مهدی گلشنی در این مراسم با بیان اینکه مهمترین عنصر برای ما فرهنگ است و علوم انسانی در این حوزه می‌تواند تاثیر گذار باشد گفت: خوداتکایی برای ما در این حوزه مهم است و این در دانشجو و استاد ما وجود ندارد. ما در حال از دست دادن نخبگان هستیم، باید آمار داده شود که چند درصد از نخبگانی که از کشور خارج شدند برگشتند. سرمایه ما نیروی فکری است که در کشور وجود دارد. من به معاون رئیس جمهور هم گفتم که دانشجویان دکترای ما درآمد بسیار کمی دارند در حالی که در خارج از کشور درآمد زیادی می‌توانند کسب کنند. بنابراین باید به نخبگان برسیم و از آنها تولید علم بخواهیم. باید حس استغنا وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: علوم انسانی در جامعه مغفول واقع مانده در حالی که فرهنگ ساز است. علوم دیگر بیشتر با دید مادی به جهان نگاه می‌کنند. امروز در غرب فیلسوفان خداباور قشر وسیعی را تشکیل دادند و در آکسفورد فیزیک و فلسفه وجود دارد اما در ایران نمی‌شود این بحث‌ها را مطرح کرد!
به گفته این استاد دانشگاه، ما صرفا علم غربی را تقلید می‌کنیم اما آنها چون خود را نقد می‌کنند پیشرفت می‌کنند ولی ما فقط کتاب‌هایی را ترجمه می‌کنیم که افکار ضاله را منتشر می‌کنند و کمتر کتاب‌های خوب ترجمه می‌شود.
گلشنی با تاکید بر اینکه ما باید به عهد خواجه نصیر و ابن سینا برگردیم گفت: وقتی در 1974 گلپایگانی وزیر علوم خدمت مقام رهبری رسیدند ایشان روی اسلامی سازی علوم انسانی تاکید کردند. بعد بحث شورای بررسی کتب و متون علوم انسانی مطرح شد. در آن زمان همه چیز بر اساس شایستگی در این شورا تشکیل شد. زمان دکتر توفیقی ایشان دیدند که رفاقت‌بازی در این شورا نیست.
وی افزود: این شورا با تعداد کثیری از علمای علوم انسانی در کشور در ارتباط است. این شورا می‌تواند خدمات زیادی را انجام دهد. اکنون کتاب‌های زیادی نوشته شده که موجب انحراف فرهنگ شده است. شورا باید متعرض این کتاب‌ها شود و تنها روی کتب درسی متمرکز نشود.
گلشنی در پایان گفت: رفع نیازهای مخاطبان نیز باید در راس اهداف این شورا قرار گیرد. همچنین وضعیت فرهنگی اجتماعی جامعه باید توسط شورا به صورت طرح سنجیده شود. این شورا می‌تواند علاوه بر نقد کتاب برای تالیف هم سفارش دهد چون جای بسیاری از کتاب‌ها در حوزه علوم انسانی خالی است.
کتاب‌های علوم انسانی تفکر ایجاد کند
کاظم اکرمی عضو شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی نیز در بخش دیگری از این نشست بر لزوم مسلط بودن منتقدان به علم منطق، رفع نیازهای جامعه بشری، حسن قول، جدید و بدیع بودن نقد و تفکر انگیزی در نقد کتاب‌های درسی در حوزه علوم انسانی تاکید کرد و گفت: کتاب‌های ما در حوزه علوم انسانی باید به گونه‌ای نگارش شود که تفکر را در میان دانشجویان و اهل علم ایجاد کند.
کتاب‌های درسی قوی‌تر شده است
علیرضا مصباحی مقدم نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه در 16 گروه اعضا در این شورا گرد هم آمده‌اند گفت: ما نقد در چهارچوب و خارج از چهارچوب داریم. اولین دستاورد نقد این است که مولف اثر خود را بازنگری می‌کند ما نیز در شورا از این نقادی نتیجه گرفتیم. طی 22 ساله گذشته بر اثر فعالیت‌های این شورا کتاب‌های درسی با محتوای ضعیف بسیار کمتر شده است.
