با توجه به اینکه بیابان‌زایی تاثیر مستقیمی بر زندگی تمام مردم ایران دارد؛ آگاهی مردم از وضعیت بیابان‌های کشور و به ویژه مسئله بیابان‌زایی دارای اهمیت بسیاری است. روز جهانی بیابان‌زدایی بهانه‌ای شد تا با دو تن از کارشناسان فعال این حوزه گفتگو کنیم.
حسین آذرنیوند؛ معاون علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و مدرس دانشکده منابع طبیعی در گفت‌و‌گو با ایبنا و در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه ایران در کمربند خشک کره زمین قرار دارد تالیفات این حوزه و تولید محتوا در کتاب‌ها و حتی مقالات و پایان‌نامه‌ها چه سیری را دنبال می‌کند، گفت: قطعا اغلب تالیفات و تولید محتوایی که در باره بیابان‌ها منتشر می‌شود از سطح استانداردی برخوردار است و این تالیفات جنبه آگاهی بخشی زیادی دارند. در برخی از این تالیفات و تحقیقات، محتواهایی منتشر می‌شود که برای ایران و مسئولان مربوط بسیار هشداردهنده و راهگشا است؛ چراکه روش‌های اجرایی مهمی را پردازش می‌کند. البته اگر دستگاه‌های مرتبط اهمیت کافی برای این موضوع قائل شوند.
وی افزود: در واقع تولید محتوای خوبی در این زمینه داریم اما توجهی به آن نمی‌شود از نظر کار و تحقیقات و پژوهش مشکل خاصی وجود ندارد و طبیعتا نتیجه این تحقیقات هم در کتاب‌ها بازتاب داده می‌شود اما توجه درخوری به آن‌ها در برنامه‌ریزی‌های محیطی انجام نمی‌پذیرد.
معاون علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران گفت: کتاب‌های زیادی در این زمینه داریم چه کتابهایی که مستقیم به مسئله بیابان پرداخته شده و چه موضوعاتی که در ارتباط با این موضوع هستند زیاد منتشر شده است که علاوه بر دانشگاهیان و پژوهشگران برای عموم مردم هم خالی از لطف نیست.
آذرنیوند با اشاره به اینکه اغلب کتاب‌های منتشر شده در بخش ترجمه است و تعداد تالیفات کمتر از ترجمه است گفت: این حقیقت دارد که ترجمه در این حوزه بیشتر از تالیف است، اما اصلا ناراحت‌کننده نیست چرا که این امر نشانگر اهمیت این علم و پیشرفت‌هایش در سطح جهان برای مترجمان و پژوهشگران این حوزه است. کتاب‌های ترجمه بازتاب علم روز بیایان‌شناسی است که کمک شایانی به تحقیقات و یادیگری روش‌های پژوهش می‌کند.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: کتاب‌های ترجمه در حوزه بیابان‌شناسی مرجع هستند و بسیار می‌تواند کمک‌کننده باشند. خوشبختانه ما با اصول علمی و منطبق با دنیا پیش می‌رویم. من معتقدم باید آگاهی رسانی برای پژوهشگران در ابتدا صورت گیرد بعد نتیجه تحقیقات خود را به صورت تالیف دربیاورند.
وی افزود: آخرین اتفاقاتی که در دنیا افتاده است را می‌توانیم با تجربیات خود تلفیق کنیم و شاهد تولیدات محتوایی ارزنده‌ای در این زمینه باشیم. ضمن اینکه بسیاری از کتاب‌های تالیفی در حوزه علوم گردآوری است تا تالیف.
به گفته آذرنیوند بیابان‌زدایی در سال‌های اخیر به قدری مهم است که باید هر کاری برای آن کرد و برای آگاهی بخشی در کتاب‌ها و مقالات از هر راهی باید بهره جست.
وی در پاسخ به این پرسش که چقدر سیاست‌مداران و برنامه ریزان به تالیفات و محتوای‌های این چنینی در فعالیت‌های خود اهمیت می‌دهند گفت: متاسفانه دستگاه‌های اجرایی کشور ما در عموم مسائل، وقتی که با بحران مواجه می‌شوند به آن مسئله محیطی توجه می‌کنند. اغلب مدیریت ما بحران است و مدیریت ریسک نداریم.
آذریوند گفت: ایران از نظر زیست محیطی جزو کشورهایی است که باید مدریت ریسک بالایی داشته باشد تا مدیریت بحران. باید قبل از رخداد حوادث طبیعی پیش‌بینی دقیقی صورت گیرد و بعد پایش و جلوگیری شود در حالیکه عدم توجه به این محتوا و حاصل کار پژوهشگران باعث شده که ما فقط در لحظه عمل کنیم.
بیابان‌زایی در ایران مسئله‌ای عمومی است
معاون علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: امروز مردم کشورمان مسئله بیابان‌زایی را با وجود ریزگردها و ازبین رفتن پوشش گیاهی که هر ساله درصد آن کاهش می‌یابد را با گوشت و پوست خود درک کرده‌اند و می‌توان گفت عموم مردم پی‌گیر مسائل و راه‌حل‌های این حوزه هستند. اما آگاهی باید بیش از پیش صورت گیرد تا بسیاری از اقداماتی که خود مردم انجام می‌دهند و باعث بیابان‌زایی می‌شود کاهش پیدا کند.
وی با اشاره به تاثیر کتاب‌ها و به ویژه برنامه‌های صداسیما در این‌باره گفت: باید در این زمینه کتاب‌های بیشتری از سوی محققان تالیف شود و صداسیما هم نقش بسیار مهمی در آگاهی بخشی دارد که مبنای آن می‌تواند محتواهای تولید شده باشد. این سازمان برد بیشتری در توجه و آگاهی عموم مردم دارد.
گفتنی است کتاب‌های «بوم‌شناسی مناطق بیابانی» و «ریزگرد بیابانی در سیستم جهانی» جزو کتابهایی است که برای عموم مردم تالیف شده است و می‌تواند آگاهی بخشی زیادی داشته باشند.
تالیفات باید تخخصی‌تر شود
در ادامه محمد جعفری، رییس پردیس محیط زیست دانشگاه تهران و رییس مرکز تحقیقات بین‌الملل بیابان دانشگاه تهران درباره کیفیت کتاب‌های بیابان‌شناسی گفت: در این زمینه کتاب‌ها اغلب کلی است و نگاه چندان تخصصی به آن نشده است و در این امر هم امور اجرایی به غیر متخصصین سپرده شده است. همانطور که شاهد هستید سالیان سال شاهد ریزگرد‌های مختل‌کننده هستیم اما کارشناسان و متخصصان این حوزه کمترین اجازه دخالت در این امر را دارند.
وی افزود: در کل همانگونه که گفتم کتاب‌های این حوزه در مقیاس کلان و کلی تالیف شده‌اند و در بازار موجود هستند و تاللیفات هنوز وارد مقوله بزرگتر بیابان نشده‌اند. به عقیده من دولت باید فراخوانی دهد تا کارشناسان و پژوهشگران این حوزه تخصصی و در مقیاس کوچکتری به تحقیق و تالیف بپردازند.
به گفته جعفری بزرگترین مشکل ما تولید محتوا در این زمینه است که افراد متخصص تولید محتوا نمی‌کنند.
نظر شما