به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، محمدمحسن سعیدی شاعر افغانستانی در نشستی در خانه کتاب صبح امید که در مجتمع ناشران شهر قم و به بهانه نقد و بررسی مجموعه شعر «سی‎پاره منم» برگزار شد، در بررسی موضوع ابتذال در شعر، این موضوع را بحث مشترک تمامی هنرها دانست.

وی گفت: ابتذال در هنر شامل ابتذال در شعر نیز می‎شود، هم از جهت اوصافی که برای مبتذل می‎شناسیم و هم علل و عوامل و زمینه‎هایی که منجر به تولید اثر هنری مبتذل می‎شود.
 
نویسنده مجموعه شعر «سی‎پاره منم» بحث از ابتذال را یک بحث دامنه‎دار تاریخی در ادبیات معرفی کرد و در تبیین مفهوم‎شناسی آن گفت: درباره مفهوم ابتذال غالباً یک برداشت بسیار دم‎دستی وجود دارد و در مقابل آن، یک برداشت جامع‎تر و درست‎تر هم وجود دارد؛ در برداشت غالب وقتی از ابتذال سخن می‎گوییم، توجه مردم به آثار مربوط به مسائل اخلاقی و جنسی معطوف می‌شود. درصورتی که لزوماً ابتذال این نیست و همان‎طور که از خود کلمه ابتذال می‎فهمیم، ابتذال به تعبیر امروزی، چیز نازل و بی‎ارزشی است؛ یعنی ارائه کار نازل و دم دستی و پیش پایی در هنر و شعر.
 
وی ابتذال را نسبی دانست و گفت: معنی ابتذال به دیدگاه‎های افراد بستگی پیدا می‎کند و ممکن است در مورد تعداد کمی از آثار به اتفاق نظر برسیم که مبتذل هستند؛ مخصوصاً خود ارائه‎دهنده اثر ممکن است هیچ‎وقت نپذیرد کارش مبتذل است. ابتذال نسبی است و درجات و ابعاد مختلفی دارد و گاهی به موضوع برمی‎گردد و گاهی به سبک و گاهی به اندیشه.
 
سعیدی شخصیت هنرمند را در پیوند نزدیک و تنگاتنگ با اثر هنری قلمداد کرد و گفت: نمی‎شود اثر مبتذل را از شخص جدا کرد. بالاخره این شخص یا کار را جدی نمی‎گیرد یا توانایی ارائه یک کار جدی را ندارد و از این دو حال خارج نیست و به این ترتیب اثر مبتذل ارائه می‎کند.
 
شاعر مجموعه شعر «غم عزیز» در توضیح این ارتباط افزود: یک وقت شاعر یا نویسنده یا هر هنرمندی عمق فکری ندارد و به دنیا نگاه سطحی دارد. این آدم ممکن است از لحاظ زبان و تکنیک هم کارش خیلی قوی باشد، ولی کارش از لحاظ دید و اندیشه مبتذل درآید؛ ممکن است موضوعاتی که انتخاب می‎کند، موضوعات خیلی سطحی و دم دستی باشند. درواقع توان فکری‎اش نمی‎کشد که کار عمیق و ارزشمند ارائه کند. یک‎بار هم است که هنرمند توانش را دارد، اما تحت تأثیر خواسته و سلیقه مخاطب و برای خوشایند مردم شعر سطحی ارائه و شروع به ارزان‎فروشی و فراوان‎فروشی می‌کند.
 
داور بخش ویژه افغانستان در یازدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر بر سطحی‎بودن و عمیق نبودن اثر مبتذل تأکید کرد و گفت: کار مبتذل کار عمیقی نیست و یکی از خصوصیاتش سطحی بودن است. به هر موضوعی که می‎پردازد، سطحی با آن برخورد می‎کند و معمولاً موضوعات دم دستی را انتخاب می‎کند و گاهی هم دوست دارد درباره هر چیزی حرف بزند و حضور داشته باشد.
 
وی درباره نقش شاعران و هنرمندان در ترویج ابتذال هنری گفت: یکی از عوامل دیگر ابتذال در شعر این است که شعرای قدرتمند کم‎کار شده‎اند و شعر مناسب روز و متناسب با دردهای مردم که هم قدرتمند باشد و هم منعکس‎کننده دردهای مردم، نمی‎گویند یا کم می‎گویند و یا به زبانی می‎گویند که بدنه اصلی اجتماع و مخاطبان عادی نمی‎فهمند.

به گفته سعیدی، به این ترتیب، بازار شعر خالی می‎ماند و بازار که خالی ماند کسانی وارد می‎شوند که حرفه‎ای و قدرتمند نیستند، شاعر نیستند، شاعرنما هستند و کارهایی تولید می‎کنند که از لحاظ هنری بسیار مبتذل است ولی مردم با آنها ارتباط برقرار می‎کنند. اینجا می‎توان تقصیر را به گردن شاعران قدرتمندی انداخت که کم‎کاری می‎کنند یا خیلی سیاست تمایز (تمایز به معنی کیفیت بالا) را در پیش گرفتند، به شکلی که حرفشان را جز یک تعداد معدود و انگشت شمار کسان دیگر نمی‎فهمند.
 
این شاعر و منتقد نقش عامل یادشده را در ابتذال بازار شعر بسیار مهم و تأثیرگذار دانست و گفت: بر همین اساس، اولاً مجموعه‎های شعر فاخر خیلی کم است و ثانیاً مخاطبانشان فقط شاعران هستند. به طوری که تولیدکننده کتاب‎شعر هم شاعر است و مصرف کننده‎اش هم شاعر، از مجموعه شعرا بیرون نمی‎رود. این باعث می‎شود کسانی بیایند و به جای آنها شعرهایی با کیفیت نازل و پایین و سطحی به مخاطبان عمومی ارائه کنن؛ شعری که نه زبان درست، نه ساختار درست، نه عاطفه و نه اندیشه عمیقی ندارند و فقط به تناسب روز و پسند یک تعداد عام و شبه عام ارائه می‎کنند.