وی عنوان کرد: ما اثر بهتر را در نوشتار مولفانی که آثارشان را نقد کردیم مشاهده کردیم. از سوی دیگر در این شورا رشته‌های درسی نیز بررسی شده و ضعف‌ها و قوت‌ها در شورای تحول علوم انسانی به نتیجه رسیده است.
مصباحی مقدم در پایان گفت: نقد متن، رشته و مبانی علاوه بر اینکه در شورا مورد بررسی قرار گرفته به اندیشه‌ورزی هم پرداخته ایم و امیدواریم این فرایند ادامه پیدا کند و جریان علمی راه‌اندازی شود.
شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی مظهر دانایی محوری است
حسینعلی قبادی رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز در این مراسم با بیان در فراز و فرودهای دهه‌‌های مختلف انقلاب، رویکرد علوم انسانی نیز فرایندهایی تطوری را پشت سر گذاشته است گفت: بی‌گمان در همه ادوار انقلاب اسلامی، رهیافت انتقادی به سازه‌های معرفتی پیرامون شاخه‌ها و عناصر گوناگون علوم انسانی و اجتماعی از چنان جایگاهی برخوردار بوده که می‌توان آن را نمودهای بنیادین تحوّل و تطوّر انقلاب اسلامی دانست. اما جای شکر فراوان به درگاه الهی است که این شورا در موقعیت کنونی جامعه ما، به جایگاهی والا و تعادل‌آفرین و اثربخش دست یافته که می‌توان گفت: با نگاه علمی، دین‌مدار، خردورزانه و روشمند، تمدّن‌سازانه و بومی‌نگر حرکت می‌کند. یقیناً در مسیر رسیدن به این تعالی و اثربخشی، شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در سایه رهیافت انتقادی حوزه علوم انسانی، نقشی بسزا ایفا کرده است.
وی ادامه داد: شورای بررسی متون با ماهیتی مشارکت‌جویانه و مبتنی بر تبادل‌نظر و تعامل اندیشگانی، مظهر بارز نهادی «دانایی‌محور» است که دکتر غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در مدخل برنامه تقدیمی به مجلس شورای اسلامی، آن را در مرکز توجه خود به علوم انسانی بیان داشته‌اند. امروز، انسجام تشکیلاتی، حضورِ مداومِ در قالب و ساختار عموم گروه‌های تخصصی دانشگاهها و اثربخشی بارز آنها، شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی را از تراز سرمایه انسانی ملّی به ساحت سرمایه اجتماعی بزرگ و تمام‌عیار ماندگار ارتقا داده است. این شورا با کارکردی روشن و هم‌افزایانه نسبت به دیگر سازمان‌های مرتبط با حوزه علوم انسانی به نهادهای اعتلابخشنده به علوم انسانی در دانشگاههای جامع سراسر کشور تبدیل شده و به عنوان مظهر خودباوری، عقلانیت، خردورزی و توأمانی حرکت در مسیر مرزهای دانش جهانی و بومی‌گرایی ظهور کرده است.
به گفته قبادی، شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی بر پایه مبانی انقلاب اسلامی و با الهام از رهنمودهای بنیانگذار کبیر جمهوری اسلامی و با عنایت و اشارت مستقیم مقام معظم رهبری در سال 1374 برای پاسخگویی به خلاء و نیاز جدّی در عرصه نقد منابع درسی حوزه علوم انسانی دانشگاهها تشکیل شده و اکنون با جلب مشارکت هدفمند، منسجم، نظام‌مند، خروجی‌مدار با توزیع فراوانی منطقی و متناسب و داشتن رویکردی کاملاً فراجناحی؛ به مرجعیت خلق سرمایة عظیم انسانی در حوزة بالندگی تفکر انتقادی برای کشور نائل شده است و با استمرار این تشکیلات بالنده در حدود یک ربع قرن سابقه با مشارکت عمده دانشگاههای کشور و انجمن‌های علمی و با عضویت بیش از 2000 تن از محققان و استادان سراسر این سرزمین به یک شبکه ملّی نخبگانی علوم انسانی مبدّل شده است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه اکنون، این شبکه نیز با تداوم و تعمیق ارتباط بین منتقدان و محققان و مؤلفان از نسل‌های مختلف و اصالت دادن به خروجی‌گرایی و اثرگذاری مستمر در نُضج و بسط تفکر انتقادی در دانشگاهها، و ایجاد مناسبات عمیق علمی ـ فرهنگی و عاطفی با قاطبه نخبگان علوم انسانی؛ سرمایه‌های اجتماعی مغتنم برای کشور به شمار می‌آید افزود: شورای متون از حیث تلاقی چند از دو نسل در جلسات خود و برخورداری از همکاری و مشارکتِ فعالِ عموم انجمن‌های علمی از سرمایه‌های اجتماعی کم‌نظیر و مهمی است که تجربیات و اندوخته‌های علمی را نسل به نسل منتقل می‌کند. در عین حال که به دانش و تجربه پیش‌کسوتان متکی است به دلیل نخبه‌گرایی، میدان را به روی جوانان نخبه با رتبه علمی مناسب نیز باز گذاشته است.
وی یادآور شد: برجستگی و ممتاز بودن شورا از منظر قضاوت جامعه علمی درخور تحسین است که به برخی از آنها اشاره می‌شود: برنده شدن مجله علمی ـ پژوهشی شورا با عنوان پژوهشنامه انتقادی در جشنواره بین‌المللی فارابی در سال 1395؛ برنده شدن 4 مقاله از اعضای گروه‌های تخصصی شورا در جشنواره سال 1396 نقد وزارت ارشاد؛ تأیید وزارت علوم مبنی بر داشتن ظرفیت و امتیار عالی مجله شورا و توان تبدیل شدن به تنها ماهنامه دانشگاهی در حوزه علوم انسانی دانشگاهی؛ داشتن محصول علمی ماهانه، حداقل 4 کتاب انتقادی؛ ورود به عرصه نقد نظریه‌های جهانی در علوم انسانی و تحلیل و تدوین و نشر آن برمبنای رشته‌های تخصصی.
قبادی با اشاره به اینکه داشتن دیدِ انتقادی در حوزة علوم انسانی ایران، ذاتاً مستلزم حرکت در مرزهای دانش از یک سو و داشتن باور بومی‌گرایانه از سوی دیگر است عنوان کرد: باور بومی‌گرایانه، خود مستلزم آگاهی و مسأله‌مندی و دردمندی است و همه اینها جز با انعکاس در عالم نوشتن و تولیدات و خروجیِ علمیِ مخاطب‌گرا و فراگیر ممکن نخواهد بود.
احصاء 22 ماموریت و 20 راهبرد در شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی
بهروز دری درباره کتاب «بازخوانش شورای بررسی متون؛ با رویکرد مدیریت دانش» توضیحاتی را ارائه کرد و افزود: ما برای تالیف این کتاب نیازمند مصاحبه باز بودیم و بر همین اساس با روسای شورا از جمله گلشنی، آیت‌اللهی و آئینه‌وند مصاحبه کردیم. مهمترین چالش‌ها، اهداف، ماموریت‌ها و ... این شورا در این کتاب بررسی شده است. همچنین اثر بخشی و کارامدی اقدامات اعضای گروه‌ها در کتاب مورد توجه قرار گرفته است.
وی در پایان گفت: در این کتاب به احصاء 22 ماموریت و 20 راهبرد در شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی رسیدیم. البته هر یک از گروه‌های این شورا برای خود کارکردهای تخصصی داشتند که در کتاب به آن اشاره شده است.
نظرات