به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) سید‌عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آستانه هفته دولت با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری چهارشنبه (30 مرداد‌ماه) برنامه‌‌ها، رویکرد‌‌ها و مهم‌ترین مسائل حوزه فرهنگ را تشریح کرد.

سرانه مطالعه ایرانی‌ها 20 دقیقه در روز است
صالحی ضمن تبریک اعیاد ماه‌ذی‌الحجه، درباره سرانه مطالعه در کشور گفت: براساس نتایج تحقیقات، مطالعه کتاب به شکل جسته و گریخته ارقام بالاتری را نشان می‌دهد؛ علاوه براین فضای مجازی هرچند تهدیداتی را به همراه داشته اما به فضای مطالعه در قالب مطالعه مقاله، پاراگراف بلند که با محتوای به اصطلاح فست‌فودی تفاوت دارد،‌ کمک کرده است؛ بنابراین اگر 13 دقیقه مطالعه را کنار این نوع مطالعه قرار دهیم رقم قابل‌توجهی‌تری به دست خواهد آمد و می‌توان زمان بیش از 20 دقیقه را به‌عنوان زمان مطالعه روزانه ایرانی‌ها در نظر گرفت.    

وی درباره وضعیت تالیف و ترجمه کتاب کودک در کشور بیان کرد: اینکه گفته می‌شود 64 درصد میزان تولید در حوزه کودک ترجمه است، صحیح نیست اما متکی بودن به  ترجمه در حوزه کودک به‌عنوان یک اتفاق، قابل مطالعه است. یکی از دلایل میزان بالای ترجمه در مقایسه با تالیف در این حوزه، هزینه‌ بالای تولید است؛ به‌عنوان مثال، کتاب‌های حوزه کودک به تصویر‌گری و ایده‌‌پردازی‌های خاص نیاز دارد در‌حالی‌که کتاب‌های ترجمه این هزینه‌ها را ندارد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به تاثیر‌گذاری نپیوستن ایران به قانون کپی‌رایت در افزایش انتشار کتاب ترجمه در حوزه کودک، بیان کرد: نپوستن ایران به قانون کپی‌رایت عملا وضعیتی را ایجاد کرده که عده‌ای از ناشران برخی از کتاب‌های پرفروش در بازار‌های بین‌المللی را به راحتی ترجمه و عرضه کنند.

 صالحی گفت: یکی از ایده‌ها برای رفع دغدغه غلبه ترجمه بر تالیف این می‌تواند باشد که اگر پیوستن به کپی‌رایت به شکل عام قابل طرح نیست، حداقل در حوزه کتاب‌های کودک و نوجوان به شکل داوطلبانه قانون کپی‌رایت در نظر گرفته شود؛ به‌عبارت دیگر ناشر کودک و نوجوان موظف باشد تا از ناشر خارجی اجازه ترجمه و انتشار را دریافت کند. توجه به این موضوع، زمینه‌ای برای ایجاد بازار تعادل بین میزان تولید کتاب‌های تالیف و ترجمه را فراهم خواهد کرد.

به ایجاد ساختار و همگرایی در حوزه تالیف کتاب کودک امیدواریم
وی ادامه داد: برای ایجاد بازار تعادل بین تالیف و ترجمه، نیاز داریم تا جریان تالیفی پویای اهل قلم و ناشران حوزه کودک و نوجوان بیش از پیش کنار هم قرار بگیرند. جریان‌های تالیفی قابل‌توجهی را در چند دهه گذشته پشت سر گذاشته‌ایم که مخاطبان زیادی را جذب کرده‌اند؛ بنابراین ترکیب و تراکم این تجربه‌ها قابل‌توجه است. در کنار انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک، هسته خاص کیفی و نگرش‌گرایانه تالیفی در حوزه اهل قلم و ناشران را می‌طلبیم. گفت‌و‌گو‌های قابل‌توجهی در زمینه‌های مختلف نشر کتاب کودک و نوجوان داشته‌‌ایم و امید‌واریم از نظر ساختاری و همگرایی، در حوزه کودک و نوجوان  اتفاقات خوبی رقم بخورد.

