فریدون مجلسی درباره کتاب «فروپاشی، چگونه جوامع راه فنا یا بقا را برمی‌گزینند» تالیف جَرد دایموند به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: زیبایی و روانی نوشتار دایموند باعث شد سراغ ترجمه آن بروم که به صورت روایی تالیف کرده و آن را به شکل کتاب درسی یا دانشگاهی به نگارش درنیاورده است.
 
وی افزود: مولف به تدریج وارد تغییراتی می‌شود که در حوزه تحولات تمدنی که در مکانی زیبا و دورافتاده به صورت تدریجا روی داده است و شرایطی فراهم می‌کند که با پروراندن موضوع به آن زیبایی ورود پیدا کند. در این تحولات، زمین در شرایطی قرار می‌گیرد که به دلیل چرای بی‌رویه، به خطر کاهش رویش علوفه دچار می‌شود. از طرفی مولف مطرح می‌کند چگونه با این وضعیت باید مقابله کرد.
 
این مترجم ادامه داد: دایموند پس از بررسی بعضی نکات به حوزه‌های تمدنی گوناگون برمی‌گردد، مثلا در آمریکا و مکزیک به آثار تمدن مایا برمی‌خورد که در آن سنگ‌ها و معابد عظیم در لابه‌لای ریشه‌های درختان پیچیده است و بعد تحلیل می‌کند که اینان تمدنی به این عظمت و پیشرفته‌تر از اروپای 3 هزار سال پیش داشتند، چرا و چگونه محو شدند؟
 
مجلسی اظهار کرد: همچنین به سرخپوستانی اشاره می‌کند که در ادامه نشان می‌دهد که چگونه در یک جامعه منزوی‌تر و در یک بخشی از دنیا و جدا شده از بقیه بشریت برای خودشان تحولی پیدا کردند و آثار تمدنی که پدید آمده نشان می‌دهد که آخرین افراد چگونه به خوردن گوشت و حتی همنوعان یعنی آدم‌خواری روی آوردند.
 
وی افزود: آثار دیگری را در اقیانوس کبیر می‌بیند که در ابتدا جنگل‌های انبوه بودند و بعد کسانی که از آنجا رفتند، خواستند مجسمه‌های عظیمی بسازند که  در این ساخت و ساز جنگل به دلیل حمل سنگ‌های عظیمی که باید روی الوارها غلطانده می‌شد، از بین می‌رود. وقتی جنگل از میان می‌رود، امکان زندگی مسالمت‌آمیز در تمدنی که وجود داشت نیز از بین می‌رود.
 
این دپیلمات سابق ادامه داد: مولف از مثال‌هایی استفاده می‌کند که من به عنوان آزمایشگاه جغرافیای تاریخی می‌دانم که در آن عملکرد انسان در طبیعت را رصد می‌کنیم که چگونه علیه بقای خودش کار می‌کند و در جای دیگر توانسته امکان بقای خودش را حفظ کند.  
 
مجلسی اظهار کرد: در فصل پایانی مولف به راه‌حل‌ها می‌پردازد و هشدار می‌دهد و در این میان به جزیره گریلند اشاره می‌کند که در قطب شمال نزدیک کانادا قرار دارد که از 700 سال پیش وایکینگ‌ها چه تمدنی در آن به وجود آوردند و شهرسازی کردند و هنوز کلیساهای آن باقی است اما در قسمت‌های غربی گریلند تمدن پس از 500 سال محو می‌شود و امروز توانستند آثار آخرین کسانی را که در آنجا در تنهایی مردند، کشف کنند.
 
وی افزود: تصور این موضوع وحشتناک است که انسان‌هایی در شهر و دیاری باشند و زندگی کنند و با اروپا از طریق کشتی‌هایی که سالی چندبار رفت و آمد می‌کردند، ارتباط داشته باشند اما بعد ناگهان این ارتباطات گسسته شود و بعد افول تدریجی، مرگ و انقراض روی دهد. این هشدار به بشر امروز است که خطرها را یادآوری می‌کند.
 
این مترجم بیان کرد: فروپاشی جوامع به ما می‌گوید که چگونه زندگی و کار کنیم که مثل رواندا (کشوری کوچک در مرکز آفریقا) نشویم، کشوری سراسر جنگل و جمعیتی که در فاصله کمی از 600 تا700 هزار نفر به 6،5 میلیون نفر رسید و آخرین درخت‌ها را برای پخت‌و‌پز بریدند و بعد دو قبیله ساکن در آن به جان هم افتادند و در آستانه قرن بیست و یکم، یک و نیم‌میلیون نفر قربانی نسل‌کُشی‌ها شد. این مسائل در رابطه با محیط زیست و عدم تطبیق امکانات با میزان رشد جمعیت اتفاق افتاده است.

مجلسی افزود: بنابراین برای جلوگیری از تکرار نسل‌کشی‌ها، انسان باید محیط زیست را با توجه به زیست انسان، حیوانات و گیاهان در نظر بگیرد، زیرا نبود هر یکی از آنها برای زندگی انسان مشکل‌آفرین خواهد شد. مشکلی که امروز گریبانگیر دریاچه‌های ماست و موجب خشکی آنها می‌شود. گیاهان و جانورانی که همه آنها برای کره زمین یک نوع ثروت است و برای روال طبیعی محیط زیست باید حفظ شوند. از طرفی حفظ تعادل محیط زیست یکی از راه‌های حرکت به سوی توسعه است.  

وی درباره نوع نگاه مولف به چین و اقتصاد آن بیان کرد: افزایش جمعیت چین به شکلی پیش می‌رفت که دنیا را نگران کرده بود، نگرانی برای غذا، پوشاک و مَسکن آنها به این شکل بود که آیا سرزمین چین از عهده تامین نیازهای اولیه جمعیت روزافزون خود برمی‌آید؟ وقتی کشورهای دیگر به چین فکر می‌کردند این نگرانی در آنها شکل می‌گرفت که آیا چین فضای حیاتی خودش را در بیرون از فضای داخلی خود جست‌وجو خواهد کرد؟! اقدامی که هیتلر پیش از آن مرتکب شده بود.

این مترجم عنوان کرد: زمانی که چین قدم به توسعه عقلانی و برنامه‌ریزی شده با امکاناتی که قابل پایداری و حمایت بود، گذاشت اگرچه در بسیاری از موارد اشتباهاتی را مرتکب شد و آسیب‌هایی به محیط زیست وارد کرد اما توانستند افزایش جمعیت را محدود کنند، اگرچه در این میان با خشک شدن دریاچه‌ها و رودخانه‌ها مواجه شدند و در برهه‌ای برای تامین برخی نیازها به بریدن درختان جنگل روی آوردند، اما با نخستین سیل‌هایی که در اثر بریدن درختان به وجود آمد، بهره‌برداری از جنگل را ممنوع کردند و امروز جزء کشورهایی هستند که میزان جنگل‌های آن‌ها روبه افزایش و گسترش است.

مجلسی گفت: در ایران نیز این مشکل با سیل‌های عظیم خودش را نشان داد، این در حالی بود که ژاپن یک قرن پیش با این مشکل روبه‌رو شده و به فکر چاره برای آن افتاده بود و از آن‌طرف کره جنوبی با توسعه جنگل‌های خود یکی از کشورهایی است که بیشترین رشد را در این حوزه داشته است.