حداد عادل به‌عنوان اولین سخنران نشست ضمن تشکر از شرکت‌کنندگان در این جلسه گفت: امسال به نظرمان رسید که بهتر است رونمایی از انتشارات 5 موسسه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی، بنیاد سعدی، شورای تحول و ارتقای علوم انسانی و کتاب مرجع یکجا صورت گیرد. در میان این 5 موسسه وظایف فرهنگستان و بنیاد سعدی بسیار به‌هم نزدیک است. فرهنگستان بیشتر به امور مربوط به ادبیات و زبان فارسی در داخل کشور توجه دارد و بنیاد سعدی در باب زبان فارسی مأموریت فرامرزی دارد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه به معرفی دیگر موسسات حاضر در این رونمایی پرداخت و گفت: بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی که دانشنامه جهان اسلام را منتشر می‌کند، نوعی پشتوانه علمی برای انواع پژوهش‌های علمی، ادبی و فرهنگی در جهان اسلام تامین می‌کند. کتاب مرجع هم بخش انتشاراتی بنیاد دایره‌المعارف اسلامی است. شورای تحول علوم انسانی که 8 سال است کار خود را آغاز کرده بعد از تصویب برنامه‌های جدید در رشته‌های علوم انسانی کار تالیف کتاب به دست استادان را آغاز کرده، که امروز تعدادی از انتشارات این موسسات معرفی می‌شود.
او ادامه داد: آنچه امروز عرضه و رونمایی می‌شود محصول کار مجموع شما همکاران است و این جلسه در واقع، قدرشناسی و حق‌گزاری از تلاش‌های همه استادان و پژوهشگران در این موسسات است. من به سهم خودم و به‌عنوان خدمتگزار کوچک جمع شما از همه شما تشکر می‌کنم که با انتشار بیش از 50 کتاب در فاصله نمایشگاه سی‌ام تا سی‌ویکم بر غنا و ارزش دارایی‌ها و داشته‌های فرهنگی ایران اسلامی افزوده‌ایم. بعضی از این کتاب‌ها اسم یک کتاب است، ولی در حقیقت ده‌ها کتاب در خود جای داده است، یعنی برای تالیف آنها به‌اندازه ده‌ها کتاب زحمت کشیده است.
حداد عادل در ادامه به معرفی سخنرانان نشست پرداخت و تریبون را به سخنران بعدی واگذار کرد.
کل حجم فرهنگ جامع زبان فارسی بین 30 تا 45 جلد برآورد می‌شود
علی‌اشرف صادقی عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دومین سخنران نشست، صحبت‌های خود درباره تالیف گروه فرهنگ‌نویسی و آنچه امسال آماده انتشار است، آغاز کرد و گفت: این فرهنگ جامع زبان فارسی که دو جلد آن نوشته شده و جلد سوم آن در دست انتشار است از لحاظ مختلف کاری بسیار سنگین است و از سالها پیش در فرهنگستان برای آن برنامه‌ریزی شده است. نزدیک به 35 تا 40 میلیون رکورد در پیکره فرهنگ‌نویسی داریم. این پیکره که آماده شد به کمک معدود تعریف‌نگار و کسانی که با فرهنگ انگلیسی آشنایی داشتند شروع به تعریف‌نگاری برای فرهنگ جامع کردیم.
وی ضمن ارائه توضیحاتی درباره چگونگی تالیف دو جلد اول این فرهنگ گفت: جلد دوم را در سال گذشته، در نمایشگاه کتاب عرضه کردیم. کلا حجم این کتاب بین 30 تا 45 جلد برآورد می‌شود. طبیعی است که چنین کار بزرگی با این عظمت احتیاج زیاد به نیرو و بودجه کافی دارد. کل تعداد نیروهای ما 40 نفر است که این مقدار نیرو برای به‌انجام رساندن کاری به این عظمت به هیچ وجه کافی نیست. ما به 120 پژوهشگر احتیاج داریم که تعدادی از آنها تعریف‌نگار و تعدادی ویراستار هستند.
صادقی در ادامه بیان کرد: ما خیلی کوشش کردیم و طرح فرهنگ جامع را به تصویب رساندیم. در وزارت علوم به عنوان طرح ملی شمرده شد و همگان قبول کردند که به آن بودجه اختصاص دهند ولی هر سال به سال بعد موکول می‌شود و در نتیجه ما بسیار مقروض شده‌ایم. دو سال است که پول اساتید را نداده‌ایم، آنها هم کم‌کم پا پس کشیده‌اند و همکاری نمی‌کنند که در نتیجه آن کار ما کند می‌شود.
