به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آئین رونمایی از کتاب «به سفارش مادرم» نوشته احسان حسینی‌نسب، عصر جمعه 27 مهرماه با حضور احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران و عضو هیات امناء موسسه خانه کتاب، محمدحسین رجبی دوانی،‌ مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام، مهدی قزلی، مدیرعامل بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان و جمعی دیگر از نویسندگان، شاعران و منتقدان ادبی با همکاری مجموعه هنری خیمه و انتشارات به‌نشر در شهرکتاب دانشگاه برگزار شد.
 
انتخاب سوژه‌ها، نقطه قوت کتاب به سفارش مادرم
 
در ابتدای این آئین محمدحسین رجبی دوانی،‌ مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام،‌ گفت: هرگونه خدمت و قدم برداشتن در راه اهل‌بیت (ع)  و بیان فضایل و عظمت شخصیت آن‌ها، عبادت و کاری بسیار بزرگ و ارزشمند است.
 
وی علت اهمیت اثرآفرینی در راه اهل‌بیت (ع) را دربرگیری آن و تاثیرگذاری وسیع آن به دلیل کثرت مخاطبان دانست و اضافه کرد: نویسنده کتاب  به سفارش مادر بزرگوارش این اثر را پدید آورده و از همین جایگاه لازم است به ایشان آفرین گفت، چراکه در دوره‌ای قرار داریم که ارزش‌های ما با هجمه‌های فرهنگی ارزش‌های معنوی و اخلاقی مورد تعرض قرار گرفته ‌است. با این حال نویسنده به خاطر احترام به مادر رنج سفر را تحمل می‌کند تا خشنودی مادرش را ببیند و به همین علت ارزش معنوی این سفر بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
 
رجبی دوانی درباره انتخاب سوژه‌ها ادامه داد: یکی از نکات مورد توجه در این کتاب این است که نویسنده در روایت‌های کتاب که در راهپیمایی اربعین اتفاق می‌افتد، حساسیت قابل‌توجهی برای شکار سوژه‌ها دارد که به تبع این حساسیت، نمونه‌های جالب و جذابی مطرح می‌شوند. به‌عنوان مثال یکی از روایت‌های جالب توجه در این کتاب درباره طلبه سیاهپوستی از آفریقا است که پیش از این مسیحی بوده و حالا افتخار این را پیدا کرده که به مذهب شیعه بگرود و برای اولین بار است به این مسیر آمده است. او همراه با خانواده این مسیر را پیش گرفته و داستان او روایت را جذاب کرده ‌است.
 
این نویسنده و پژوهشگر با بیان بخشی از کتاب که پیرمردی را انقلابی افراطی معرفی کرده و نویسنده او را بی‌ترمز می‌خواند، گفت:‌ این‌طور نیست که حالا و بعد از گذشت چندین سال به این نتیجه رسیده باشیم که دوران گردن‌کشی گذشته، این تفکر از ابتدای انقلاب وجود داشته ‌است، علاوه بر اینکه تفکر این مرد اتفاقا تاکید بر ارزش‌های انقلابی است نه خشونت و گردن‌کشی.
 
وی در پایان سخنانش با اشاره به نثر کتاب افزود: کتاب «به سفارش مادرم» در مجموع قلم روان و جالبی دارد. علاوه براین نوع روایت دقیق و جذاب نویسنده می‌تواند برای کسانی که هنوز به این سفر الهی نرفتند، انگیزه ایجاد کرده و همچنین این سفر تبدیل به آرمان و هدف آن‌ها شود. به عبارت دیگر این کتاب مشوق مخاطب برای تجربه سفر اربعین خواهد بود.
نویسنده خود را در چهارچوب ممیزی‌ها قرار نداده است
 
احمد مسجد جامعی نیز دیگر سخنران این آئین نیز اظهار کرد:‌ ماجرای مادرها در داستان کربلا، عجیب و غریب است و از همان ابتدا تاکنون نقش عجیب و موثری در این زمینه ایفا کرده‌اند. داستان تابلوی معروف فرشچیان نیز پیش‌زمینه‌ای از مادر ایشان دارد.
 
