فخرالدین احمدی سوادکوهی به تازگی دست به انتشار مجموعه شعر «من کارگرانام» زده و در آن به بیان دغدغههای جامعه کارگری پرداخته است.
سوادکوهی در این مجموعه به دنبال بیان دغدغهها و مشکلات کارگران بوده است و این از نخستین المانهایی که مخاطب با آن برخورد میکند، مشخص است. عنوان کتاب و طرح جلد که با رنگ قرمز منتشر شده است نگاه ویژه سوادکوهی به جامعه کارگری است. مخاطب این اثر بعد از عبور از عنوان و طرح جلد اثر به مقدمهای برمیخورد که در آن نوشته شده است: «تقدیم به تمام کارگران و زحمتکشانی که در اوج دستتنگی با شرافت زندگی میکنند...»
این کتاب از آثار کوتاه و بلندی تشکیل شده است که نخستین اثر طولانیترین شعر کتاب بوده و 21 صفحه است. او در این اثر درباره ضعفها و نابرابریهای دنیا سرمایهداری صحبت میکند. سوادکوهی در این اثر از زمانه خود گلایه میکند و کارگری را شغلی ارثی میداند که از پدر به پسر میرسد و شاید به نوعی قصد دارد تا به موضوع روز آقازادگی کنایهای بزند؛ آنجا که میگوید:
«راه کارگر تن دادن نیست/ پدرم نیز/ کارگری را دودستی به دستهای من بخشید/ من هم امروز کارگرم»
سواد کوهی کارگری را یک عضو جدا نشده از عدهای از افراد جامعه میداند و معتقد است که این گونه آدمها همیشه کارگر خواهند ماند و آینده فردای متفاوتی را برایشان رقم نمیزند. این موضوع دقیقا آنجا محسوس است که شاعر میگوید: «کارگری شاعرم/ یا شاعری کارگر/ فرقی نمیکند/ کارگر هر کجا کارگر است»
او از وضعیت جامعه کارگری ناراحت است و برای بیان این اعتراض به هر ریسمانی جنگ میزند. او حتی سهراب سپهری را آدم دلخوشی میبیند و به شکل آشکارا به او اعتراض میکند. موضوعی که در دهههای گذشته بارها باعث اعتراض به این شاعر شده است تا آنجا که شاملو میگوید: «باید فرصتی پیدا کنم یک بار دیگر شعرهایش را بخوانم، شاید نظرم درباره کارهایش تغییر پیدا کند. یعنی شاید بازخوانیاش بتواند آن عرفانی را که در شرایط اجتماعی سالهای پس از کودتای 32 در نظرم نامربوط جلوه میکرد، امروز به صورتی توجیه کند. سر آدمهای بیگناهی را لب جوب میبرند و من دو قدم پایینتر بایستم و توصیه کنم که: «آب را گل نکنید!» تصورم این بود که یکیمان از مرحله پرت بودیم... آن شعرها گاهی بیش از حد زیباست، فوقالعاده است... دست کم برای من فقط زیبایی کافی نیست؛ چه کنم؟ اختلاف ما در موضوع کاربرد شعر است. شاید گناه از من است که ترجیح میدهم شعر شیپور باشد نه لالایی؛ یعنی بیدارکننده باشد نه خوابآور.» سواد کوهی نیز در این کتاب میگوید: «سهراب، زیادی دلاش خوش بود/ سر سوزن ذوقی داشت و / خرده نانی/ روزگارش را دروغ میگفت/ اینکه بد نیست/ و تمام این بدها از کجا پیدایشان شده است؟»
یکی از موضوعاتی که شاعر در این مجموعه گرفتار آن شده است موضوع اطناب است. در برخی از آثار شاعر به قدری درگیر بیان دغدغههای ذهنش شده که کاملا از شعر فاصله گرفته و حتی نمیتوان گفت که خواننده با متنی شاعرانه طرف است چراکه در چنین مواقعی تنها خواسته شاعر تعریف یک موضوع یا داستان است و به المانهای شعری توجهی نداشته است.
معمولا در شعرهای طولانی استفاده از موسیقی کلام میتواند خواننده را ترغیب کند تا شعر را تا انتها دنبال کند اما شاعر در این مجموعه چندان اعتقادی به موسیقی کلام نداشته است و تنها در برخی از سطرها شاهد واجآرایی غیرمحسوسی هستیم.
شاعر در تکتک شعرها تم کارگری را حفظ کرده است؛ اما تلاشی برای بیان تفکرات کارگری به شکل غیرمستقیم نکرده است و در تکتک شعرها از کلمه «کارگر» استفاده کرده است و شاید همین موضوع باعث شود که مخاطب از نیمه کتاب خسته شود. شاید بهتر بود که شاعر در برخی شعرها کلمه «کارگر» را حذف میکرد تا مخاطب با خواندن المانهای کارگری فکرش به آن سمت برود.
سوادکوهی در این مجموعه دست به همذاتپنداری نیز زده است و کودکان عراقی، سوری، کوبانی و افغان را در دنیا کارگری خود راه داده است و میگوید: «وقتی قدرت ندارد/ فتیله جنگ را در خاورمیانه پایین بکشد؟ کودکان عراق/ سوری/ کوبانی/ و افغانی را یکجا در آغوش بگیرد/ و آنها را هم به خانهیمان بیاورد»
شاعر در این مجموعه کارگران را انسانهایی بیتعلق به دنیا و مادیات میداند و از این رو میگوید که برخلاف ثروتمندان، کارگران با خیال راحت دنیا را رها میکنند و نگران سرمایههای دنیوی خود نیستند. درست آنجایی که میگوید: «هر کس به چیزی در زندگی احتیاج دارد/ ما کارگران/ بعد از مرگمان بیاحتیاج میشویم/ به زندگی/ به کارخانه.../ آن روز روز آزادی ماست»
از شعرهای کتاب که عبور کنیم در پشت جلد کتاب عبارت «دفترهای شعر کارگری2» نظرها را به خود جلب میکند و قصد دارد این نکته را به مخاطب یادآور شود که این مجموعه سابقهای داشته است و به احتمال زیاد ادامه خواهد داشت؛ البته جمعآوری چنین مجموعهای اتفاق جدیدی نیست و پیش از این سابیر هاکا به چنین موضوعی در یکی از مجموعههایش پرداخته است.
به هر حال این کتاب مجموعه شعری است که فخرالدین احمدیسوادکوهی در آن از پنجرههای مختلف به درد جامعه کارگری نگاه کرده است و از این منظر میتوان گفت که مخاطب با یک مجموعه دغدغهمند روبهرو است.
مجموعه شعر «من کارگرانام»، سروده فخرالدین احمدی سوادکوهی در 162 صفحه، شمارگان 500 نسخه و بهبهای 15 هزار تومان از سوی انتشارات خارا راهی بازار نشر شده است.
نظر شما