به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، اخیرا کتابی با عنوان «گزیده غزل جوان امروز» از سوی شرکت انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. انتخاب غزل‌های این مجموعه توسط سعید بیابانکی صورت گرفته و یوسفعلی میرشکاک بر آن مقدمه‌ای نوشته است. اين کتاب، مجموعه ‌صد غزل از شاعران جوانی را كه در جشنواره‌ها و كنگره‌هاي مختلف برگزيده شده‌اند، دربر می‌گیرد. همچنین، پیش از این نقدی بر این مجموعه بر روی خروجی ایبنا قرار گرفته بود که در ستون نقد کتاب صفحه ادبیات ایبنا، و نیز در مطالب مرتبط همین خبر در دسترس علاقه‌مندان است.  سعید بیابانکی پس از گذشت چند هفته از انتشار این کتاب در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، ملاک‌ها و معیارهای انتخاب شعرهای این مجموعه را توضیح داده است. متن کامل یادداشت این شاعر ومنتقد ادبی در پی می‌آید:

 -«گزیده غزل جوان امروز»، برایند غزل جوان امروز -

در انتخاب شعرهای کتاب «گزیده غزل جوان امروز»، ملاک‌هایی در نظر بود که بخشی از آنها در مقدمه کتاب آمده است. بخشی از این ملاک و معیارها مربوط به حوزه هنری(ناشر این کتاب، انتشارت سوره مهر حوزه هنری است) بود و بخشی دیگر را ملاک‌های شخصی خود من شکل می‌داد. 

معیارهای حوزه هنری این بود که شعرها، عموما شعرهای مرتبط با انقلاب و هنر دینی باشند؛ ولی وقتی شما کار گزینش را انجام می‌دهید، هر چه هم که ملاک‌های بیرونی برایتان وجود داشته باشد، باز هم سلیقه و پسند شخصی شما در شکل نهایی کار، اثرگذار خواهد بود. 

بیشتر غزل‌های این مجموعه، غزل‌هایی بوده که در دو سال گذشته در کنگره‌ها و برنامه‌های عظیمی که سالانه به شکل مسابقه‌ای در کشور برگزار می‌شود، خوانده شده‌اند و به عنوان‌های برتر دست یافته‌اند و یا به هر شکلی به آنها توجه شده. چون من در حدود ۱۰کنگره جزو اعضای هیات داوران بودم، از همان زمان این شعرها گوشه ذهنم مانده بود و امیدوار بودم که روزی به چاپ آنها اقدام کنم. البته تعداد شعرهایی که برای انتشار انتخاب شده بود، بسیار بیشتر از این حجم فعلی بود که چاپ شده. دلیل این کاهش حجم هم این بود که باید بین من و آقای میرشکاک اشتراکی درباره شعرها ایجاد می‌شد و این شعرها، در واقع شعرهایی هستند که هم من و هم ایشان آنها را به لحاظ فنی تایید کرده‌ایم. 

مشکل کنگره‌های بسیاری که در حوزه شعر در کشور ما برگزار می‌شود، این است که متاسفانه خروجی ندارند و آثار برگزیده آنها به ندرت منتشر می‌شوند. این بود که حس کردم جای چنین کاری خالی است. اخیرا دکتر شفیعی کدکنی هم در پیغامی برای من، رضایت خود را از انتشار این کتاب ابراز کرده بودند که نظر مثبت این استاد بزرگ، مایه سربلندی ما شد و خستگی را از تنمان بیرون آورد. شعرهای این مجموعه، مربوط است به شعرهایی که در سال ۸۶در کنگره‌ها به عناوین برتر دست یافته‌اند و امیدواریم که بتوانیم شعرهای سال‌های ۸۷و ۸۸را نیز به همین شکل منتشر کنیم تا عصاره این کار ادامه یابد. 