او ادامه داد: بودجه وزارت علوم به علوم انسانی نمی‌رسد به چندین خیر هم اعلام کردیم تا کسانی که می‌توانند کمک کنند تا این کار ملی و سنگین که رکن اصلی ملیت ما، یعنی زبان فارسی در آن منعکس شده است استمرار پیدا کند. هنوز کسی به ما لبیک نگفته و ما منتظر کمک خیرین هستیم. اگر کمک مالی برسد ما می‌توانیم پژوهشگری را ادامه دهیم و کار را به سرانجام برسانیم. جلد سوم این فرهنگ در دست انتشار است و تابستان امسال عرضه خواهد شد.
ما همیشه به مرزهای فرهنگی توجه داریم
نصیری، مدیرگروه انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی صحبت‌های خود را درباره کل انتشارات فرهنگستان به‌ویژه مجلات شروع کرد و گفت: در اینجا برحسب وظیفه فعالیت سه گروه نشر، مطالعات آسیای صغیر و شبه‌قاره را معرفی می‌کنیم. گروه نشر ما در طول عمر فرهنگستان توانسته بالغ بر 200 عنوان کتاب چاپ کند و امروز با 25 عنوان جدید به اضافه 8 مجله تحقیقی که فرهنگستان در گروه‌های مختلف منتشر می‌کند، در نمایشگاه کتاب حاضر شود.
او ادامه داد: از افتخارات ماست که طرحی که در فرهنگستان راجع‌به مثنوی به همت استاد محمدعلی موحد شروع شد، به‌خوبی به پایان رسید. این کار یکی از کارهای ارزشمندی بود که چاپ دوم آن سه روز قبل رونمایی شد و چاپ سوم آن هم تا یک ماه دیگر با ویژگی‌های خاصی که استاد موحد در نظر دارد دوباره عرضه خواهد شد.
مدیرگروه انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه گروه شبه‌قاره ، قدیمی‌ترین گروه فرهنگستان است که با عمر 23 ساله خود در ابعاد مختلف فعالیت کرده، اضافه کرد: این گروه تاکنون 4 جلد از این دانشنامه را به پایان رسانده است. گروه شبه قاره علاوه بر عرضه دانشنامه، برای تعامل و همفکری با استادان زبان فارسی در شبه قاره، یعنی کشورهایی نظیر هندوستان، پاکستان و... ، مجله‌ای علمی-پژوهشی منتشر می‌کند.
وی همچنین به نشست‌ها و جلسات مشترکی که با دانشگاههای مختلف اروپایی و آسیایی برگزار کرده‌اند، اشاره کرد و افزود: آقای حداد عادل این نیاز را احساس کرد که در کنار دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه‌قاره، یک گروه دیگر هم نیاز است که این گروه، گروه مطالعات آسیای صغیر بود که از دو سال پیش کار خود را شروع کرده و تالیف دانشنامه‌ای را آغاز کرده است که طبق برنامه احتمال می‌رود سال 97 اولین جلد این دانشنامه منتشر شود.
نصیری در پایان به برخی دیگر از فعالیت‌های انتشارات این مجموعه اشاره کرد و گفت: ما همیشه به مرزهای فرهنگی توجه داریم و از این لحاظ بود که وارد حوزه آسیای صغیر و شبه قاره شدیم. خارج از این کارهایی که تا به امروز انجام شده، کار دیگر ما احیای متونی است که در نظر داریم که در نهایت آنها را به چاپ خواهیم رساند.
در ادامه نشست نسرین پرویزی درباره انتشارات گروه واژه‌گزینی گفت: شاید گروه واژه‌گزینی بزرگترین گروه فرهنگستان زبان و ادب فارسی است هرچند که از ابتدا جزو گروه‌های فرهنگستان بوده اما کار عملی خود را از سال 74 شروع کرد. این گروه به تدریج گروه‌های مختلف واژه‌گزینی را در حوزه‌های مختلف علمی تشکیل داد و نزدیک به 70 گروه تخصصی در حوزه‌های مختلف تخصصی با ما همکاری می‌کنند. همچنین نزدیک به 400 استاد در گروه‌ها و حوزه‌های مختلف با ما همکاری داشته و به ما کمک می‌کنند.
او ادامه داد: هدف ما از همان ابتدای شروع این کار این بود که واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی که در دنیا مطرح است را به‌عنوان یک علم معرفی کنیم. که در حال حاضر پژوهشکده مطالعات واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی در فرهنگستان فعال است و سال آینده چهارمین دوره دانشجو را می‌پذیرد. امیدوارم واژه‌گزینی به‌عنوان یک علم شناخته شود چون مختص فرهنگستان نیست و هرکسی در هرجایی که فعالیت می‌کند، می‌تواند از این تعلیماتی که می‌بیند در جهت زدودن زبان فارسی از واژه‌های بیگانه و غنی‌کردن آن کوشا باشد.