وی ادامه داد: مادرهای کربلا نقش موثر و قابل‌توجهی در این واقعه داشتند و در تاریخ مشاهده می‌کنیم که صحنه‌های شاعرانه و در عین‌حال حماسی بسیاری آفریده‌اند. یکی از این زنان و البته مادران تاثیرگذار کربلا، ام‌وهب بوده‌ است. در تعزیه‌ها مدح این مادر و داستان او را زیاد شنیده‌ایم و در واقع ام‌وهب از شخصیت‌های شناخته‌شده و مشهور واقعه کربلا است. ام‌وهب نیز مانند تمام مادرانی که در این واقعه بودند به پسرش توصیه می‌کند فرزند زهرا (س) را تنها نگذارد و در واقع این وجه شبه بین او و مادر نویسنده در روایت این کتاب وجود دارد و آن نقش موثر و مشوق مادران در همراهی حسین (ع)‌ است. یکی دیگر از مادران مشهور کربلا، ام‌البنین (ع) است که همه او را در همین ایام اربعین یاد می‌کنند. او نیز پسرش را به همراهی حسین (ع)‌ امر کرده و نقل است که بعد از واقعه کربلا پیش از اینکه از پسر خود بپرسد از امام حسین (ع)‌ می‌پرسد و حال ایشان را جویا می‌شود.
 
این عضو شورای شهر تهران، نقش مادر در این کتاب را نیز بسیار تعیین کننده دانست و افزود: علاوه بر این، در این کتاب حس مادرانه ملموس است و روایت‌ها  با مادر شروع می‌شوند. همچنین هر اتفاقی که نویسنده با آن مواجه می‌شود، بلافاصله به یک رابطه شخصی پیوند خورده و از همان طریق این رابطه شخصی دستاویزی برای یک خاطره می‌شود. می‌توان این مساله یعنی بیان واقعیات و پیوند آن با خاطرات نقطه قوت کتاب است. در واقع تلاقی واقعیات و خاطرات با یکدیگر شیرینی خاصی به اثر بخشیده که مخاطب آن را به وضوح حس خواهد کرد. شیرینی این روایت و این وصل شدن‌ها هم این است که هر سوژه با یک خاطره مشترک نویسنده و مادرش متصل می‌شود و این نکته هدف اصلی کتاب را حفظ خواهد کرد.

مسجد جامعی همچنین آزاد بودن نویسنده را یکی دیگر از نقاط قوت کتاب دانست و توضیح داد: از دیگر نقاط قوت این کتاب این است که نویسنده خود را در چهارچوب ممیزی‌ها قرار نداده و به همین دلیل از ناشر هم باید برای چاپ تشکر کرد. ویژگی دیگر نویسنده این است که به راحتی با خواننده ارتباط برقرار می‌کند. یکی از دلایل این ارتباط موثر نیز، شخصیت‌محوری روایت است و اینکه نویسنده اصراری ندارد، باورهای شخصیت‌ها را مستقیم بیان کند که باعث جذابیت این شخصیت‌ها و در عین‌حال قابل باور و واقعی بودن آن‌ها می‌شود.
 
وی در ادامه درباره تنوع شخصیت‌ها در کتاب، گفت: تنوع شخصیت‌ها به خوبی در این روایت نشان داده‌ شده است. این تنوع به مخاطب این پیغام را می‌دهد که ویژگی امام حسین (ع) ‌این است که همه نوع آدم جذب ایشان می‌شوند، همان‌طور که در کربلا نیز از همه طیف‌ها در سپاه امام‌حسین ( ع)‌ حضور داشتند. در روایت‌های واقعه کربلا می‌بینیم که از هر طبقه اجتماعی،‌ اقتصادی و فرهنگی از غلام تا ارباب همه و همه در رکاب ایشان حضور دارند.
 
