سعید پور اسماعیلی مدیر کمیته فرهنگی و آموزش سی و پنجمین جشنواره فیلم کوتاه تهران در گفت و گو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره اقتباس سینمایی از آثار ادبی گفت: اقتباس از دو زاویه دارای اهمیت است؛ نخست این است که چون از یک اثر ادبی استفاده می‌شود قالب و ساختارش و در واقع نوع هنری که به عنوان مثال در داستان کوتاه به کار گرفته شده است مناسب فیلم کوتاه است؛ در نتیجه گرفتن ایده از آن و تعدیل کردنش در مدیوم سینما می‌تواند کمک بزرگی بکند به این که بخشی از فضای آرتیستی فیلم از یک اثر دیگری بیاید. به نظر من این وجه دارای اهمیت است. زاویه دوم اهمیت اقتباس این است که اگر از داستان‌های محلی استفاده شود بسیار قوم نگارانه است. وقتی از داستان کوتاه محلی استفاده می‌کنید دقیقا فضای فیلم خود را به سمت فرهنگی می‌بریم که این داستان بخشی از آن فرهنگ است.
وی در ادامه افزود: اگر فیلمسازان فیلم کوتاه ما از داستان‌های کوتاه ایرانی استفاده کنند اولا از ساختار ادبی برای تولید فیلم کوتاه استفاده کردند و این موضوع به آن‌ها کمک می‌کند، دوم این که از قصه ایرانی استفاده کرده که نویسنده در آن قصه به وجود تمدن و فرهنگ ایرانی اشاره کرده است. با این دو مولفه به نظر من حتما به بچه‌ها توصیه می‌کنیم که سراغ آثار اقتباسی بروند. گنجینه بسیار زیادی از مفاهیم و معانی، از شعر گرفته تا داستان در ادبیات ما وجود دارد که می‌تواند در سینما مورد استفاده قرار بگیرد. در فیلم‌های سینمایی بلند شاهد آثار بسیار خوب و موفق اقتباسی هستیم که رمان‌ها به فیلم تبدیل شدند. آثار درخشانی در حوزه اقتباس در سینمای خودمان وجود دارد و در سینمای جهان نیز این اقتباس در سینما سبقه طولانی دارد.
مدیر کمیته فرهنگی و آموزش جشنواره درباره جایگاه اقتباس در ایران اظهار کرد: برنامه مدون آموزشی برای فیلم‌های اقتباسی وجود ندارد و بیشتر به صورت کارگاهی عمل می‌شود. سال قبل و امسال در حاشیه جشنواره روز سینما و کتاب در نظر گرفته شده که بخشی از آن به بررسی فیلم‌هایی اختصاص دارد که از آثار ادبی اقتباس شده‌اند. امسال در سی‌وپنجمین جشنواره فیلم کوتاه آثار اقتباسی در یک بخش مجزا قرار گرفته‌اند؛ یعنی مجموعه فیلم‌هایی که در آن‌ها اقتباس انجام شد در قالب یک سانس نمایش داده می‌شوند. برای افرادی که به این حوزه علاقه‌مند هستند اتفاق خوبی است.
او همچنین بیان کرد: قرار برگزاری یک کارگاه آموزشی هم گذاشته شد که قبل از جشنواره انجام آن ممکن نشد؛ بعد از جشنواره به سرپرستی سعید عقیقی برگزار شود قرار است یک کارگاه فیلمنامه‌نویسی اقتباسی با تعداد محدودی از کسانی که ثبت‌نام می‌کنند. در این کارگاه آموزش می‌بینیم که چگونه می‌توان یک اثر هنری را به هنر دیگر آداپته کرد یا چگونه می‌شود مولفه‌های تصویری از رمان و داستان گرفت و به تصاویری در یک فیلم تبدیل کرد؟
پوراسماعیلی در ادامه افزود: در نهایت خروجی این کارگاه تبدیل شود به فیلمنامه‌هایی که برای تولید آماده شوند و بتوان نمونه‌های خوبی از کارگاهی که مستقیما به فیلمنامه اقتباسی تبدیل شده است نام ببریم. در حال حاضر بخش «کتاب-سینما» که در جشنواره موجود است بخشی است که فیلمساز خودش اقدام به ساخت فیلم اقتباسی کرده است، ولی اگر ما فیلم‌ها و فیلمنامه‌های اقتباسی را از یک فعالیت کارگاهی دربیاوریم می‌توانیم بگوییم خروجی چنین کارگاه‌هایی به آثاری تبدیل می‌شوند که احتمالا مولفه‌های بهتری از اقتباس را در خودشان دارند و امیدواریم با همکاری خانه کتاب موفق شویم این دوره کارگاه اقتباسی را برگزار کنیم.
معاون فرهنگی و آموزشی انجمن سینمای جوانان ایران درباره ویژگی‌های اثر ادبی برای اقتباس بیان کرد: می‌توان گفت هر اندازه اثری که نویسنده می‌نویسد توصیفی‌تر باشد اجرایش سخت‌تر است و هرچقدر تصویری‌تر باشد به سینما نزدیک‌تر است؛ ولی به نظر من آن چیزی که فیلمساز از داستان می‌گیرد روح قصه است؛ چون اگر در اقتباس، یک داستان خوب را عینا به فیلم تبدیل کنیم گویی یک گزارش از آن اتفاق تهیه کردیم، به عنوان مثال اگر ما یک رویداد خوب داشته باشیم، آن را ضبط کنیم و بگوییم ما فیلم مستند تهیه کردیم صحیح نیست. درواقع این کار ساخت مستند نیست، این یک گزارش از یک رویداد مهم است که فیلمساز اجرا کرده است.