پرویزی گفت: ما طی سالها، حاصل کار گروه‌ها را در فرهنگی تحت عنوان فرهنگ پروژه‌های مصوب گرد می‌آوریم و امسال پانزدهمین جلد این فرهنگ را منتشر کردیم و تابه‌حال نزدیک به 60هزار واژه معادل‌گزینی شده است.
وی به انتشار مجموعه‌هایی تحت عنوان «هزار واژه» به پیشنهاد حداد عادل در این مجموعه اشاره کرد و افزود: خوشبختانه این هزار واژه‌ها با استقبال مواجه شد و امسال 4عدد هزار واژه عرضه می‌کنیم. که در مجموع هزار واژه‌های ما به 24 عدد می‌رسد.
این سخنران نشست در پایان گفت: ما غیر از گروه‌های تخصصی یک گروه عمومی هم داریم که به واژه‌هایی که وارد زبان عمومی شوند می‌پردازد که این گروه شورای جداگانه دارد و انتشار آن را از سال گذشته شروع کرده‌ایم و شماره دوم آن زیر چاپ است که امیدواریم با استقبال مواجه شود.
در ادامه بیدگلی، معاون گروه دانشنامه زبان و ادب فارسی به نیابت از اسماعیل سعادت، مدیرگروه دانشنامه زبان و ادب فارسی در جایگاه سخنرانان حاضر شد و گزارشی از کارها و تالیفات این مجموعه قرائت کرد.
حجت‌الاسلام حسن طارمی‌راد، معاون علمی بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی درباره دانشنامه جهان اسلام گفت: در فاصله نمایشگاه قبل تا امسال سه جلد از دانشنامه جهان اسلام را عرضه کرده‌ایم. جلد 22 که به نمایشگاه سال قبل نرسید و جلد 23 و 24 هم محصول امسال بود. به‌لحاظ خط تولید کار، باتوجه به اینکه ما در نظم الفبایی کار می‌کنیم، با جلد 24 که امروز رونمایی می‌شود، 14 حرف از 32 حرف زبان فارسی را تولید کرده‌ایم. با این حساب حداقل 30 جلد دیگر از این کار باقی مانده است.
او ادامه داد: باتوجه به اینکه سال‌های اولیه در کار ما نقش زیرساختی داشتند و کار با سرعت پیش نرفته است، برنامه به این صورت است که به ظن قوی در سال 1440 بخش عمده دانشنامه به ثمر خواهد نشست. طرح فعلی و سرعتی که کار در حال حاضر هم می‌تواند شاهد این مدعا باشد.
وی به معرفی مختصری از دانشنامه جهان اسلام پرداخت و گفت: در حال حاضر دانشنامه جهان‌‌اسلام متصدی و متولی تولید گزارشی، تحلیلی و تدوینی فرهنگ و تمدن معارف اسلامی از آغاز تا به امروز در گستره جغرافیایی است. بنابراین گستره موضوعی خیلی سنگینی دارد.
طارمی‌راد در ادامه به کارهای حوزه‌ای که دانشنامه اسلام به آنها می‌پردازد اشاره کرد و آمار مختصری از مجلدات اخیر این دانشنامه ارائه کرد و گفت: به پیشنهاد حداد عادل هر سال برای هر جلد دانشنامه یک کلید هم ارائه کرده‌ایم که این به مراجعین هر دانشنامه کمک می‌کند تا راحت‌تر از آن استفاده کنند.
او در پایان صحبت‌های خود بیان کرد: خوشبختانه سرعت تولید دانشنامه جهان اسلام به دوهزار صفحه در سال رسیده و می‌توان امید داشت که در یک دوره 40 سال کل کار به اتمام برسد.
جوهرچی دیگر سخنران این نشست درباره موسسه کتاب مرجع گفت: امروز در نوزدهمین سال فعالیت موسسه کتاب مرجع و بعد از 88 ماه تلاش برای انتشار کتاب «دولت و جامعه» در دوره عثمانی، این کتاب دوجلدی رونمایی می‌شود. انتشار این کتاب از چندجهت یک رویداد قابل توجه است. ابتدا اینکه این کتاب به شناخت بهتر جامعه اسلام از یکدیگر کمک می‌کند و اساس سرمایه‌های فرهنگی داخل جهان اسلام صورت گرفته و کار ترجمه نسخه فارسی آن دنبال شده است.
