مهناز فتاحی از نویسندگان کودک و نوجوانی است که مانند تعداد زیادی از نویسندگان دیگر، دغدغه تولید اثر در این حوزه را دارد و آثاری در این زمینه منتشر کرده است که ازجمله جدیدترین آن‌ها می‌توان به «گم‌بی» و «من عروسک گلهانم» اشاره کرد که از سوی انتشارات سوره مهر برای گروه سنی «ب و ج» منتشر شده است و به بچه‌هایی می‌پردازند که درگیر جنگ و مسائل مرتبط با آن می‌شوند.
نمی‌دانستیم جنگ چیست؟
این نویسنده کودک و نوجوان می‌گوید: هر دو داستانی که در این کتاب‌ها بیان شده، ریشه واقعی دارند. در «من عروسک گلهانم» ماجرای زندگی دختری به تصویر کشیده می‌شود که پدرش روی کشتی ماوی مرمره که برای کمک به مردم غزه فعالیت می‌کند، کار می‌کند و شهید می‌شود. عروسکی که پدر برای دخترش ساخته دست‌مایه این داستان می‌شود و ماجرا ادامه می‌یابد. قبل از نوشتن این داستان از طریق حوزه هنری مصاحبه‌ای از دختر کرمانشاهی به دستم رسید که دست‌مایه نوشتن این داستان شد.
او در ادامه می‌افزاید: اما موضوع کتاب «گم‌بی» برمی‌گردد به چند سال پیش که مشغول نوشتن کتاب «پناهگاه بی‌پناه» بودم. این کتاب تاریخ شفاهی جنگ ایران و عراق بود و 35 راوی داشت. داستان «گم‌بی» برگرفته از ماجرای یکی از راویان این کتاب است که با تخیل درآمیخته شده و شکل داستانی به خود گرفته است. «گم بی» ماجرای دختری است که درگیر جنگ می‌شود دقیقا مانند کودکی و نوجوانی من که با جنگ سپری شد. از زمانی که کلاس پنجم بودم جنگ شروع شد و تا 8 سال ادامه یافت و من که از نزدیک حوادث دوران جنگ را تجربه کرده بودم همیشه نسبت به کتاب‌هایی که به این موضوع پرداخته باشد، احساس نیاز می‌کردم، اما در آن زمان آثار زیادی در این حوزه منتشر نشده بود که ما را با مفهوم جنگ و مقاومت آشنا کند. فقط تعدادی کتاب ترجمه در این زمینه وجود داشت. به همین دلیل وقتی که جنگ شروع شد ما کودکان نمی‌دانستیم جنگ چیست؟ بمب و بمباران چه معنایی دارد و از دست دادن پدر و مادر یعنی چه؟ و من به عنوان یک کودک، در کنار سایر کودکان هم‌سن و سالم این مفاهیم را تجربه می‌کردیم و خیلی سخت بود.
آشنایی با مفهوم جنگ و ایستادگی در آثار کودکان
فتاحی معتقد است بچه‌ها باید نسبت به جنگ اطلاعات داشته باشند و بدانند در شرایط جنگ چگونه باید رفتار کنند و چه کارهایی انجام دهند. همچنین باید نسبت به آسیب‌ها و عوارض جنگ شناخت داشته باشند تا اگر در این موقعیت قرار گرفتند، بتوانند از خود و کشورشان محافظت کنند و کار درست را انجام دهند. بچه‌ها این اطلاعات و آگاهی را می‌توانند از طریق کتاب‌هایی کسب کنند که در این حوزه منتشر می‌شود و علاوه براینکه با تاریخ سرزمین‌شان آشنا می‌شوند، مفهوم ایثار، ایستادگی، مقاومت، شهامت، ازخودگذشتگی و ... را درک می‌کنند.
نویسنده کتاب دفاع مقدسی «فرنگیس» در ادامه به فعالیت‌هایش در این حوزه اشاره می‌کند و می‌گوید: براین اساس تصمیم گرفتم به تولید اثر در این حوزه بپردازم و با زبان داستانی این مفاهیم را برای کودکان بیان کنم. در این راستا نخستین کتابی که نوشتم «طعم تلخ خرما» بود که شامل خاطرات من از آن دوران است که در قالب داستان بیان شده، بچه‌ای که درگیر جنگ است و به تدریج بزرگ می‌شود. این کتاب برنده جایزه پرورین و جایزه کتاب فصل و نامزد کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد.
میزان توجه نویسندگان به موضوعات دفاع مقدسی افزایش یافته است
فتاحی وضعیت کتاب‌های تولید شده در حوزه انقلاب و دفاع مقدس را خوب ارزیابی می‌کند و می‌افزاید: امروزه میزان توجه نویسندگان و پدیدآورندگان آثار ادبی، به حوزه انقلاب، دفاع مقدس و بیداری اسلامی افزایش یافته و آثار زیادی در این حوزه منتشر شده است. البته آثاری که در این حوزه براساس علاقه و دغدغه شخصی نوشته شده‌اند از کیفیت بالاتری برخوردارند نسبت به آثاری که سفارشی هستند و به سفارش ناشر نوشته می‌شوند.
مهناز فتاحی
پرداختن به کلیشه‌ها و موضوعات تکراری مخاطب را خسته می‌کند
به گفته او، با اینکه کتاب‌های زیادی در این حوزه منتشر شده اما جای کار زیادی دارد. آنقدر موضوعات و سوژه‌های مختلف در حوزه انقلاب و دفاع مقدس هست که اگر کسی بخواهد بنویسد همیشه سوژه جدید و ناب وجود دارد. خوشبختانه تعداد ناشرانی هم که به صورت تخصصی در این حوزه کار می‌کنند زیاد است و از تولید آثار خوب در این زمینه استقبال می‌کنند. مهم این است که بیان هنرمندانه داشته باشیم و از پرداختن به کلیشه‌ها و موضوعات تکراری که برای بچه‌ها خسته‌کننده است، بپرهیزند.
کاهش نگرانی و اضطراب بچه‌ها با پرداختن به جنگ در آثار کودک
فتاحی معتقد است پرداختن به موضوعات مرتبط با جنگ و دفاع مقدس سبب می‌شود از نگرانی و دلهره و اضطرابی که امروز کودکان و نوجوانان با شنیدن اخباری که از گوشه و کنار به گوششان می‌رسد درباره تهدیدهای امریکا، کمتر شود و به پاسخ بسیاری از سوالاتشان برسند.
نتوانسته‌ایم آثار دفاع مقدسی خوب را به کودکان معرفی کنیم
نویسنده کتاب «لایکم کن» در پایان یادآوری می‌کند: موضوع بعدی، سیستم توزیع کتاب‌ها و معرفی آثار به کودکان و نوجوانان است که ما نتوانسته‌ایم در این زمینه خوب عمل کنیم. کتاب خوب به دست بچه‌ها نمی‌رسد و از این آثار بی‌خبرند درحالی‌که کودکان و نوجوانان نسبت به این موضوعات کنجکاوند و پرسش‌های زیادی در ذهن‌شان وجود دارد که در پی یافتن پاسخی برای آن‌ها هستند اما کتاب خوب به دستشان نمی‌رسد.
نظر شما