به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) تاریخ دولت‌های شیعی از مباحث مهم تاریخ تشیع است. آشنایی با چگونگی تشکیل و عملکرد این دولت‌ها در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، جغرافیای انسانی و نقش آنها در گسترش معارف شیعی و شناخت عوامل ضعف و سقوط آنها می‌تواند در فهم بهتر تاریخ تشیع مفید باشد.
کتاب «دولت‌های شیعی در تاریخ» وضعیت فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و چگونگی شکل‌گیری و افول این حکومت‌ها را در قالب پنج فصل با عنوان‌های «کلیاتی در باب تشیع»، «دولت‌های شیعی در ایران»، «دولت‌های شیعی در جزیرة‌العرب، عراق و شام»، «دولت‌های شیعی در شمال آفریقا و اندلس» و «دولت‌های شیعی در هند» بررسی می‌کند.
در مقدمه این کتاب می‌خوانیم: «تشکیل دولت‌های شیعی، تحولی بسیار مهم در گسترش اندیشه و تفکر شیعی در اقصی‌‌نقاط دنیای اسلام بودند. این دولت‌ها از گرایش‌های مختلف شیعی به‌خصوص زیدیه، اسماعیلیه و امامیه بودند. قلمرو تشکیل این دولت‌ها در نقاط مختلف دنیای اسلام از شبه قاره هند تا اندلس در جنوب اروپا بود. زمان تشکیل اولین دولت شیعی به قرن دوم در میان قبایل بربر شمال آفریقا باز می‌گردد. اوج تشکیل دولت‌های شیعی در قرن چهارم است که به علت تشکیل دولت‌های قدرتمند شیعی مثل فاطمیان و آل‌بویه از دید بعضی محققان، عصر دولت‌های شیعی نام گرفته است. دولت‌های شیعی تاسیس شده از قرن دوم تا چهارم اکثرا با هدایت و رهبری علویان است. از قرن چهارم به بعد با گسترش دامنه تشیع از هند تا سیسیل و از شام تا صحرای آفریقا و گرایش اقوام متعدد از عرب، بربر، ترک، کرد، زنگی، ایرانی و ... به مکتب اهل بیت (ع)، سردمداری غیرعلویان در تشکیل دولت‌های شیعی بیشتر شد. موضوع تاریخ دولت‌های شیعی از مباحث مهم تاریخ و تحولات تشیع است و با توجه به اینکه در سال‌های اخیر تاریخ تشیع مورد توجه خاص مراکز علمی و پژوهشی و دانشگاهی قرار گرفته و به‌عنوان یک رشته مستقل تاریخی مطرح گردیده، ضرورت تالیف درباره دولت‌های شیعی نمایان و آشکار می‌شود.»
مولفان کتاب در فصل دوم درباره پیشینه دولت‌های شیعی در ایران نوشته‌اند: «پیشینه تشیع در ایران به ربع آخر قرن اول هجری باز می‌گردد. در این دوران با سکونت اعراب اشعری در قم، تشیع برای نخستین‌بار در ایران منتشر شد. حضور امام رضا (ع) در اوایل قرن سوم هجری در خراسان، سبب انتشار بیشتر تشیع در ایران گردید. در قرن سوم هجری در منطقه جبال که محدوده‌ای بین همدان و اصفهان و ری می‌شد، شیعیان فراوانی ساکن بودند. از دلایل مهم نفوذ تشیع در ایران، ورود سادات علوی به این منطقه بود. در قرن سوم هجری مناطق شمالی ایران به سبب وجود تعدادی از علویان در طبرستان و توجه خاص دیلمیان به آنها، منطقه‌ای مناسب برای حرکت‌های شیعی شمرده می‌شد تا اینکه با تشکیل دولت علویان زیدی طبرستان در نیمه قرن سوم هجری، نخستین دولت مستقل از خلافت عباسی در شرق اسلامی شکل گرفت. در قرن چهارم هجری که قرن رواج تشیع در سراسر جهان اسلام بود، حرکت‌های شیعیان در ایران نیز قدرت افزون‌تری یافت. در واقع تواناترین حکومت شیعی ایران در دوران پیش از صفویه در این دوران ظهور یافت که همان حکومت آل‌بویه بود که از دیلم برخاسته بودند. آنان با تصرف قسمت اعظم ایران و عراق، بیش از یک قرن خلفای عباسی را زیر اقتدار خود گرفتند و به احیای شعائر مذهبی شیعه پرداختند.»
نخستین چاپ کتاب «دولت‌های شیعی در تاریخ» در 596 صفحه با شمارگان 750 نسخه به بهای 42 هزار تومان از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شده است.
سه‌شنبه ۱۳ تیر ۱۳۹۶ - ۱۰:۱۵
نظر شما