عضو هیات امنا‌‌ء موسسه خانه کتاب در ادامه صحبت‌هایش، با اشاره به روایت دو نفر که بر سر بردن زائران اربعین با یکدیگر رقابت داشتند، ‌به مساله و هدف پیاده‌روی اربعین پرداخت و تصریح کرد:‌ در کتاب موردی نقل می‌شود که دو نفر بر سر بردن زائران حسینی و خدمت به آن‌ها با یکدیگر رقابت می‌کنند. این حس بسیار تاثیرگذار است و باید مراقب بود این احساسات خالص که در این راهپیمایی وجود دارد تحت‌تاثیر تبلیغات و تشریفات به‌عنوان اشرافیت‌های پنهان قرار نگیرد.
 
هویت نویسنده در کتاب احساس می‌شود
 
نفیسه مرشدزاده نیز در بخشی دیگر از این آئین با اشاره به نقش نشانه‌های خانواده، گذشته و شخص در کتاب «به سفارش مادرم»، این اثر را از این جهت متمایز با سایر آثار در این زمینه معرفی کرد و گفت: یکی از مزایای بزرگ این کتاب نسبت به بقیه سفرنامه‌هایی که درباره اربعین نوشته شده،‌ یافتن نشانه‌های شخص، خانواده و گذشته در یک سفر جدید است.
 
وی ادامه داد: این روزها سفرنامه‌هایی که به چاپ می‌رسد یا حتی در شبکه‌های اجتماعی نگارش می‌شوند یک ویژگی مشترک دارند و آن هم اینکه سفرنویسان معاصر ما وقتی می‌نویسند انگار چیزی از وطن همراه خود ندارند و از نو به جهان نگاه می‌کنند. در واقع پیوند نویسنده در این سفرنامه‌ها با گذشته قطع شده‌است و انگار مثل کسی که هیچ گذشته و خاطره‌ای ندارد به دنیا نگاه می‌کند.
 
این نویسنده در همین زمینه توضیح داد: سفرنامه‌های جدید گزارش عین به عین و لحظه به لحظه می‌دهد، اما راوی مثل یک دوربین ساده عمل می‌کند و این ارزش سفرنامه‌ را به‌عنوان یک ژانر ادبی خارج می‌کند. سفرنامه به‌عنوان یک ژانر ادبی، زمانی ارزشمند می‌شود که راوی بر آن اهمیت داشته‌ باشد و گذشته و خاطرات راوی همراه او باشد، نه اینکه مثل یک آدم بی‌ریشه صرفا به روایت بپردازد.
مرشدزاده در ادامه با بیان اینکه درباره اربعین نیز همین نگاه عینی دیده ‌می‌شود، گفت: برخورد ما با زیارت اربعین هم در این سال‌ها همه دوربینی بوده است. این نگاه در تمام قالب‌های ارائه شده در این مورد دیده می‌شود. چه سفرنامه‌هایی که از تلویزیون پخش می‌شود و چه آنهایی که مکتوب شده‌اند، همه شیفته به سفر و اتفاقی که در حال افتادن است و شیفته به مردم عراق نگاه می‌کنند،‌ بدون اینکه هیچ نشانه‌ای از خودشان به همراه داشته باشند. ‌همه این شیفتگی‌ها در جای خود ارزشمند است، اما زمانی که در نقش راوی قرار گرفته‌ایم، اهمیت روای و تاریخی که با خود به همراه برده‌، قابل چشم‌پوشی نیست.
 
وی تصریح کرد: نکته‌ای که به این کتاب کمک کرده و آن‌را متفاوت می‌کند، حضور نویسنده در روایت به‌عنوان یک شخصیت مجزا و دارای گذشته است. در واقع نویسنده در جای‌جای روایت حضور دارد و آدم‌هایی که می‌بیند، آدم‌هایی از گذشته و خاطراتش را به یادش می‌آورند و این ارتباط قطع نمی‌شود. لازم است این همانندسازی فرهنگ‌ها در سفر در ذهنمان شکل گیرد و همین نکته ‌است که  فرهنگ دو کشور را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کند، در واقع تاثیرگذاری فرهنگی تنها در صورتی رخ خواهد داد که هویتمان را همراه برده باشیم و به عبارتی خودمان را جا نگذاریم.
 
