رسول اسماعیل‌زاده، رئیس مرکز ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این آئین، بیان کرد: تعامل ایران با دیگر کشورها در زمینه چاپ و نشر آثار مختلف همیشه با هزینه‌های مضاعف اتفاق می‌افتاد و تصور نمی‌کردیم ناشران خارجی و مترجمان به‌ویژه در برخی کشورها، برای ترجمه و نشر کتاب‌های ایرانی به‌خصوص در حوزه معارف اسلامی سرمایه‌گذاری کنند. پس از راه‌اندازی و معرفی طرح «تاپ» به همت مرکز ساماندهی ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رایزنی‌های فرهنگی ایران در دیگر کشورها، امروز بسیاری از مترجمان و ناشران در این زمینه اعلام همکاری کرده‌اند. در کشور ترکیه بین ناشران رقابتی ایجاد شده و تقاضا بیش از حد تصور ما است و تاکنون نیز آثار مختلفی در زمینه‌هایی همچون شعر، ادبیات، تاریخ، اقتصاد، هنر و معارف را منتشر کرده‌اند.
وی ادامه داد: در زمینه همکاری با کشور آذربایجان تصور می‌کردیم همچون گذشته باید علاوه بر هزینه‌های صددرصدی نشر، هزینه‌های جانبی را هم متقبل شویم، اما یکی از همسایگان ایران که پس از چند سال از اجرای این طرح از آن استقبال کرد، جمهوری خودمختار نخجوان بود که همکاری بسیار خوبی با ما داشتند. در حالی‌که در باکو تاکنون هیچ اثری را در قالب این طرح به چاپ نرسانده‌ایم، در جمهوری خودمختار نخجوان تاکنون حدود 6 عنوان کتاب از سوی ناشر خارجی منتشر شده و بناست 10 عنوان کتاب دیگر نیز در قالب طرح «تاپ» به چاپ برسد.
اسماعیل‌زاده گفت: به این نتیجه رسیدیم که اگر بتوانیم این طرح را در کشورهای مختلف معرفی کنیم، از آن استقبال خواهند کرد. در این راستا در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران با یک ناشر از کشور آذربایجان قرارداد همکاری امضا شد. این امر میسر نمی‌شد مگر با همکاری چهارجانبه مرکز ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، رایزنی‌های فرهنگی ایران، ناشر داخلی و ناشر خارجی. اگر ارتباط بین این چهار حلقه وجود نداشته باشد، امر ترجمه و نشر آثار ایرانی به زبان‌های خارجی میسر نمی‌شود.
رئیس مرکز ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ادامه با اشاره به برخی از دلایل مربوط به حضور ضعیف ایران در بازار نشر جهانی، اظهار کرد: بسیاری از ناشران داخلی با سطح فعالیت در ساحت بین‌المللی آشنا نبوده و آثارشان بیشتر شاخص‌های ورود به بازار بین‌المللی را ندارد. حتی از نظر تکنیک، صفحه‌آرایی و چینش مطالب نیز بسیاری از ناشران باسابقه ایرانی از سطح بین‌المللی فاصله زیادی دارند. دیگر معضل ما مربوط به مسئله کپی‌رایت است. اولین سوالی که ناشران خارجی سئوال می‌کنند این است که آیا کشور شما این مقررات را قبول دارد یا نه؟ این موضوعات از دغدغه‌های ما برای ارتباط تنگاتنگ با نشر بین‌الملل است.
وی در ادامه با اشاره به چهار کتابی که به زبان ترکی آذربایجانی ترجمه و در این آئین رونمایی شدند، گفت: این کتاب‌ها در دو محور معارف اسلامی و علوم انسانی و ادبیات است. واقعیت امر این است که بسیاری از ناشران خارجی طالب چاپ کتاب در حوزه‌های علوم انسانی و ادبیات هستند، ولی باتوجه به شرایط موجود در کشورشان تا حدودی از نشر کتاب‌های حوزه معارف اسلامی پرهیز می‌کنند. اگر کار به‌صورت منطقی درست و شفاف صورت گیرد، بسیاری از کشورها و ناشران در حوزه معارف اسلامی مایل به همکاری می‌شوند.
اسماعیل‌زاده افزود: کتاب «حکمت، اخلاق، عرفان در شعر حکیم نظامی گنجوی» را 25 سال پیش به ترکی آذربایجانی ترجمه کرده بودم، ولی با توجه به گذر سالیان سال از این ترجمه، تصمیم گرفتیم مجدد این اثر را با ویرایش کلی به قلم استاد علی‌اصغر بهبود‌لو به بازار نشر عرضه کنیم؛ ایشان به‌نوعی کتاب را احیاء کرد. این اثر خوشبختانه در این مدت در کشور آذربایجان مورد استقبال قرار گرفته است. دو اثر دیگری که امروز رونمایی می‌شوند «دیوان حافظ» اثر علامه شهید محمدتقی جعفری و «شمس تبریزی» اثر استاد محمدعلی موحد است. اهمیت این کتاب‌ها از آن جهت است که هرچه درباره ادبیات کلاسیک و معاصر ایران فعالیت کنیم باز هم کم خواهد بود.
