یکشنبه ۱۲ آبان ۱۳۹۸ - ۱۱:۵۰
ارتعاشات همیشه یک پدیده نامطلوب نیستند

کتاب «بهشت ارتعاشات»، مسائل مربوط به ارتعاش را بدون استفاده از فرمول و به زبانی ساده بیان می‌کند. با مطالعه این کتاب درک خواهیم کرد که ارتعاشات همیشه اثرات مخرب و نامطلوب ندارند،‌ بلکه گاهی اثرات مطلوب و مساعد دارند.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، ارتعاش، نوسان مکانیکی حول یک نقطه تعادل است. ارتعاش ممکن است مانند حرکت آونگ متناوب (تکرارشونده) باشد یا مانند حرکت چرخ خودرو، روی مسیر ناهموار تصادفی. ارتعاش به سه دسته آزاد، واداشته و میرا دسته‌بندی می‌شود. پدیده ارتعاشات می‌تواند ابزارها و سازه‌های مختلف و بدن انسان را به نحوی تحت‌تأثیر قرار دهد که منجر به آسیب‌های جدی شود. ارتعاشات مکانیکی، گاهی اثرات مطلوب و مساعد دارند (مانند ویبراتورها) و گاهی اثرات مخرب و نامطلوب. پدیده‌ خستگی، تولید سر و صدا، شل شدن اتصالات و کاهش صافی سطح طی عملیات ماشین‌کاری، تعدادی از نامطلوب‌ترین اثرات ارتعاشات هستند.
 
کتاب «بهشت ارتعاشات» تألیف مشترک انوشیروان فرشیدیان‌فر؛ استاد مهندسی مکانیک دانشگاه فردوسی و سیده فاطمه نبوی، در 6 فصل با عنوان‌های «تعارض دوستی یا دشمنی با ارتعاشات»، «ماهیت ارتعاش آزاد»، «ارتعاشات اجباری»، «ارتعاشی که سبب رشد خود می‌شود»، «امواج و شوک» و «ارتعاشات کاربردی»، مبحث ارتعاشات را مورد بررسی قرار می‌دهد.  
 
انوشیروان فرشیدیان‌فر در مقدمه کتاب نوشت: «تکرار واژه وسوسه‌انگیزی است که بشر علاقه بسیاری به آن دارد. تاریخ تکرار می‌شود، بنابراین کسی که می‌خواهد آینده خود را درست پایه‌ریزی کند، بهتر است گوشه چشمی به تاریخ و گذشته داشته باشد. ارتعاشات، علم بازیگوشی است که واژه تکرار را به جذابیت هرچه تمام‌تر در تمام آثار خالق مهربان، جست‌وجو می‌کند. جنبه کودکانه این علم، حرکت رفت‌وبرگشتی آونگ ساده است. مانند هر علمی نیمه تاریک این علم، شیطنت را تا سرحد مرگ و تخریب حساس‌ترین پل کابلی و در برخی موارد سقوط هواپیمای مسافربری می‌برد.»


رویکرد مهندسی نسبت به ارتعاشات
«در عصر حاضر، بخش وسیعی از هزینه‌های تحقیقاتی صرف مطالعه اشکال مختلف ارتعاشات شده است. روش برخورد با ارتعاشات چندین گونه است. چنانچه نوسانات در حد مطلوبی قابل‌تحمل باشد، سعی بر آن است که کنترل شود. برخورد دیگر که جامعیت بیشتری دارد، بدین‌گونه است که عامل پدیدآورنده ارتعاشات ردیابی شده و درصدد حذف آن برآیند... ارتعاشات مکانیکی همیشه یک پدیده نامطلوب مهندسی نیست. اتفاقا در برخی موارد این علم به کمک مهندسان آمده و امری دلپذیر می‌شود. به‌عنوان مثال فرض کنید بخواهید قطعه چوبی را از درون یک بطری بیرون بکشید. چنانچه دهانه تنگ باشد، مجبوریم طی یک حرکت رفت‌وبرگشتی، نیروی اصطکاک را کاهش داده و چوب را بیرون بکشیم. این اتفاق یکی از چهره‌های دلسوزانه ارتعاشات است. در برخی موارد، ارتعاشات مفید در چهارچوب منظم خود همانند کودکی مطیع، در محیط اطراف ما در حال انجام وظیفه است. نوسانات چرخ‌دنده‌های انواع ساعت‌ها و مترونوم‌ها، از این قبیل هستند. شِیکرهای مکانیکی یا لرزاننده‌ها که به منظور مخلوط کردن استفاده می‌شوند، اساس کارشان بر ارتعاشات استوار است.»


اگر میرایی نباشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
«میرایی ممکن است در هر سیستم ارتعاشی اتفاق بیافتد. سیستم‌های پیچیده‌ای مانند هواپیما را درنظر بگیرید. در محاسبات ارتعاشی آن، بررسی میرایی امری مهم و حائز اهمیت است. به‌عنوان مثال در قسمت اتصال بال به بدنه، میرایی وجود دارد که در محاسبات باید درنظر گرفته شود. میرایی تقریبا در تمامی پدیده‌ها وجود دارد، حتی در ساختمانی که در آن سکونت دارید. درک میرایی هنگام ارتعاش احساس می‌شود. کمی پس از زلزله، ساختمان به سکون می‌رسد. حال تصور کنید میرایی نباشد. چه اتفاقی می‌افتد؟ در ابدیتی از ارتعاشات به دام خواهیم افتاد. حرکاتی پیوسته و تکراری در امتداد یکدیگر، به سوی بی‌نهایت. بنابراین در طراحی ساختمان، میرایی یکی از نکات مهمی است که مهندسان باید درنظر بگیرند. گاهی میرایی موجود در یک سازه یا سیستم کوچک است و این در حالی است که سیستم یا سازه مجز به نوشان نبوده و یا نوسان به آن آسیب وارد می‌کند. در چنین مواردی یک میرایی کمکی، جداگانه وارد سیستم یا سازه می‌شود. نمونه بارز آن، کمک‌فنرهای موجود در سیستم تعلیق خودرو است که میرایی را افزایش می‌دهد.»
 
نخستین چاپ کتاب «بهشت ارتعاشات» در 240 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 40 هزار تومان از سوی انتشارات پرتونگار توس راهی بازار نشر شده است.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها