هری مولیش یکی از غولهای ادبیاتِ هلند است در نمیه دومِ قرن بیستم، نویسندهای که زندگی عجیب و پرفراز و نشیبش باعث شد روایتهای بکر و شگفتآوری در رمانها و داستانهای پرتعدادش بسازد. رمانِ سوءقصد یکی از مشهورترین آثار اوست که به سال 1982 و در اوجِ پختگی نویسندهاش منتشر شد.
بی تردید جایزههای اسکار و گلدن گلوب بی تاثیر در این شهرت نبودند. سوء قصد در همان زمان انتشارش با استقبال خوبی رو به رو شد و در ماههای اول بیش از دویست هزار نسخه از آن به فروش رفت و خیلی زود به زبانهای زنده جهان ترجمه و در کشورهای دیگر هم مورد استقبال قرار گرفت.
مولیش رمان سوء قصد را در اوج پختگی خود مینویسد و منتقدان آن را شاهکاری بی نظیر میدانند.
از هری مولیش به عنوان یکی از نامهای مهم و تاثیرگذار ادبیات بعد از جنگ هلند نام میبرند که نام او در کنار دو نویسنده بزرگ دیگر هلند، فردریک هرمانس و جرارد ریو قرار میگیرد. مولیش هم از نویسندگانی است که سالها نامش در فهرست نامزدهای جایزه نوبل بود و هرگز موفق به دریافت آن نشد. در هلند نیز این نویسنده طرفداران زیادی دارد و رمان کشف آسمان در یک نظر سنجی به عنوان بهترین رمان هلندی شناخته شده است.
سامگیس زندی مترجم رمان سوء قصد در مقدمهای که در کتاب آمده است، در معرفی این رمان و نویسندهاش مینویسد: رمان مولیش از جنگجهانی دوم و همینطور از اساطیر یونان و افسانههای کهن مایه میگیرد. داشتن یک مادر یهودی و پدر همدست نازیها او را در شرایط خاصی قرار میداد که مرزهای بین خوبی و شرارت، تقصیر و بیگناهی همواره برایش مخدوش میماند که این حس در اغلب رمانهایش گنجانده شده است.
رمانهای مولیش را میتوان از زاویههای متفاوتی تفسیر و تعبیر کرد که همین آنها را به داستانی اساطیری بدل میکند. هرچند رمانهای او از واقعیت سرچشمه میگیرند، بهتدریج با ویژگیهای یک اسطوره آراسته میشوند.
به عقیده مولیش نویسندگی فرایندی جادویی است. واقعیتها را نباید تصادفی دانست؛ همیشه در آنها انسجامی نهفته است. شانس و تصادف وجود ندارد، هر واقعیتی از معنای عمیقتری برخوردار است، تاریخ یک فرایند قانونمند است. وظیفه نویسنده این است که معنای عمیقتر واقعیتها را آشکار کند که آن را همیشه میتوان از طریق نمادهای موجود در وقایع شناسایی کرد. او در رمان سوءقصد شرح میدهد که نماد یعنی چه. مولیش واقعیت را طوری تغییر میدهد که حوادث ماورای شخصیت داستان ظاهر میشوند و داستان به یک افسانه بدل میشود. این دیدگاه اسطورهایِ جادویی در بیشتر آثار مولیش دیده میشود.
در پشت جلد کتاب هم در معرفی بیشتر کتاب برای مخاطب فارسی زبان آمده است: هری مولیش یکی از غولهای ادبیاتِ هلند است در نمیه دومِ قرن بیستم، نویسندهای که زندگی عجیب و پرفراز و نشیبش باعث شد روایتهای بکر و شگفتآوری در رمانها و داستانهای پرتعدادش بسازد.
مولیش از مادری یهودی و پدری اتریشی زاده شد که در دوران جنگ همکارِ نازیهای فاتح هلند بود و او و مادر و مادربزرگش به اردوگاههای کار اجباری فرستاده شدند. هرچند پدرِ نازی کمک کرد او و مادرش فرار کنند، مادربزرگ در اتاق گاز خفه شد... رمانِ سوءقصد با توجه به همین زندگی نوشته شده. داستان از آخرین ماههای جنگ دوم آغاز میشود و پیدا شدنِ جنازه یکی از پلیسهای همکارِ نازیها مقابل خانه نوجوانِ قهرمانِ داستان. آنها محکوم میشوند و خانهشان به آتش کشیده میشود. پسر را به اردوگاه میبرند... جنگ تمام میشود و او بازمیگردد پیِ آنچه در آن شبِ مخوف بر او و خانوادهاش رفت. و این حرکت قصه زندگی او میشود و رازهایی که باید کشف شوند.
مولیش در مصاحبهای میگوید «من خودِ جنگِ دوم هستم، نه صرفاً راویاش...» این رمان را سامگیس زندی از هلندی به فارسی برگردانده است.
قسمتی از متن کتاب:
فصل سه
سال 1956
بهعنوان یک دانشجوی نهچندان بد و نهچندان خوب تحصیلش را ادامه میداد. یعد از امتحان نهایی در سال 1953 خانه، واقع در خیابان آپولولن را، ترک کرده و به آپارتمانی در مرکز شهر نقل مکان کرده بود، به این ترتیب دوره جدید از زندگیاش آغاز شده بود. در آن آپارتمان کوچک و تاریک، بالای مغازه ماهیفروشی، در خیابان باریکی بین کانال پرنس و کانال کایسر، با فاصله شش یا هفتمتری از همسایههایش، ژانویه 1945 و حتا پیش از آن هم، پشت افق پنهان شده بود. وضعیتش مانند مردی بود که زنش را طلاق داده است؛ او دوست دختری پیدا میکند تا زنش را فراموش کند، اما همچنان به زنش تعلق دارد، با دومی شاید اوضاع کمی بهتر باشد، ولی با سومی کاملا درست خواهد شد. همه مرزها هم باید همچنان مرز بمانند، اما این غیرممکن است؛ چون در دنیا هر چیزی روی چیزهای دیگر تأثیر میگذارد. یک آغاز هرگز نابود نمیشود، حتا با فرارسیدن پایان.
«سوءقصد» نوشته هری مولیش با ترجمه سامگیس زندی در نشر چشمه با قیمت 16500 تومان منتشر شده است.
نظرات