این نویسنده با اشاره به تاثیر این نگاه در راهپیمایی اربعین، افزود: حتی در پیاده‌روی اربعین هم مشاهده می‌کنیم که نوعی آشفتگی فرهنگی وجود دارد، درحالی‌که باید با تمام فرهنگ و اصالت خود در این مراسم ظاهر شویم تا تعامل بین ما و مردم دنیا شکل گیرد. این مراسم فرصت خوبی برای تعامل فرهنگی بوده که لازم است از آن استفاده شود. در کتاب «به سفارش مادرم»، رگه‌هایی از این اتفاق و تعامل فرهنگی دیده می‌شود و اگر این کتاب دقیقا از چشم مادر دیده می‌شد، قطعا یک شاهکار خلق می‌شد.
 
«به سفارش مادرم» در راستای حسین‌شناسی است
 
امیرعلی جوادیان، استاد دانشگاه نیز در ادامه آئین رونمایی از کتاب «به سفارش مادرم»، آن‌را کتابی دانست که از دل نویسنده برآمده و آن‌را عاری از هرگونه نشانه‌های دولتی یا حکومتی بودن برشمرد.
 
وی ادامه داد: این کتاب در راستای حسین‌شناسی است. چهره‌ای که از امام حسین (ع)‌ تعریف کرده‌اند بیش از هرچیزی متکی به ظواهر بوده ‌است. لازم است بدانیم که حسین‌شناسی و حسین‌دوستی دو منظر متفاوت است که متاسفانه فقط در کشور ما به حسین‌دوستی تاکید می‌شود، در صورتی‌که باید بر حسین‌شناسی بیشتر تاکید شود.
 
این استاد دانشگاه همچنین با اشاره به نگاه نویسنده در این کتاب افزود: بین دو نگاه برای عاشورا که دوست‌داشتن و شناخت است، نویسنده راه شناخت را انتخاب کرده و لازم است از این نگاه بیش از این توجه و حمایت شود. متاسفانه آنچه ائمه اطهار در سیره‌شان وجود داشته، معیار و الگوی ما قرار نگرفته است. کتاب «به سفارش مادرم» روایتی روان بود که در راستای شناخت حسین (ع) ‌کار می‌کند.
 
اربعین ظرفیت خلق آثار ادبی و هنری بسیاری دارد
 
احسان رضایی، منتقد ادبی و روزنامه‌نگار نیز در بخشی از این آئین، گفت: در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که  نفس اینکه درباره همچین سوژه‌ای اثر ادبی خلق شود از اینکه آن اثر ادبی را نقد کنیم مهم‌تر است و باید از خلق آثار ادبی در این زمینه استقبال کرد و بعد از آن به نقد و بررسی آن پرداخت. واقعیت این است که ظرفیت آفریدن آثار هنری بسیاری برای ما وجود دارد اما متاسفانه با غفلت سراغ آن‌ها نمی‌رویم.
 
وی ادامه داد: در اسپانیا نیز مراسمی شبیه به راهپیمایی اربعین برای مسیحیان وجود دارد که در این مراسم افراد پیاده به زیارت یکی از حواریون مسیح می‌روند. در ویکی پدیا نوشته شده که حداکثر جمعیتی که در این مراسم شرکت کرده‌اند، 260 هزار نفر بوده که در مقایسه با جمعیتی که در راهپیمایی اربعین به سه میلیون نفر می‌رسد، یک دوازدهم است، اما برای این مراسم که یک دوازدهم اربعین شکوه و جمعیت دارد، تعداد زیادی رمان نوشته شده و فیلم ساخته شده ‌است که به فارسی هم ترجمه و چاپ‌های متعدد شده است. بنابراین مراسم باشکوه و راهپیمایی اربعین ظرفیت خلق آثار ادبی و هنری بسیاری را دارد که لازم است با حمایت از آن‌ها، این آثار را بیش از گذشته خلق کنیم. به‌نظر می‌رسد اصل اینکه یک روایت خواندنی درباره این سفر اربعین داریم، خود یک اتفاق مهم است و حالا بعد می‌توانیم درباره ویژگی‌ها صحبت کنیم و بگوییم کارهای بعدی چه ویژگی‌هایی باید داشته‌ باشد.
نقش مادر روایت کتاب را درخشان کرده‌ است