نظام‌رتبه‌بندی ناشران اجرایی می‌شود
صالحی درباره ساماندهی نزدیک به 12 هزار ناشران کم‌‌کار و یا غیر‌فعال افزود: تعداد قابل‌توجهی از ناشران کشور فعالیتی ندارند و ناشران فعال بین 3 تا 4000 ناشر هستند. جریان ابطلال پروانه نشر ناشران دارای صلاحیت که فعالیت خود را بعد از مدتی متوقف کرده‌اند، به دلایل مختلف رخ نداده است.

وی ادامه داد: در بحث رتبه‌بندی در نظر است، ناشران پرکار، ناشران حرفه‌ای با تعداد اندک کتاب در سال و ناشران فعال با حداقل تولید یک تا پنج عنوان کتاب در سال شناسایی شوند. تلاش و اقداماتی نیز از سوی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این حوزه انجام شده است. به‌نظر می‌‌رسد، صنف باید برای خارج کردن 12 هزار ناشر غیر‌فعال همراهی کند بنابراین از اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان و مجموعه صنوف دیگر این همراهی را می‌خواهیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره پدیده کتاب‌سازی و شمارگان تقلبی گفت: دو نوع کتاب‌سازی وجود دارد. نخست کتاب‌هایی که با رعایت نکردن حق مولف وناشر به‌صورت قاچاق منتشر می‌شوند که بدترین نوع کتاب‌سازی است. در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با پدیده قاچاق کتاب برخورد می‌‌‌شود، حتی اگر مجوزی صادر شده باشد ابطال خواهد شد.

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره دیگر نوع کتاب‌سازی بیان کرد: چسباندن چند گردآوری یا کنار هم گذاشتن بخش‌های مختلف آثار یک و یا چند مولف و تولید ظاهری کتاب جدید دومین نوع کتابسازی است که متاسفانه ارزش افزوده‌ای به محتوا اضافه نمی‌کند.  برای رفع این معضل در معاونت امور فرهنگی، طراحی یک نرم‌افزار هوشمند با قابلیت اثبات و راستی آزمایی قابل اعتنا، در دستور کار است. باید با پدیده کتاب‌سازی مقابله جدی انجام شود تا به نحوی مولف واقعی از مولف‌نما‌ مشخص شود. امید‌واریم در اسرع وقت این نرم‌افزار طراحی شود.

صالحی درباره وضعیت کاغذ بیان کرد: بازار کاغذ از نظر تنظیم و عرضه آزاد در سال  1397 ادامه شرایط سال 1396 را تجربه کرد؛ به‌عبارت دیگر نظام کنترلی بر بازار وجود نداشت.

وی ادامه داد: سهم محدودی از کاغذ به کاغذ تحریر و مطبوعات مربوط می‌شود؛ به‌عبارت دیگر 80 تا 100 هزار تن از 400 هزار تن میزان مصرف سالانه کاغذ کشور به کتاب و مطبوعات اختصاص دارد. کاغذ کتاب‌‌های درسی نزدیک به 50 هزار تن، کاغذ‌های اداری 60 تا 80 هزار تن و کاغذ‌های بسته‌بندی و مصارف دیگر.

صالحی ادامه داد: آمار‌ها نشان می‌دهد سال گذشته با تامین ارز، 300 هزار تن کمتر از نیاز کشور کاغذ وارد شد و در فضای بازار، مبادله‌هایی در این حوزه شکل گرفت. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای 28 هزار تن از این میزان حواله صادر کرد و مابقی در سیستم بازار آزاد عرضه شدند. با ورود سازمان تعزیرات به موضوع کاغذ در سال 1398 جلساتی درباره وارد‌کنندگان کاغذ  سال 1397 برگزار شده است و همچنان ادامه دارد. سازمان تعزیرات 30 وارد‌کننده اصلی را اولویت‌بندی کرده‌ که انصافا بیشتر آن‌ها افراد سالمی بوده‌اند و عرضه درستی داشته‌اند و تعدادی نیز طبعا باید پاسخگو باشند.

