غلامی در این مراسم با بیان اینکه تغییر متون با هدف تحول در آموزش دانشجویان خمیرمایه تحول در علوم انسانی خواهد بود و از اهداف اولیه انقلاب اسلامی و رهنمودهای مقام معظم رهبری است گفت: موتور محرکه فرهنگ در درجه نخست معارفی است که هویت جامعه را تعیین می کند و علوم انسانی را می‌توان در زمره این قبیل معارف برشمرد.
وی ادامه داد: در اهمیت و ضرورت نقد و نقادی در فرایند توسعه گفتمان علمی تردیدی نیست چون نقد از الزامات فرهنگ دانشگاهی است. همچنین نقد علمی نقش و جایگاه ویژه‌ای در انتقاد عالمانه و رشد توسعه فرهنگی کشور دارد زیرا کارایی نقد علمی در ایران در دوره‌های مختلف تاریخی تجربه شده است اما نقد و نقادی آدابی دارد که تحمل نظر مخالف و ارج نهادن به آن یکی از مولفه های مهم این آداب است و تشکیل چنین مجمعی را باید فرصتی برای تقویت این فرهنگ و آداب آن دانست.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه توجه همه مسئولین نظام معطوف به نقد و نهادینه کردن نقد علمی است افزود: تاسیس شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی با دغدغه رفع خلا نقد و نقادی صورت گرفته است. در واقع ضرورت نقد و تقویت رویکرد نقادی در متون درسی دلیل تاسیس این شورا بوده است. سیاست‌های وزارت علوم هم ترویج گفتمان علمی و رویکرد انتقادی در حوزه علوم انسانی است و وزارت علوم از هیچ اقدامی برای تقویت مراکزی که رویکرد انتقادی دارد مضایقه نمی‌کند چون چشم انداز ما از طریق تقویت رویکرد انتقادی در حوزه علوم انسانی تامین می‌شود.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه علوم انسانی بستر ساز جامعه است عنوان کرد: علوم انسانی در کشور چهار نیاز را تامین می‌کند؛ یکی دانشجویان و نیروهای انسانی مورد نیاز دانشگاه را تامین می‌کند. دیگری کتاب و مقالات علمی این حوزه توسط محققان و اساتید تولید می‌شود. سومین نیاز استادانی است که متولی تربیت دانشجو و تولید متون و چهارم تدوین سرفصل ها هستند که بر اساس نیاز جامعه صورت می گیرد.
وی ادامه داد: تشکیل شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی و فعالیت بیش از دو دهه آن تبلور نقد و نقادی در وزارت علوم است. این امر از طریق جلب همکاری استادان حوزه‌های مختلف برای توسعه فرهنگ نقادی در دانشگاه‌ها سازمان دهی شده و نیروهای حوزوی و دانشگاهی که در این شورا حضور پیدا کرده‌اند نماد شبکه نخبگانی هستند و آثار و برکات این شورا را در زمینه‌های مختلف علوم انسانی خواهیم دید.
غلامی تاکید کرد: هیچ نهادی به اندازه شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در نقد و تدوین متون دانشگاهی علوم انسانی فعالیت نداشته و باید این شورا را به عنوان یک نهاد رسمی در ساختار علمی کشور بیشتر معرفی و تقویت کنیم. همچنین باید تلاش شود در منابع درسی تعالی روش و محتوای لازم صورت گیرد.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه برگزاری این جشنواره زمینه موثری برای توسعه گفتمان انتقادی فراهم می‌کند گفت: نقد عالمانه و منصفانه کتب درسی باید معیار مهمی برای سنجش کارامدی فعالیت‌های شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی باشد. همچنین در زمینه بررسی نوآوری در متون دانشگاهی کتب علوم انسانی باید مطابق نیازهای بومی کشور حرکت شود. توجه بر فرهنگ ملی و هویت دینی و رفع نیازهای بومی کشور نیز در این مسیر اهمیت دارد.
به گفته وی، مرجعیت علمی موسسات علمی کشور و نخبگان علوم انسانی کشور به عنوان مراجع ذی صلاح از طریق نقد آثار کتب علوم انسانی تامین می شود. نقش آفرینی علوم انسانی در سیاست گذاری مستلزم نقد آثار علوم انسانی است و باید به این موضوع اهمیت داده شود.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به اینکه بالابردن اثر بخشی علوم انسانی در حل مسایل کشور در گرو رویکرد انتقادی و بومی سازی و مساله مندی در علوم انسانی است، گفت: ما کمتر در دانشکده‌های علوم انسانی از عملکرد شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی و پژوهش‌ها برای تحول در علوم انسانی می‌شنویم و می‌بینیم. باید این همگرایی‌ها توسعه یابد و انتشار دستاوردها به منظور اطلاع‌رسانی و تعمیق امید در محیط های دانشگاهی بیشتر انجام شود.
غلامی در پایان گفت: هیچ برون‌داد علمی بدون پذیرش دیدگاه علمی جدید صورت نمی‌گیرد و قطعاً در مراکز علمی ایده‌هایی هست که بتوان از آنها استفاده کرد. امیدوارم دامنه حضور اساتید و محققان در این جشنوار و شورا گسترش یابد.
رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم نیز در این مراسم درباره نقد به معنای فلسفه سخن گفت و افزود: ما دو کتاب تکوین و تدوین داریم این دو با هم در تناسب هستند و نمی‌توانیم رابطه دقیقی میان این دو تعریف کنیم. کتاب تکوین عالم موجود است و کتاب تدوین کتابی است که به زبان نوشته شده است. بین این دو عالم همواره تناسب است. در تاریخ 400 ساله اخیر حادثه دیگری میان کتاب تدوین و تکوین روی داده است و آن کتاب واسطه‌ای است که بین این دو صورت گرفته که هم تکوینی و هم تدوینی است.
