نمایشنامه «جان گابریل بورکمان» اثر هنریک ایبسن با ترجمه بهزاد قادری منتشر شد.
در پشت جلد این کتاب آمده است: «جان گابریل بورکمان در بافت سه کار پایانی دیگر ایبسن، استاد معمار، آیُلف کوچولو (1894) و وقتی ما مردگان سربرداریم (که با این اثر یک چهارتایی معنادار میسازند) با آثار پیشین ایبسن پیوند نمادین و بنمایهای دارند. ایبسن در این چهار اثر با تاکید بر معماری برج (تجلی نور/ آیین مهر) در استاد معمار، عالم گیاه و حیوان (صورت/ فرم ارگانیک/ انداموار) در آیلف کوچک، سنگ معدن (ماده نابهاندام) در جان گابریل بورکمان و پیکرتراشی (فرم/ صورت فرهیخته) در وقتی ما مردگان سربرداریم به نوعی نمادگرایی و شخصیتپردازی روی میآورد که با گفتمان، نمادها و شخصیتهای دوره رئالیسم کارش تفاوت خیرهکنندهای دارد. آثار این مرحله، دادخواست هنرمند از خودش و مردم است؛ کسی که ربع قرن از زندگیاش را صرف رئالیسم و زندگی میانمایگان، کرده بود اما سپس تصمیم میگیرد آنها را افسون کند و به میهمانی حسانگیزی (aesthetics) همچون مذهبی نوبن ببرد. جان گابریل بورکمان، یک تراژدی ناب است، یک نسخه متفاوت از پرومته در بند ایسخولوس. متفاوت، چون اینجا دیگر ایبسن بنا دارد، پس از فداکاریهای پرومته و قربانیکردن خودش برای انسان در آثار رئالیستی، میانمایگان را به وادی صورتگری هفائیستون بکشاند و به آنها رنج و عذاب فنآوری و سبکآفرینی را به عنوان خیال شکرین، بشناساند.»
در نمایشنامه حاضر «جان گابریل بورکمان» فرزند پدری معدنکار است که گاهی او را با خود به درون معدن میبُرد. بورکمان بعدها مدیریت بانکی را برعهده میگیرد و برای مدرن کردن جامعه و برنامههای عمرانی، نقشههای بلندپروازانهای را در سر میپروراند.
او برای رسیدن به اهدافش و به خیال آنکه یکی از دوستان منتفذش در نظام بانکی، زن مورد علاقه او (الا) را دوست دارد به عشق این زن اعتنایی نمیکند تا حمایت دوست منتفذ را به دست آورد. بورکمان در برنامههای بلندپروازانه خود ورشکستی به بار میآورد و هشت سال را در زندان سپری میکند؛ اینک او در خانهای که الا در اختیار او و خانوادهاش قرار داده است، به همراه زنش ـ که خواهر دوقلوی نخستین عشق بورکمان است ـ زندگی میکند و بخش اعظم ماجراهای تراژیک نماشنامه در همین خانه میگذرد.
در مقدمه این اثر، گفتاری جامع با عنوان «جان گابریل بورکمان و چرخه آگاهی ذهن در تاریخ» به قلم بهزاد قادری، مترجم به چاپ رسیده است که به بررسی آثار و سیر نمایشنامهنویسی ایبسن اختصاص دارد.
نظر شما