وی ضمن اشاره به بخش‌ها و بنیادهایی که در تولید این کتاب مرجع کمک کرده‌اند، بیان کرد: کار ترجمه و قرارداد همکاری کتاب مرجع در سال 89 به کمک بنیاد دایرة‌المعارف و فرهنگستان پایه‌گذاری شد. کتاب در دو بخش است. جلد اول عمدتا به تاریخ عثمانی با یک روایت تحلیلی می‌پردازد در جلد دوم مباحث فرهنگ و تمدن عثمانی در یک دوره 600 ساله در بخش‌های مختلف دنبال می‌شود که در همه این مسیر و در مسیر ترجمه متخصصان موضوعی هم یاری‌گر مترجمان و ویراستاران بودند.
جوهرچی در پایان گفت: به این ترتیب امسال هفتمین ترجمه از این اثر منتشر شده و امیدوار هستم که به شناخت بهتر جهان اسلام از یکدیگر کمک کند چون به هرحال این کتاب یک منبع بسیار مهم در حوزه مطالعات جهان است.
غلامرضا شمس، معاونت تالیف شورای تحول علوم انسانی درباره کتاب‌هایی که تاکنون تولید شده و برنامه‌های آینده این مجموعه گفت: از جمله اهداف مهمی که این شورا دنبال می‌کند تحول در برنامه‌های آموزشی، درسی و همچنین محتوای کتاب‌های درسی است. تاکنون 73 عنوان برنامه مصوب برای اجرا به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است. بیم و نگرانی که همیشه شورا داشت این بوده که برنامه‌های ابلاغی به دانشگاه آن‌طور که باید و شاید اجرا نشود. به همین خاطر تالیف کتاب برای برنامه‌های درسی مصوب و جدید را هم در برنامه‌های خود قرار داد که از سال 1393 این ار ضشروع شد و تا امروز 215 عنوان کتاب درسی به استادان مختلف و مطرح دانشگاههای کشور سفارش داده شده است.
شمس در ادامه گفت: آنچه که امروز با خودمان آورده‌ایم، 11 عنوان کتاب چاپ شده جدید توسط اساتید مطرح در رشته‌های مختلف است که عمدتا برای کارشناسی و تعدادی هم برای کارشناسی ارشد طراحی و تولید شده است. نکته مهم این است که روی محتوا و فرایند چاپ این کتاب‌ها دقت فراوانی صورت گرفته و به ازای هر کتاب سه ناظر در نظر گرفته‌ایم.
او در پایان گفت: کار دیگری که در حوزه تالیف انجام می‌شود، مستندسازی برنامه‌های مصوب این مجموعه است. کار سوم هم چاپ مجله تحول علوم انسانی است که امسال آغاز کار آن است و در سال‌های آتی تعدادی از آن هم ارائه خواهیم کرد.
رضا مرادصحرایی به عنوان آخرین سخنران این نشست به معرفی کتاب‌های منتشر شده توسط انتشارات بنیاد سعدی پرداخت و گفت: بنیاد سعدی قرار است برای زبان فارسی همان کاری را کند که گوته برای زبان آلمانی، سروانتس برای اسپانیایی، روسپیگر برای روسی، دانته برای ایتالیایی و نهادهای مشابه برای کشورهای دیگر انجام می‌دهند، بنابراین این بنیاد کار بزرگی را پیش رو دارد.
او در ادامه پیشینه‌ای از بنیاد سعدی ارائه کرد و افزود: ما در آغاز کار برای آموزش زبان فارسی به فارسی‌آموزان غیرفارسی به اطلاعات زیر ساختی احتیاج داشتیم، بنابراین تحویل نیاز کردیم، حلقه معلم، مولف و زبان‌آموز را به خوبی وارسی کردیم و در نهایت 22 عنوان مجموعه پایه برای زبان فارسی شناسایی کردیم که متشکل از 70 عنوان کتاب درسی خواهد شد.
مرادصحرایی با اشاره به اینکه پیچیدگی‌های تولید کتاب درسی و به ویژه، کتاب‌های مصور بیشتر از دیگر کتاب‌ها است، افزود: بنیاد سعدی یک کتاب مرجع آموزشی تحت عنوان کتاب مرجع «مینا» است که برای 800 ساعت آموزش به غیر فارسی زبانان طراحی شده است. مقدمه این کتاب، کتابی به نام کتاب «گام اول» است.
وی در پایان به توضیحات مختصری درباره کتاب مرجع مینا، کتاب گام اول و دیگر کتاب‌های منتشر شده در بنیاد سعدی پرداخت و کتاب‌هایی که در این نشست رونمایی شدند را معرفی کرد.
نظر شما