وی ادامه داد: جامعه جدید هر لحظه نو می‌شود و به دست انسان با تعرض به طبیعت ساخته می‌شود. این جامعه را باید نقد کرد. بین این سه کتاب رابطه است. این جهان، جهان نقد است. ما کتاب نقد و شعر داشتیم. نقد در جامعه علمی ما از قدیم بوده است و در دوره جدید هم باز هم آن صورت را بیشتر حفظ کردیم و نقد به معنی سنجش را بیشتر حفظ کردیم و به آن نیازمندیم. در این شورا، که ما کتاب های درسی را نقد می‌کنیم با ملاک‌ها و معیارهایی این کار را می‌کنیم.
این استاد فلسفه با بیان اینکه من زندگی خود را با نقد کتاب آغاز کردم عنوان کرد: من دکتر محقق را که در این مراسم حضور دارند علامه و محقق می‌دانم. ایشان کتاب «فیلسوف» را نوشتند با رعایت ادب یادداشتی را نوشتم. ایشان بزرگوارانه این ملاحظات را در صدر کتاب چاپ کردند و این از افتخارات من است. قبل از این هم یادداشتی درباره کتاب خانلری نوشتم که مربوط به حوزه جغرافیا بود. وقتی نقد کتاب درسی می‌کنیم باید توجه کنیم مهمترین کتاب‌هایی که در کشور ما خوانده می‌شود کتاب‌های درسی است. این شاید عیب بزرگی باشد.
رئیس فرهنگستان علوم افزود: ما اینهمه کتاب درسی می‌نویسیم اما فرصت نمی‌دهیم که بچه‌ها خودشان کتابی را برای مطالعه انتخاب کنند چون آموزش و پرورش ما تعادل ندارد. نقد هم به معنی توجه به تعادل است.
وی با اشاره به اینکه ما بیشتر به نقد ظاهر پرداختیم و نقد نظم کتاب را در نظر نگرفتیم گفت: نقد یعنی اینکه متن را به اکنون بیاوریم. فلسفه جدید بنای این نوع نقد را گذاشته است بدین معنی که بیشتر به تناسب با زمان می‌پردازد. یعنی اینکه مثلا ببینیم سعدی امروز چه راهی به ما نشان می‌دهد؟ این راه دشواری است.
داوری اردکانی گفت: حافظ دومین کتابی است که در خانه همه ماست. چرا حافظ ملال آور نیست؟ چرا سعدی با زبان بسیار ساده‌اش ملال آور نیست؟ در فلسفه نقد به معنی سنجش نیست نه اینکه فلسفه سنجش را نفی کند. فیلسوف بنیان‌گذار مدرنیته معنایی از نقد کرده که اختصاص به دوران جدید پیدا کرده است. کانت سه کتاب در نقد نوشت. او در همه حوزه‌های علوم زمان خودش کتاب نوشت. این فیلسوف وقتی نقد خرد را می‌نویسد مقصودش این نیست که عیب و حسن آن را بگوید بلکه می‌خواهد درکش را نسبت به آن بیان کند. او می گوید نقد تعیین حدود عقل است.
رئیس فرهنگستان علوم در بخش پایانی سخنانش عنوان کرد: ما زمان خودمان را در نقد در می‌یابیم و نظر به آینده می‌کنیم. باید در نقد کتاب ببینیم این اثر چه نسبتی با زمان وجود ما دارد.
جان الله کریمی مطهر دبیر جشنواره ملی نقد متون و کتب علوم انسانی به همت شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در این مراسم با اشاره به اینکه این شورا سعی کرده گام‌هایی در توسعه فرهنگ نقد بردارد گفت: ما تلاش کردیم گفتمان نقد و رویکرد انتقادی در نهاد دانشگاهی پذیرفته شود. به همین منظور هم این جشنواره را در حوزه‌های مختلف برگزار کردیم.
وی ادامه داد: این جشنواره یک بازخوانی و بازخوانش فعالیت‌های 22 ساله این شورا در حوزه نقد است. همچنین این همایش در پایگاه استنادی جهان اسلام نمایه شده است. ما از 40 دانشگاه و مراکز علمی در 20 استان مقاله دریافت کردیم و از بین مقالات بیش از 75 مقاله واجد شرایط پذیرفته شده است. 15 مقاله برتر در مجله علمی پژوهشی به چاپ رسیده و سایر مقالات هم در دو جلد کتاب به چاپ رسیده است.
به گفته کریمی مطهر، به پاس بیش از دو دهه تجربه حرفه‌ای در حوزه نقد در این همایش از برگزیدگان گروه‌های تخصصی شامل نقد برتر، ناقد برتر، پیشکسوت ناقد برتر و ... تجلیل می‌شود.
تقدیر از 4 نفر از خانواده‌های ناقدان درگذشته
بر اساس این گزارش در بخش نخست این مراسم، با حضور وزیر علوم، از خانواده‌های مرحوم صادق آئینه‌وند، شاهد چوهدری، علیمحمد کاردان، غلامرضا رحمدل تجلیل شد. همچنین از تعدادی از اعضای شورای بررسی کتب و متون علوم انسانی از جمله کاظم اکرمی از گروه علوم تربیتی، زیب‌النسا علیخان از گروه زبان‌های خارجه، حامد صدقی از گروه زبان عربی، غلامرضا معمارزاده از گروه مدیریت تقدیر به عمل آمد.
نظر شما