در انتخاب غزل‌های این مجموعه، هیچ توجهی به جریان‌های حاشیه‌ای چون غزل پست‌مدرن و مدرن نشد و تلاش بر این بود که همواره جریان سالم شعر فارسی در نظر باشد. تجربه نشان داده که جریان‌هایی چون غزل پست‌مدرن، یا ادبیات مجازی و وبلاگی، همیشه در حاشیه هستند و معیار واقعی برای تخمین قدرت شعر هر دوره، جریان‌های سالم ادبی آن دوره است. 

نخستین مولفه شاخص این مجموعه، زبان شعرها است. در واقع ما بیشتر به زبان و صورت شعرها و تازگی و طراوت زبانی دقت کرده‌ایم تا محتوای شعرها. به همین دلیل به انواع شعرها، از عاشقانه‌های سالم (مثلا از آقای مهدی احمدی) تا شعرهای انتقادی – سیاسی (مثلا از آقای امید مهدی‌نژاد) و شعرهای مذهبی توجه شده. به عنوان نمونه‌ای دیگر، غزل عباس احمدی درباره یک جانباز شیمیایی، نه تنها از بهترین نمونه‌های شعر این کتاب است، که از بهترین نمونه‌های غزل سال‌های اخیر به شمار می‌رود. شعرهای این کتاب، شبیه هیچ شعری نیستند، فقط و فقط شبیه خودشانند. 

دومین مولفه شاخص این غزل‌ها، به فرم روایی برمی‌گردد. از دهه هشتاد به این طرف، غزل فارسی فرم روایی را تجربه کرد. این فرم روایی عموما از حوزه سینما به شعر وارد شد و هم در حوزه مضمونی و هم در حوزه تصویری شعر تاثیر بسیار به‌جا گذاشت. این روایت‌های سینمایی در شعر گذشته، حتی در بهترین نمونه‌های شعر مولانا و سعدی و حافظ هم، به این شکل صریح و آشکار سابقه و پیشینه ندارد؛ و یا بسامدش بسیار کم است. 

سومین مولفه شاخص این کتاب، به ظرافت‌های زبانی آن، در مواردی چون موقوف‌المعانی بودن شعرها برمی‌گردد که خود این امر، در روایت شعرها اثرگذار بوده است. این که بیت‌های یک غزل همه موقوف‌المعانی باشند و هر بیت، پایه‌ای برای ورود به فضای معنایی بیت بعد باشد، در غزل ما آن‌ هم با این غلظت، پیش از این سابقه ندارد. این امر، بیت‌های غزل را به هم وصل می‌کند و مانع از این می‌شود که بیت‌ها، مثل بیت‌های غزل‌های صائب، مستقل باشند و هر کدام فقط حرف خودشان را بزنند. با این روش، هر بیت، در خدمت مفهوم کلی‌ای قرار می‌گیرد که کل شعر بر اساس آن مفهوم شکل گرفته.

 نمونه این امر را می‌توان در غزل بلند صالح سجادی در رثای امام هشتم(ع) و غزل عباس احمدی برای آن جانباز شیمیایی دید. این فرم، فرمی است که در غزل، کمتر تجربه شده بود و این جوان‌ها بودند که آن را به حوزه غزل وارد کردند. با این شکل روایت، غزل، تبدیل به یک ساختمان واحد می‌شود؛ نه مجموعه‌ای از تک‌بیت‌ها. به گمان من، علت آنکه استاد شفیعی کدکنی از این کتاب استقبال کرده‌اند نیز، پیش از هر چیز، به همین اسلوب روایتی و موقوف‌المعانی بودن شعرها و نزدیک شدن فرم غرل به یک ساختمان واحد مربوط است. 

اما درباره سن شاعران این مجموعه غزل، باید بگویم تاکید زیادی روی سن آنها نبوده. با این حال، نزدیک به ۹۰ درصد از شاعران مجموعه، سنی کمتر از ۳۰ سال داشته‌اند. بنابراین، می‌توان ادعا کرد که «گزیده غزل جوان امروز»، برایند غزل جوان امروز است. 

سعید بیابانکی - آبان ۸۷