این عضو کابینه دولت تدبیر و امید گفت: اوایل سال جاری موضوع باقی ماندن کاغذ به‌عنوان کالای اساسی همچنان ادامه داشت که خود التهاباتی را ایجاد کرد. بعد از سی‌‌‌و‌دومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و به‌دنبال برگزاری چند جلسه‌ مشترک دکتر جهانگیری با صنوف، اواخر اردیبهشت‌ماه، نتیجه‌گیری شد که از 400 هزار تن، 320هزار تن کاغذ، غیر کالای اساسی باشد و تنها، کاغذ کتاب و مطبوعات به میزان 80 هزار تن مشمول ارز دولتی شود؛‌ بنابراین از اواخر اردیبهشت‌ماه نظام‌نامه‌ای بر همین اساس شکل گرفت.      

صالحی افزود: براساس سامانه‌ای که وزارت «صمت» و بانک مرکزی در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار داده است، حدود 55 هزار تن کاغذ از سوی این وزارتخانه تایید شده است. برای حدود 22 هزار تن تامین ارز شده و برای حدود 23 هزار تن نیز خرید ارز شده است. 

التهاب بازار کاغذ با تدبیر مبنایی کاهش پیدا کرد
وی بیان کرد: در سال جاری، نزدیک به 11 هزار و 602 تن حواله کاغذ برای دو بخش کتاب و مطبوعات صادر شده است؛ ‌بنابراین جریان کاغذ از نظر تدبیر مبنایی مدیریت شده و التهاب بازار نیز کاسته شده، علاوه‌براین از نظر قیمت نیز کاهش داشته‌ایم به‌عنوان مثال کاغذ مطبوعات که به بیش از 18 هزار تومان رسیده بود که در حال حاضر به 11 هزار تومان رسید. تاکید دارم التهاب بازار کاغذ فروکش کرده با وجود این هنوز بازار کاغذ در شرایط آرام و عادی قرار ندارد. امید‌واریم با کاهش فاصله تامین، خرید با  تایید و واردات، بازار کاغذ آرام‌تری داشته باشیم.  

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره احتمال بروز فساد در جریان واردات و توزیع کاغذ گفت: آنچه  در جریان صدور حواله‌های کاغذ تنظیم شده دستور‌العمل‌ مشخصی در سامانه وجود دارد؛ ‌به‌عبارت دیگر میزان کاغذ توزیع شده به ناشر اعلام می‌شود و فرآیند تایید تا تحویل کاغذ به ناشر با هدف اینکه فضای مراقبت آرام و عام‌تری ایجاد شود، شفاف و روشن است.

صالحی گفت: در حوزه کتاب، اتحادیه ناشران تهران و تعاونی «آشنا» در مراحل توزیع و نظارت بر تخصیص از ابعاد مختلف از‌جمله راستی‌آزمایی نسبی فعالیت ناشر و همچنین شمارگان کتاب حضور دارند. تلاش شده تا حداقل تخلف را داشته باشیم؛ البته به‌طور طبیعی و در شرایطی که بازار دو قیمتی می‌شود نمی‌توان گفت، هیچ اتفاقی نمی‌افتد اما تلاش کردیم با دستور‌العمل‌‌ها و سامانه‌های شفافیت تخلفات را به حداقل برسانیم.

ادغام موسسات وزارتخانه یعنی چابکسازی و ساماندهی ساختار مدیریتی
صالحی درباره ادغام موسسات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: ساماندهی 36 موسسه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به معنای تعدیل، بیکاری و یا کم‌کاری کارمندان نیست، بلکه به معنای چابکسازی و ساماندهی ساختار مدیریتی است. 36 موسسه  بیرون از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اما متصل و دارای وجه بینا‌بینی، ساختار مدیریتی را با تکثر غیر‌معمول و یا حداقل دشوار همراه کرده است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: کاهش تعداد 36 موسسه به ایجاد نظام روان‌ مدیریتی، کاهش هزینه‌های بالا‌سری و کاهش حوزه‌‌های ستادی کمک می‌کند؛ بنابراین در ادامه راه، نظام همگرا و همراه از منظر کاهش هم‌پوشانی و تقویت نظام هم‌ا‌فزایی در داخل موسسات و وزارتخانه ایجاد خواهد شد.  

