به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، نشست علمی «جایگاه علوم عقلی در حوزه‌های علمیه»، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه و حجت‌الاسلام والمسلمین حسن رمضانی عضو هیئت مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی، سه‌شنبه (13 آذرماه) برگزار شد.
کتب فراوانی در زمینه علوم عقلی منتشر شده است
حجت‌الاسلام خسروپناه در ابتدا به توصیف دقیق علوم عقلی در حوزه‌های علمیه پرداخت و اظهار داشت: علوم عقلی در حوزه علمیه در دو ساحت عمومی و تخصصی از نظر آموزش و پژوهش و ساحت موضوعی مطرح می‌شود.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ادامه داد: در ساحت عمومی و تخصصی طلاب در سال‌های اول و دوم منطق می‌خوانند، و علاوه بر گذراندن کتاب‌های کلام عقلی، اخیرا گرایش بیشتری به سمت کتاب‌های درسی کلام نقلی رفته است.
این استاد حوزه علمیه ادامه داد: در ساحت عمومی، حوزه علمیه کتاب‌هایی را منتشر کرده که در سطوح اول حوزه تدریس می‌شود و در این زمینه طلبه‌ها مخیر هستند بین «بدایه الحکمه» یا «کشف المراد» یکی را بخوانند.
وی با اشاره به این مطلب که در مورد علوم عقلی در ساحت تخصصی درس‌های آزاد فراوان شده است، تصریح کرد: در حوزه کنونی بیش از ۲۰۰ کلاس علوم عقلی مانند فلسفه، عرفان نظری، کلام عقلی، تفسیر عقلی قرآن و تفسیر عقلی نهج‌البلاغه تدریس می‌شود.
حجت‌الاسلام خسروپناه با اشاره به اینکه در زمینه علوم عقلی گروه‌های آموزشی حوزوی و یا حوزوی دانشگاهی در مراکز مختلف ایجاد شده‌اند، افزود: کتاب‌هایی مانند «نهایه الحکمه»، «شرح الاشارات و التنبیهات»، «شواهدالربوبیة»، بخش‌هایی از «اسفار اربعه» ملاصدرا و «حکمت اشراق» به صورت تخصصی تدریس می‌شود.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه با بیان این مطلب که آثار فلسفی فراوانی در دو دهه اخیر منتشر شده که در تاریخ تشیع و حوزه بی‌نظیر بوده است، عنوان کرد: در برخی مراکز حوزوی دانشگاهی نیز رشته‌های علوم عقلی وجود دارد که در این زمینه گروه‌های پژوهشی جدید شکل گرفته و کتب فراوانی را در این زمینه منتشر کرده‌اند.
وی در ادامه به بحث «کلام عقلی در حوزه در ساحت موضوعی» پرداخت و اظهار داشت: در حوزه‌های علمیه از لحاظ موضوعی علاوه بر مباحث فلسفه اولی با مکاتب سه‌گانه، فلسفه مضاف نیز تدریس می‌شود.
حجت‌الاسلام خسروپناه با اشاره به رشد و پیشرفت در فلسفه فقه، گفت: در حوزه کنونی شاهد تدریس و پژوهش در مورد فلسفه فقه هستیم و کتب بسیاری در این زمینه منتشر شده است که به لحاظ موضوعی نشان دهنده شکل‌گیری بحث‌های فلسفه کاربردی در حوزه علمیه است.
این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه در ساحت تخصصی و موضوعی حوزه‌های علمیه چه در زمینه آموزش و پژوهش و چه در زمینه فلسفه اولی و موضوعات کاربردی و فلسفه‌های مضاف تغییر چشمگیری پیدا شده است، تصریح کرد: در ساحت عمومی حوزه علمیه در زمینه علوم عقلی اتفاق چشمگیری نیفتاده است و در این زمینه باید بیشتر در راستای عقلانیت و عقلانی سازی علوم اسلامی گام برداریم و در مسائل کلامی، الهیات و فقه حاکم بر مبانی عقلانی پیشرفت بیشتر رشد کنیم.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه در پایان سخنانش یا بیان این مطلب که باوجود رشد و پیشرفت در ساحت تخصصی فلسفه، نیاز به توسعه و گرایش‌های بیشتری داریم، افزود: فضلا باید تلاش کنند که علوم عقلی را برای نیازهای جامعه امروز دنبال کنند و فلسفه بیشتر کاربردی شود.
برای کاربردی کردن فلسفه به حمایت بزرگان نیاز است
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین حسن رمضانی عضو هیئت مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی، به حدیثی از امام حعفر صادق(ع) اشاره کرد و افزود: طبق فرموده امام صادق(ع) استوانه اصلی انسانیت عقل است لذا اگر عقل از انسان گرفته شود دیگر انسانیت معنا ندارد.
حجت‌الاسلام رمضانی با تقسیم علوم به دو قسم عقلی و نقلی، تصریح کرد: در علوم نقلی به نقلیات می‌پردازیم و در علوم عقلی، فلسفه، کلام، طبیعیات، ریاضیات، موسیقی و هیأت بر اساس معیارها و ملاک‌های عقلی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.
عضو هیئت مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی با بیان اینکه تعبد در برابر تعقل قرار دارد، ابراز کرد: تعبد را باید از پایگاه عقل و عقلانیت اثبات کنیم، به عبارتی تعبد باید معقول باشد، یعنی عقل روی آن صحه بگذارد چراکه تعبد کورکورانه و بی‌منطق مناسب انسان نیست.
وی در ادامه به عقل مرتب و غیرمرتب، اشاره کرد و افزود: گاهی عقل ما عرفی است که این کفایت نمی‌کند و باید عقل را سامان بخشیم و منظم و مرتب کنیم.
حجت‌الاسلام رمضانی با اشاره به اهمیت عقل مرتب گفت: ما در فضای فلسفه دنبال عقلانیت مرتب و منظم هستیم و با نظام استدلالی، برهانی و قیاسی قضایا را پیش می‌بریم و نتیجه مطلوب را به دست می‌آوریم.
عضو هیئت مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی با بیان اینکه فلسفه دنبال حق و حقانیت است، اظهار داشت: باید اعتراف کرد که بدون فلسفه حیات انسانی مرتب و مدون ممکن نیست و حیات حقیقی بدون علوم عقلی و منطقی ممکن نخواهد بود.
حجت‌الاسلام رمضانی با تاکید بر لزوم کاربردی کردن فلسفه در حوزه‌های علمیه، اظهار داشت: در سنت فلسفی که به عملی و نظری تقسیم می‌شود بزرگان در فلسفه عملی ملزم به کاربردی کردن آن بودند، در شرق فلسفه نظری را فربه کردند و غرب بیشتر به سمت عملی بودن آن رفتند چیزی که ما در حوزه کم‌تر به آن پرداخته‌ایم.
این استاد حوزه علمیه در پایان به حمایت بزرگان حوزه علمیه برای رسیدن به این هدف اشاره کرد و اظهار داشت: رسیدن به اهداف خود در علوم عقلی از جمله فلسفه بدون حمایت بزرگان حوزه ممکن نیست و اگر از طرف بزرگان و مراجع حمایت داشته باشیم قطعا در این زمنیه موفق خواهیم بود.
پنجشنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷ - ۰۹:۳۶
نظر شما