه جایزه کتاب سال کهگیلویه وبویراحمد ارسال شده است.

کتاب سال قزوین
فراخوان نخستین دوره کتاب سال استان قزوین با هدف معرفی كتاب‌های برتر و تشویق اهل قلم، دی‌ماه 95 اعلام شد.
 
براساس آئین‌نامه این جایزه، نویسندگان بومی یا ساكن استان قزوین که آثار آنان در یکی از موضوعات علوم انسانی، علوم و فنون، هنر، كودک و نوجوان یا قزوین‌پژوهی باشد، می‌توانند در این دوره از کتاب سال قزوین مشارکت کنند و نویسندگان غیربومی در صورتی می‌توانند در انتخاب کتاب سال استان شرکت کنند که محتوای اثرشان از نظر موضوع و مضمون درباره استان قزوین باشد.
 
كتاب مجموعه مقالات و سخنرانی‌ها باید دارای موضوع واحد یا نویسنده واحدی باشند و جزو كتاب‌های كمک آموزشی و افست نباشند.

کتاب سال مازندران
نخستین دوره جایزه ملی کتاب سال مازندران‌پژوهی با معرفی کتاب سال در حوزه‌های ادبیات، تاریخ و جغرافیا ، هنر و موسیقی، فرهنگ فولکلور و چشم‌اندازهای توسعه‌ای مازندران، بهمن 93 برگزار شد.
 
اعتلای فرهنگ پژوهش در حوزه مازندران‌شناسی و حمایت و تشویق نویسندگان و پژوهشگران مازندران‌شناس در محورهای چشم‌اندازهای توسعه‌ای مازندران، تاریخ و جغرافیا، فرهنگ فولکور، زبان و ادبیات محلی و هنر و موسیقی محلی، مهم‌ترین اهداف برگزاری این جایزه بودند.

کتاب سال خراسان شمالی
نخستین دوره انتخاب کتاب سال خراسان شمالی، بهمن 93 برگزار و دومین دوره آن نیز بهمن 94 انجام شد.
 
این جایزه در بخش‌های ادبیات، کودک و نوجوان، کلیات و جامعه شناسی، هنر، دین و روانشناسی و همچنین بخش‌های ویژه دفاع مقدس، امر به معروف و نهی از منکر و عفاف و حجاب برگزار شده است.

کتاب سال ایلام
نخستین دوره کتاب سال ایلام، سال 94 برگزار شد.
 
جایزه سال کتاب ایلام با هدف حمایت و تشویق مولفان، مترجمان و مصححان و ناشران متعهد و ارتقای فرهنگ جامعه اسلامی و حفظ استقلال و هویت فرهنگی، به نویسندگان ایرانی و خارجی که در حوزه ایلام‌شناسی اثری خلق کرده باشند، اهدا می‌شود.

کتاب سال اردبیل
دومین دوره انتخاب کتاب سال استان اردبیل با هدف ارج نهادن به فعالیت های مولفان، پدید آوردگان، مترجمان و ناشران استان، سال 96 برگزار شد.

کتاب سال یزد
آیین تجلیل از برگزیدگان نخستین دوره کتاب سال یزد در موضوعات کلیات، رمان، دیوان و ادبیات که در ارتباط با یزد به‌نگارش درآمده، سال 94 برگزار شد.

کتاب سال سمنان
جایزه کتاب سال استان سمنان به‌صورت دوسالانه برگزار می‌شود. نخستین دوره این دوسالانه سال 91، دومین دوره آن سال 93 و سومین دوسالانه کتاب سال سمنان نیز دی‌ماه 95 برگزار شد.

کتاب سال قشم
دومین دوره کتاب سال قشم در بخش‌های داستان کودک و نوجوان، ادبیات داستانی، علمی و هنری و بخش ویژه خلیج فارس سال 92 برگزار شده است.  

كتاب سال كودک و نوجوان قم
نخستين جشنواره كتاب سال كودک و نوجوان استان قم، در بخش‌های ادبيات كودک و نوجوان، داستان، تصویرگری و شعر اسفند 88 برگزار شد.