به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «کنکاش در مفهوم هویت برای شهر: زمینه، ابعاد و مولفه‌ها» نوشته مهدی واعظی به تازگی روانه بازار نشر شده است.
موضوع پژوهش این کتاب، بر اساس دغدغه امروز ساکنان اغلب شهرهای ایران و خصوصاً شهرهایی است که در دهه‌های معاصر از آبادی و روستا به شهر تبدیل شده‌اند. اغلب این نوع شهرها دارای معضلات کالبدی شدیدی هستند و قابلیت ادراک زیبای آنها تقریباً از بین رفته است. فقدان برنامه جامع و بومی کارشناسی شده در توسعه، اداره غیرکارشناسانه و ساخت شهر توسط تصمیم‌سازان و مسئولان شهری، عملکردهای ضعیف و پراکنده صورت گرفته قبلی آنان را نیز امحاء کرده است. در طول پژوهش و بررسی و تدقیق در موضوع، نکات مهمی در زمینه‌های مختلف مسائل هویت شهر بیین شد.
وجود و موجود، هویت و زمینه‌های هویتی، شهر یک مفهوم اجتماعی، هویت کالبدی، جهانی شدن و بحران هویت، الفبا و عناصر بصری و ... عناوین برخی مطالبی است که در این کتاب قابل مشاهده است.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «به گفته لوئیز ممفورد، شهر در مفهوم کامل خود، شبکه‌ی جغرافیایی، سازمان اقتصادی، فرآیندهای نهادی و صحنه‌ی نمایشی برای تعاملات اجتماعی و نماد زیبایی‌شناختی وحدت جمعی است. علاوه بر مکانی برای فعالیت اقتصادی و سکونت، شهر، جایگاه سنجیده‌ی اعمال و تمایلات پالایش‌شده‌ی فرهنگ انسانی است. اخلاق و انسان بودن انسان در شهر و تعاملات او با دیگران نمایان می‌شود. شهر هنر است و مروج هنر. بنابراین فضای شهری یک مفهوم کالبدی و فیزیکی است که ظرف تعاملات خاص انسانی واقع می‌شود. این نوع فضاها گاه شامل خیابان‌ها و معابر می‌شوند، گاهی به میدان‌های محله و شهر، گاه به پارک‌ها و ورودی‌های شهرها و زمانی به بلوارهای شهری اطلاق می‌شود.
چنانچه روابط اجتماعی و کارکرد انسانی فضاهای شهری از آنها سلب شوند، دیگر فضای شهری مفهوم خود را از دست می‌دهد و به پدیده‌ای مادی و کالبدی صِرف بدل خواهد شد. پس شهر پدیده‌ای مصنوع است و این پدیده مصنوع و وابسته (به انسان و فعالیتش) ماهیت خود را از انسان و روابط اجتماعی او به دست می‌آورد؛ لذا باید شهر را ماهیتی وابسته به وجود جوهری پنهان دانست که همان هویت شهری نام دارد. ظهور و تولیدات و تکنولوژی‌های جدید مانند اتومبیل، بروز عناصر شهری جدید مانند خیابان‌ها و بلوک‌های آپارتمانی در دوران معاصر، رفتارهای جدید و به‌تبع آن فرهنگ‌های جدید را پدید آورده است.
از سوی دیگر این فناوری‌ها و عناصر شهری نوین باعث افزایش جمعیت شهرها، افزایش فقر، تصرف زمین و مصرف‌گرایی شده است. این تغییر روش زندگی، هویت انسانی جدیدی را بروز داده و منجر به شکل‌گیری یک جنبش بین‌المللی شده است. رویکردهای جدیدی ساخت مسکن آپارتمانی، استفاده از یک الگوی ثابت در مناطق مختلف برای ساخت بنا، ظهور بناهای دولتی و حکومتی در شهرهای مختلف با الگوهای جهانی، شبیه سازی ساختمان‌ها، استفاده از مصالح صنعتی در مقیاس انبوه صنعتی‌سازی ساختمان‌ها و ... همه باعث ایجاد سبک جهانی شهرسازی و معماری شده‌اند.
یکسان‌سازی، نتیجه این تغییرات در مدل‌های شهرسازی بود. این همان بحران هویت است که هویتِ زمان و مکان را از بین می‌بَرد و اصطلاحاً سرزمین‌زدایی می‌کند؛ پس در این شرایط شاهدیم که آشفتگی کالبدی شهرهای معاصر، علاوه بر کاهش وحدت و یکپارچگی هویت اجتماعی ـ فرهنگی ساکنان (بر اثر مهاجرت و چندگانگی اقوام ساکن) باعث از بین رفتن روح فضاها، سنت‌ها و کیفیت محیط هم می‌شود.
از دهه 60 میلادی طراحی شهری به‌عنوان ابزاری برای ارتقای کیفیت کالبدی و عملکردی پابه عرصه شهرسازی گذاشته و تمرکز خود را بر عرصه‌های عمومی شهری معطوف می‌کند. از دهه‌ی 70 ظهور نظریه‌های انسانگرایانه و جامعه‌گرایانه تعدادی از اندیشمندان این حوزه (از قبیل جاکوبز، الکساندر و لینچ) طراحی شهری را بر آن داشت تا دامنه‌ی دید خود را گسترش داده و حوزه فعالیت خود را به کیفیت و شخصیت کل محلات و مناطق شهری بسط دهند. با کند شدن روند فرار سرمایه از مراکز شهری بسط دهند.
با کُندشدن روند فرار سرمایه از مراکز شهری و تغییر جهت آن در دهه‌ی 90 دامنه فعالیت‌های رشته گسترش یافته و طراحی، ساماندهی و باز زنده‌سازی کل شهر در دستور کار قرار گرفت. انسان و تعاملاتش موضوع اصلی طراحی شهرها و فضاهای شهری است. بدون انسان و فعالیت‌های او، عرصه عمومی شهرها و فضاهای عمومی شهری موضوعیت نخواهند داشت.»
کتاب «کنکاش در مفهوم هویت برای شهر: زمینه، ابعاد و مولفه‌ها» نوشته مهدی واعظی با شمارگان دو هزار نسخه در 68 صفحه به بهای 15 هزار تومان از سوی موسسه نشر صحیفه‌الزهرا به تازگی منتشر شده است.
چهارشنبه ۲۱ تیر ۱۳۹۶ - ۱۰:۰۰
نظر شما