این عضو کابینه دولت تدبیر و امید افزود: فعالیت‌های وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی به جز ‌آن‌هایی که هم‌پوشان هستند و دارای اولویت نیستند، تعطیل نخواهد شد، بلکه ادغام موجب می‌شود از نظر همگرایی و کاهش هزینه‌های بالاسری قدرت مضاعفی پیدا کنیم. یکی از اهداف ادغام، صرفه‌جویی در هزینه‌های بالاسری و صرف بودجه در هزینه‌های برنامه‌ای است.   

صالحی درباره بودجه فرهنگی گفت: امید‌وار بودیم و شرایط و همراهی مسئولان عالی کشور نشان می‌داد که به حوزه فرهنگ توجه بیشتری شود. با این نگاه وارد دولت دوازدهم شدیم که با افزایش بودجه فرهنگی فعالیت کنیم. بودجه حوزه فرهنگ از‌جمله هنر و فرهنگ عمومی در کل بودجه کشور بسیار اندک است؛ به‌عبارت دیگر در مجموع، حوزه فرهنگ، تفریح و تربیت‌‌بدنی دو نیم درصد بودجه کشور است و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سهم بسیار اندکی از این بودجه کل را در اختیار دارد. سهم قابل‌توجهی از این بودجه نیز در گیر و دار  بخش‌های ستادی و اداری است.

تحریم‌های ظالمانه حوزه فرهنگ را متاثر کرده است
وی تاکید کرد: جنگ اقتصادی و تحریم‌های ظالمانه حوزه فرهنگ را متاثر کرده، بنابراین شرایط راحت برای جذب بودجه بیشتر وجود ندارد. البته این شرایط به معنای بی‌توجهی به جذب بودجه‌های مکمل نیست، به‌عنوان مثال به به تبصره  18 بودجه با هدف تقویت کسب و کار فرهنگی توجه شد، علاوه براین در حوزه تسهیلات بانکی نیز تفاهم‌نامه  با چند بانک از‌جمله بانک کار‌آفرینی امید به مبلغ 50 میلیارد منعقد شده است. در صندوق توسعه نیز سهم ریالی  حوزه فرهنگ نداشتیم و با دستور و استقبال رئیس جمهور مقرر شده تا از این صندوق سهم داشته باشیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حوزه‌های متنوع و ذی‌نفعان متعدد وجود دارد، گفت در سازمان‌های متصل از‌جمله نهاد کتابخانه‌های عمومی بیش از 3 هزار کتابخانه عمومی فعالیت می‌کنند. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با 80 هزار رایزنی فرهنگی و همچنین اتفاقات قابل توجهی در عرصه دیپلماسی فرهنگی را شاهد هستیم. سازمان اوقاف و امور خیریه با مجموعه قابل‌توجهی از نظام وقف، سازمان حج  و زیارت، کانون فرهنگی و هنری مساجد با 23 هزار کانون، مرکز فناوری و رسانه‌های دیجیتال با حوزه فضای مجازی وسیع، بازی‌های یارانه‌‌ای و همچنین معاونت‌های فرهنگی در حوزه شعر و ادبیات و داستان،  کتاب و کتابخوانی همچنین در حوزه هنری تئاتر، نمایش، ‌تجسمی، موسیقی و معاونت مطبوعاتی از دیگر بخش‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند.  

وی گفت: جامعه وسیعی در جامعه ارتباطی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد که خدمات متنوع و متعددی را در طول سال ارائه می‌کنند و با ذی‌نفعان مختلفی در تماس است. انتظار می‌رود، مجموعه سیاست‌گذران سه قوه با این نگاه مناسبات فعال‌تری با ذی‌نفعان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشته باشند.