مهدی قزلی نیز در سخنانی کوتاه درباره این کتاب، بیان کرد: اصولا نوشتن از اتفاقی که تعداد زیادی انسان می‌بینند و تعداد زیادی دوربین آن را ثبت می‌کنند، کار بسیار سختی است. زیرا تخیل نویسنده ا او جدا نیست و باید داستان را در ذهن خود بسازد، اما وقتی چندین میلیون شاهد برای کاری که می‌نویسد وجود دارد، کار سخت می‌شود و باید مدام سعی کند متن باورپذیر باشد و مستندنگاری به همین علت بسیار مشکل است.
 
وی با اشاره به روایت کتاب گفت: اتفاقی که در این کتاب افتاده این است که پیش کشیدن پای مادر به این روایت آن‌را درخشان می‌کند، هرچند شاید پیش از آن تصور می‌شد نویسنده نمی‌تواند این واقعه را به خوبی روایت کند. وقتی کسی کتاب را بخواند با تمام مشکلات آن از حلاوتی که از رابطه مادر و امام حسین (ع)‌ در روایت ساخته می‌شود، بسیار تاثیر می‌پذیرد. ارزش مادر در این کتاب تا حدی است که می‌توان به جای اربعینی آن را مادرانه خواند.
 
روایت‌گر زندگی افرادی بودم که تنها شعار حسینی نمی‌دهند
 
احسان حسینی‌نسب، نویسنده کتاب نیز در آئین رونمایی از کتابش بیان کرد: سال گذشته به سفارش مادرم راهی سفر کربلا شدم. در آن اجتماع پرشور حسینی، لحظات شورانگیزی را از عشق و ارادت به ساحت سیدالشهدا (ع) مشاهده کردم.همسفر شدن با افرادی که در یک مسیر مشترک و با یک هدف مشترک حرکت می‌کردند، برای من بسیار جالب بود.
 
وی افزود: سعی کردم روایت‌گر زندگی افرادی باشم که تنها شعار حسینی نمی‌دهند، بلکه با شعور خود امام حسین (ع) را زندگی می‌کنند و برای این امام مظلوم از هیچ چیزی دریغ نمی‌کنند.
 
نویسنده کتاب «به سفارش مادرم» ادامه داد: در این سفر با زنی مواجه شدم که فرزندش شهید شده بود و می‌گفت که فرزندم را در راه امام حسین (ع) نثار کردم و از این بابت هیچ رنجی ندارم. در این مسیر متوجه شدم که مردم عراقی هیچ چیزی را بالاتر از پذیرایی از زائران حسینی نمی‌دانند و بی‌دریغ هر آنچه را که دارند در این زمینه نثار می‌کنند.
 
حسینی‌نسب همچنین گفت: تجربه تالیف این کتاب برای من تجربه عینی از رویداد‌هایی است که در حین سفر پیاده دیدم و این سفر به واسطه این‌که در برهه‌ای خاص از زمان اتفاق افتاد که مردم از ملیت‌های مختلف در آن حضور داشتند، برای من متفاوت بود.
 
«به سفارش مادرم: بیست و چند روایت از مأموریتی خانوادگی در عراق» مجموعه روایت‌هایی از عراق در ایام اربعین  است که در ۳۲۸ صفحه با شمارگان دو هزار نسخه،  به بهای ۳۶ هزار تومان از سوی انتشارات به‌نشر به بازار نشر عرضه شده است.