او در ادامه افزود: انتخاب کتاب و قصه کوتاه خیلی اهمیت دارد. این که شما چیزی انتخاب کنید برای ساخت فیلم مهم و تاثیرگذار است. البته الزاما نباید از ادبیات به معنی داستان اقتباس کرد، گاهی اوقات می‌توان از شعر برای ساخت فیلم کوتاه بهره برد. به نظر من هرچیزی که از شعر بگیرید به گونه‌ای اقتباس است؛ ممکن است شما از نمایشنامه یا خبر معمولی اقتباس کنید. هستند فیلمسازانی که از یک قطعه موسیقی الهام گرفته‌اند، یک عکس یا تابلوی نقاشی منبع الهامشان بود. به نظر من همه این‌ها اقتباس است و ما اقتباس را به داستان رمان محدود کردیم.
پور اسماعیلی همچنین مطرح کرد: همیشه در سینما عینا قالب و ساختار اثر هنری را نمی‌توان جای داد، چون هر اثر در قالب متفاوت و شرایط زبانی متفاوت تولید شده است؛ اما روح آن اثر است که می‌تواند در یک اثر دیگرقرار بگیرد. فرض کنید یک موقعیت در داستان ایجاد شده است، باید آن موقعیت و چگونگی بازسازی آن در سینما صحیح و به جا باشد تا آن حسی که با زبان، کلمات و ادبیات ایجاد می‌شود در فیلم نیز نمایان شود؛ وگرنه اگر شما آن داستان را عینا تبدیل کنید و آنچه که از خواندن داستان دریافت می‌کنید از دیدن فیلم دریافت نکنید اقتباسی انجام نشده است و این فقط یک رونویسی از کتاب است؛ یک تصویر از کلمات تولید کردید.
وی همچنین بیان کرد: برای اقتباس کردن نه فقط داستان کوتاه برای تبدیل شدن به فیلمنامه بلکه ایده هر اثر هنری برای تبدیل شدن به یک فیلم کوتاه مناسب است. در این میان حتی می‌توان فیلمنامه را حذف کرد، در سینمای اکسپرمنتال و سینمای تجربی فیلمنامه‌ای موجود نیست که مدعی شود داستان کوتاه را به فیلم تجربی تبدیل کرده اتفاقا برعکس عناصر تصویری در آن اهمیت دارد. ممکن است شما یک اقتباس را از یک اثر تجسمی انجام دهید کما این که در گسترش زبان سینما به آن نیاز دارید.
او درباره تاثیر حضور فیلم‌های اقتباسی در جشنواره فیلم کوتاه گفت: تعداد این فیلم‌ها در سال گذشته کمتر بود، امسال به حدی رسید که یک بخش مجزا به آن اختصاص دادند. به نظر من حرکت سال قبل و حضور تعدادی از فیلم‌های اقتباسی در جشنواره گذشته باعث افزایش تعداد فیلم‌های کوتاه اقتباسی شد. همین که مورد توجه قرار بگیرد، از آن خبر تهیه شود، در یک سانس مستقل اکران شود، با رونمایی از چند جلد کتاب برگزار می‌شود و به روز سینما و کتاب اختصاص پیدا می‌کند، همه این‌ها یعنی مطلع کردن فیلمسازان به شکلی از تولید فیلم در قالب اقتباس؛ این خود باعث می‌شود که گرایش بعدی بچه‌ها، به سمت آن باشد حتی اگر کارگاهی نگذاریم، موضوعی تعریف نکنیم، بخش مستقلی در جشنواره برای آن نگذاریم و جایزه ویژه‌ای هم به آن اختصاص ندهیم اما وقتی برایش برنامه می‌ذاریم توجه فیلمسازان را به آن جلب می‌کنیم. اما اگر هرچقدر بخواهیم کیفیت را بالا ببریم کارگاه‌ها، آموزش‌ها و نشست‌ها می‌تواند کمک کند که صرفا اقتباس انجام ندهیم. اقتباس‌ها به سطحی که به یک زبان جهانی تصویری تبدیل تبدیل شوند.
سعید پوراسماعیلی درپایان گفت: نشست‌ها مستقیما به اقتباس تبدیل نمی‌شود. یعنی با عنوان اقتباس نیست ولی نشست‌ها در چهار روز و با چهار محور رئاليسم، مينيماليسم، فرماليسم و ا كسپريمنتال برگزار می‌شود. زمانی که این سیر طی می‌شود می‌تواند همه آنچه که در قالب مثلا ژانر و سبک از خاستگاهش در هنرهای دیگر شکل گرفت، وارد سینما شده و چگونه امروزه در فیلم کوتاه می‌توان نشانه‌هایی از آن را پیدا کرد در این نشست‌ها بررسی می‌شود و به نظرم بزرگترین مسیر برای اقتباس است. بنابراین کارگاه‌ها می‌تواند برای کسی که می‌خواهد کار اقتباسی انجام دهد مسیر را نشان دهد و بگوید به نظرم کاملا هدفمند می‌توان از این نشست‌ها برای آموزش اقتباس استفاده کرد، اما ما عنوان آن را اقتباس قرار ندادیم و صرفا به اقتباس نمی‌پردازد.َ
دوشنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۷ - ۱۸:۵۱
نظر شما