خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- گریگوی برادزه، معاون موسسه خاورشناسی آکادمی علوم گرجستان در تفلیس و استاد موسسه آسیا و آفریقای تفلیس در یکی از روزهای سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران میهمان غرفه خبرگزاری ایبنا شد، با وی درباره پژوهش در متون کهن ایران در گرجستان سخن گفتیم و این ایرانشناس نامی به گرمی به پرسش‌هایمان پاسخ داد. موسسه خانه کتاب نیز بزرگداشتی برای مقام علمی این ایران‌شناس گرجستانی برگزار کرد و گریگوی برادزه از عشق به ایران سخن گفت. 
 
به عنوان پرسش نخست بگویید که شما به عنوان یک ایران‌شناس چقدر بر متون کهن ایران در گرجستان پژوهش و تحقیق کرده‌اید؟
در مراکز گوناگون نسخ خطی فارسی بسیاری از متون مهم منقش و مزین شده است و کاتالوگ‌هایش نیز در گرجستان چاپ شده است. همچنین پژوهشگران گرجی به متون فارسی نیاز دارند که بتوانیم درباره تاریخ قفقاز و گرجستان تحقیق کنیم و از این اسناد تاریخی بهره‌برداری کنیم. ما این متن‌های کهن و اسناد تاریخی را از فارسی به گرجی ترجمه می‌کنیم و می‌خواهیم برخی از این متن‌ها را دو زبانه به چاپ برسانیم و به صورت یک کتاب علمی منتشر کنیم.  

یک نمونه در این باره مثال بزنید؟
«تاریخ عالم آرای عباسی» به زبان گرجی ترجمه شده است و اطلاعات بسیار مهمی درباره قفقاز دارد. تاريخ عالم‌آراى عباسى از مهمترين منابع عصرى درباره تاريخ صفويه و به‌ويژه دوران پادشاهى شاه‌ عباس اول است. نويسنده اين اثر اسكندربيك تركمان منشى است كه در دوران پادشاهى شاه‌ عباس وقايع‌نويس دربار و همراه او در تمام مراحل پادشاهى‌اش بوده توانسته شرح مفصلى از دوران پر فراز و فرود زندگى اين پادشاه به‌دست دهد، اگرچه هيچ‌گاه واقعه‌نگارى بى‌طرف نبوده است، اسكندربيك خود از طايفه تركمانان بوده كه در دوره صفويه از طوايف مهم و صاحب منزلت و اعتبار بودند.

کدام کتاب در ایران اطلاعات جامعی درباره گرجستان داشته و نظر شما را جلب کرده باشد؟
«احیاء‌الملوک» کتابی است که دربردارنده تاریخ سیستان از روزگار باستان است و ملک شاه حسین سیستانی آن را نوشته و منوچهر ستوده تصحیح کرده است. احیاء‌الملوک سیستانی را در تفلیس منتشر کردیم بعد از این‌که زنده‌یاد منوچهر ستوده این متن ارزشمند را چاپ کردند، اطلاعات مهمی مربوط به گرجستان و قفقاز شرقی و جنوبی در این کتاب وجود داشت که ما این متن مهم را ترجمه و تصحیح کردیم. گمان نکنید که به مانند رمان نوشتن این کار را انجام دادم بلکه با تصحیح علمی این کار را سامان داده‌ایم.
 
ملک شاه حسین سیستانی یکی از شاهزادگان سیستان است. کتاب تذکره خیرالبیان و احیاء‌الملوک دو اثر ارزشمند به جای مانده از این شاهزاده سیستانی است. احیاء الملوک، کتابی به زبان فارسی و دربردارنده تاریخ سیستان است. منوچهر ستوده مقدمه مفصلی بر کتاب نوشته و حواشی و تعلیقاتی به انتهای آن افزوده و بسیاری از مشکلات این متن تاریخی را گشوده است. در این کتاب فهرست‌های متعددی درباره سلسله‌ها، ایلات، طوایف، تیره‌ها، طبقات اجتماعی و اصطلاحات آمده است.



اکنون چه کاری در دست پژوهش و تحقیق دارید؟
اکنون چند پروژه تاریخی در دست انجام داریم. نخست روی سفرنامه‌ها و خاطرات مربوط به روزگار قاجار که مواردی درباره گرجستان دارند پژوهش و تحقیق کرده و با حواشی و تعلیقات به زبان گرجی ترجمه خواهیم کرد. جلد نخست این مجموعه جمع‌آوری شده و اکنون روی جلد دوم آن کار می‌کنیم.  

دوم بر اسناد تاریخی که مربوط به گرجستان است و در مراکز و کتابخانه‌های ایران بایگانی شده است کار می‌کنیم و تفاهم‌نامه‌هایی را با چند مرکز از جمله موزه گلستان و برخی از دانشگاه‌ها امضا کرده‌ایم تا اسناد تاریخی که در تفلیس درباره تاریخ گرجستان وجود دارد از سوی استادان و پژوهشگران ایرانی ترجمه و چاپ شود و ما نیز بتوانیم اسناد تاریخی که درباره قفقاز و گرجستان در ایران نگهداری می‌شود گردآوری و به زبان گرجی منتشر کنیم.

با توجه به این‌که در دوره شاه عباس صفوی به گرجستان حملات بسیاری شده آیا از دوره صفویه کتابی در گرجستان منتشر کرده‌اید؟
بخشی از مطالعات و پژوهش خود را به شاه عباس صفوی اختصاص داده‌ام. دوران صفویه، دوران درخشان تاریخ ایران است و کتاب‌های بسیاری در این دوره چاپ شده است. دانستن این نکته جالب است که شاه عباس وقتی خردسال و جوان بود افزون بر زبان ترکی در حرمخانه خود زبان گرجی را یاد می‌گیرد. یکی از مسافران اسپانیایی در خاطرات خود می‌نویسد هنگامی که سفرا از اسپانیا می‌آمدند و شاه عباس اگر می‌خواست کسی متوجه سخنانش نشود با یکی از کارکنانش که نزدیک به خودش بود به زبان گرجی سخن می‌گفت.

شاردن در سفرنامه‌ خود توصیف دقیق و جامعی از مردم گرجستان کرده و به این نکته اشاره کرده که «نژاد مردم گرجستان پاک‌ترین و اصیل‌ترین نژادهای مشرق زمین و خالص‌ترین نژادهاست.» آیا این سفرنامه در گرجستان به چاپ رسیده است؟
خیر. این سفرنامه به چاپ نرسیده است. شاردن اطلس بسیار ارزشمندی دارد با نام «اطلس شوالیه شاردن: مجموعه تصاویر سیاحتنامه ایران» این اطلس 10 جلدی است و بناهایی که در اصفهان خراب شده و دیگر اثری از آن به جای نمانده است در این اطلس به تصویر کشیده شده است. شاردن یک نقاش ماهر و زبردست است که درباره وی متون فارسی مهمی منتشر شده است و مهمترین ماخذی که بتوان اطلاعات مهمی را از آن به دست آورد در این اطلس و سفرنامه وجود دارد.

به عنوان پرسش پایانی با توجه به این‌که حوزه مطالعاتی شما ایران‌شناسی است، دیدگاه شما به ایران چیست؟
به ما ایرا‌ن‌‌شناس می‌گویند اما ایران‌شناسی فقط تخصص نیست بلکه ایران‌شناسی ایران دوستی است و ایران دوستی یعنی عاشق شدن. این عشق سرآغاز دارد اما پایان ندارد و این عشق بی‌پایان است.