توجه به مخاطب‌سنجی و نیازسنجی در حوزه ترجمه
علی جعفری فرزند علامه محمدتقی جعفری که کار نشر آثار وی را برعهده دارد نیز در ادامه این آئین، بیان کرد: از سال‌ها پیش ضرورت ترجمه آثار معاصر ایرانی به زبان‌های مختلف احساس می‌شد. بخشی از کار ما نیز در مرکز نشر آثار علامه، ترجمه است. حاصل سال‌های تجربه در این حوزه رسیدن به این موضوع بوده که نیازسنجی و مخاطب‌سنجی دو رکن مهم در این حوزه هستند. متاسفانه انتشار بسیاری از آثار تکراری به‌صورت موازی‌کاری از سوی مراکز مختلف در کشور انجام می‌گیرد که باید با برنامه‌ریزی از انجام این کار پرهیز کرد. نکته دیگر اینکه در کتاب‌های ما معادل‌های غیربومی به وفور دیده می‌شود که تبدیل این واژگان به معادل‌های فارسی نیز یکی از الزامات حوزه ترجمه به‌شمار می‌رود.
وی درباره کتاب «خلوت انس» اثر استاد محمدتقی جعفری که به بررسی اندیشه‌ها و شخصیت حافظ در تاریخ ادبیات اشاره دارد نیز اظهار کرد: علامه در زمینه بررسی اندیشه‌ها و شخصیت حافظ به نکات نقضی در مباحث جهان‌بینی و عرفان و توحید اشاره کرده است. علامه بیشتر به مباحث مربوط به حافظ در حوزه‌های توحید و عرفان پرداخته است. یشان علاقه عجیبی به ادبیات ایران و به‌ویژه حافظ و مولانا داشت و در این راستا تفسیر 15 جلدی درباره مثنوی را نیز تالیف کرده است. در سخنرانی‌ها و کتاب‌های علامه جعفری، تلفیقی از ادبیات، عرفان و فلسفه را می‌بینیم. علامه خودش شاعر نیز بود.
علی جعفری ادامه داد: امیدوارم بتوانیم در حوزه ترجمه، دانشمندان و به‌ویژه دانشمندان معاصر ایرانی را به دنیا معرفی کنیم، چراکه امروزه با چالش‌های بسیاری در حوزه‌های مختلفی همچون علوم انسانی، اخلاق و تربیت در حوزه بین‌الملل مواجهه هستیم. اینگونه محتواها در دنیای امروز طالب بسیاری دارد.
اهمیت دو مقوله ادبیات و هنر در ایران و آذربایجان
حسین آقازاده، وابسته سابق ایران در جمهوری خودمختار نخجوان نیز به‌عنوان سخنران پایانی این نشست بیان کرد: آنچه مسلم است جامعه ایران و جمهوری آذربایجان برای دو مقوله ادبیات و هنر اهمیت زیادی قائلند، به‌ویژه ادبیات کلاسیک و معاصر در هر دو کشور از غنای بالایی برخوردار است. در این راستا مرکز با هدف‌شناسی و مخاطب‌شناسی برای ترجمه و نشر این آثار برنامه‌ریزی کرده است. توجه به این دو مقوله بسیار مهم است، چراکه اگر مخاطب‌سنجی و نیازسنجی صحیح انجام نشود، فعالیت‌ها به نتیجه مطلوب نخواهید رسید.
وی ادامه داد: آخرین کتابی که با همکاری ایران و جمهوری خودمختار نخجوان به همت وابستگی فرهنگی ایران در نخجوان به چاپ رسیده، کتاب «تحفه دوستان» شامل اشعار برگزیده شعرای دو کشور در سال 2008 است، اما در سال 2017 با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، پنج کتاب در این جمهوری به زیور طبع آراسته شده است. تمامی مراحل قانونی کتاب‌ها نیز در یک چارچوب منطقی و اصولی طی شده است.
آقازاده همچنین با اشاره به اهمیت تعامل فرهنگی در زمینه ترجمه و نشر آثار بین دو کشور گفت: یکی از نتایج جالب نشر این کتاب‌ها در بین جوانان و فارسی‌آموزان جمهوری نخجوان این بود که متوجه شدند از راه ترجمه کتاب از زبان فارسی به زبان بومی خودشان نیز می‌توانند امرار معاش کنند.
وابسته سابق ایران در جمهوری خودمختار نخجوان در پایان بیان کرد: کتاب‌ها در نهایت رعایت استانداردهای چاپ و نشر از لحاظ فنی و آراستگی منتشر شده‌اند. این کتاب‌ها از وجوه و نمادهای گسترش روابط دو کشور در سال‌های اخیر است.
سی‌ویکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران 12 تا 22 اردیبهشت در مصلای بزرگ امام خمینی (ره) برپاست.
نظر شما