میترا صمیعی؛ عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی و مدیرکل پیشین اداره کل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران( ابینا) درباره جریان صدور فیپا بیان کرد: فهرست‌نویسی پیش از انتشار (فیپا) برای تمامی کتاب‌های در دست انتشار در کشور الزامی است و در حال حاضر در كشور ما ايران، صدور فيپا توسط كتابخانه ملی انجام می‌شود.
صدور فیپا همیشه با چالش‌هایی روبهرو بوده است
وی افزود: بیش از 20سال از آغاز اجرای طرح فیپا در کتابخانه ملی ایران می‌گذرد. تاکنون اجرای این طرح خردمندانه و سودمند با چالش‌هایی روبهرو بوده است که از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از آسيب به كيفيت اطلاعات كتابشناسي ملي ايران، مغایرت فیپای چاپ شده در هر کتاب با اطلاعات توصیفی و تحلیلی آن، و اصلاح این مغایرت‌ها (دوباره کاری) در فاپا(فهرست‌نویسی پس از انتشار)، عدم اطمینان کتابداران سایر کتابخانه‌ها به فیپا.
این استاد دانشگاه درباره فرایند صدور فیپا گفت: فرآیند صدور فیپا توسط کتابخانه ملی شامل دریافت شناسه کاربري و رمز عبور از بخش فيپا توسط ناشر، وارد شدن به صفحه سايت http://opac.nlai.ir با استفاده از شناسه کاربري و رمز عبور، تكميل فرم پرسشنامه و الحاق فايل کتاب به پرسشنامه، ارسال پرسشنامه و فايل و دريافت کد رهگيري توسط سيستم است.
صمیعی در تشریح دیگر مراحل دریافت فیپا بیان کرد: بررسي و كنترل فرم توسط بخش فيپا، در صورت ناقص بودن کار يا مشاهده ايراد تماس با ناشر و برطرف کردن ابهام، ثبت اطلاعات كتابشناختي در سيستم و ارسال رکورد به فهرستنويسي، انجام عمليات فهرستنويسي و ارسال کار نهايي به بخش فيپا، تحويل فيپاي دريافت شده از بخش فهرستنويسي به ناشر به‌صورت ايميل(در آينده از طريق پيامک)، صدور مجوز نشر کتاب توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ و انتشار کتاب توسط ناشر، واسپاری کتاب توسط ناشر و دریافت آن برعهده کتابخانه ملی است.
کاهش زمان صدور فیپا کیفیت را کاهش داد
وی درباره کیفیت صدور فیپا گفت: سال 1391 مدت زمان صدور فيپا به 24 الي 48 ساعت تقليل يافت كه رضايت ناشران را به دنبال داشت اما متاسفانه این کاهش انتظار برای صدور فیپا که به معنی افزایش سرعت صدور آن است، از کیفیت فیپا به نحو قابل‌توجهی کم كرد. از طرف ديگر، مشخص شد اطلاعات فیپای بیش از ۸۵ درصد از كتاب‌ها با تغییرات قابل توجهی در عنوان، مشخصات ظاهری، موضوع، شابک، وضعیت نشر و … مواجه شده، كه اين امر باعث انجام فاپا(فهرستنويسي پس از انتشار) براي بسياري از كتاب‌ها شده است.
این استاد دانشگاه درباره برخی از دلایل مغایرت اطلاعات فیپا با کتاب‌های منتشر شده (تالیفی و ترجمه‌ای) گفت: از دلایل احتمالی مغایرت اطلاعات فیپا با کتاب منتشر شده، می‌توان به این موارد اشاره کرد: تغییراتی که ناشران به میل خود پس از دریافت فیپا در کتاب ایجاد می‌کنند، تغییراتی که ناشران بنا به الزام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در کتاب ایجاد می‌کنند و اشتباهاتی که از سوی فهرست‌نویسان به دلایل گوناگون ازجمله ناقص بودن یا گویا نبودن مدارک کتاب در دست فهرست‌نویسی، کمبود فهرست‌نویس و تراکم کاری فهرست‌نویسان موجود، در فهرست‌برگه فیپا روی می‌دهد.
پیشنهاداتی که عملی نشد
صمیعی درباره راهكارهاي پیشنهادي براي بهبود فرايند فيپا در ایران ادامه داد: برای حل وضعیت فیپا در زمانی که مدیر کل بودم، پيشنهاداتی به ریاست وقت سازمان در سال 1391 ارائه شد که نتیجه چندین جلسه کارشناسی با مدیران گروه‌های تخصصی پردازش و سازماندهی، شوراي مديران معاونت كتابخانه، شورای مدیران کتابخانه ملی ایران، مطالعه وضعیت فیپای تمام کتابخانه‌های ملی جهان بود. که این پیشنهادات عبارت بود از: 1) صدور كد رهگيري به جاي فيپا. 2) صدور فيپا پس اعلام نظر و صدور مجوز نشر در اداره كتاب و كتابخواني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در این صورت مراحل اخذ فیپا به‌صورت زیر اجرا خواهد شد. 3) برون‌سپاري فيپا. متاسفانه راهکار دوم و سوم اجرایی نشد و راهکار اول به گونه دیگری اجرا شد.
مدیرکل پیشین اداره کل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در تشریح راهکار دوم بیان کرد: روند کار به این صورت دنبال می‌شود: آماده‌سازي كتاب توسط ناشر، اخذ شابك، ارسال كتاب به اداره كتاب و كتابخواني وزارات فرهنگ و ارشاد اسلامی. در اين مرحله دو امكان وجود دارد: الف) وزارت ارشاد هيچ اصلاحي را اعلام نكند. در اين صورت انتشار كتاب منوط به اخذ فيپا از سازمان باشد و ناشر موظف شود لوح فشرده كتاب را براي سازمان برای اخذ فيپا ارسال كند. ب) وزارت ارشاد اصلاحاتي را اعلام مي‌كند.
صمیعی ادامه داد: در اين صورت ناشر موظف است پس از اعمال اصلاحات مورد نظر و تأييديه مقدماتي ارشاد، ناشر موظف است لوح فشرده كتاب را براي سازمان جهت اخذ فيپا ارسال كند و صدور مجوز انتشار منوط به اخذ فيپاي سازمان باشد. اجراي پيشنهاد مذكور مستلزم مذاكره و انعقادتفاهم نامه باوزارت ارشاد در خصوص روند جديد و اعلام به ناشران و مكلف نمودن آنان مي باشد.
راهکار‌های بهبود وضعیت صدور فیپا آزمون شود
مدیرکل پیشین اداره کل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران گفت: برای حل مشکلات موجود در فیپای کتاب‌های منتشره پیشنهاد می‌شود مدیران سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک‌بار دیگر دور میزی جمع شوند و برای حل این معضل، تصمیم‌گیری کنند، اگر چه قبلا چندین‌بار این اتفاق افتاده است و نتیجه‌ای نداشته است و همچنین درباره راهکار دوم ضروری است این راهکار یک‌بار در بوته آزمایش قرار گیرد.
شنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۷ - ۰۹:۵۴
نظر شما