به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) قادر آشنا، مدیرعامل مرکز نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، روز دوشنبه یازدهم آذر 1398 در افتتاحیه نمایشگاه کتاب استانی در استان زنجان طی سخنانی با اشاره به روند شکل‌گیری تفکر تکفیری مبتنی بر مقابله با تشیع بر پایه تفکرات و آثار سید قطب، ضمن تقدیر از خط‌شکنی و خط‌ نگهداری مردم زنجان در زمینه مقابله با اغتشاشات اخیر، حرکت آنها را نه‌تنها حراست از ولایت فقیه که حراست از تشیع دانست.
 
آشنا در ابتدای سخنان خود به مقوله روند برگزاری نمایشگاه‌های استانی پرداخت و گفت: باید از وزیر کشور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تفاهمی که با یکدیگر در حوزه برگزاری نمایشگاه‌های استانی کتاب داشتند صمیمانه قدردانی و سپاسگذاری کنیم. همکاری شایسته استانداری‌ها در حوزه برگزاری این نمایشگاه‌ها که با دستور دکتر رحمانی فضلی صورت گرفت نیز جای تشکر صمیمانه دارد.
 
او افزود: خوشحالم که از شروع مهرماه تا کنون شاهد افتتاح چهارده نمایشگاه کتاب در استان‌های مختلف بوده‌ایم و خوشحالم از اینکه توانسته‌ایم در این نمایشگاه‌ها حداقل یک میلیون عنوان کتاب را عرضه کنیم و حداقل چهل میلیارد تومان کتاب را به فروش برسانیم. معنای این موضوع این است که همواره کتاب و کتابخوانی از موضوعات اساسی جامعه است. برگزاری نمایشگاه‌های استانی ماحصل تلاش نهادهای مختلف از جمله بانک شهر است که امکان برگزاری نمایشگاه‌ها را در کمال سهولت فراهم می‌سازند.
 
او سپس در بخش دوم سخنانش به معرفی و بررسی کتابی از سید قطب پرداخت. آشنا گفت: من در نمایشگاه‌های استانی تلاش می‌کنم به جای سخنرانی‌های معمول، به معرفی یک کتاب بپردازم. حرکت مردم زنجان که همواره خط‌شکن و خط‌نگهدار پرچم امامت و ولایت بوده‌اند و در اتفاقات و حوادث اخیر هم این خط‌شکنی و خط‌نگهداری را از خود بروز دادند من را وادار کرد برای معرفی کتاب در این جلسه، به سراغ اثری بروم که برآیند حرکت انقلابی مردم زنجان باشد. برای معرفی کتاب در این جلسه اثری از سید قطب را مناسب یافتم. سید قطب نویسنده مشهور مصری است که سه روایت درباره او وجود دارد. عده‌ای می‌گویند او پایه‌گذار نظام تکفیری در جهان اسلام است. عده‌ای او را پایه‌گذار نظام جهادی می‌دانند و برخی نیز او را مصلح می‌دانند.
 
به گفته آشنا: سید قطب در هنگام کودتای جمال عبدالناصر همراه و همدل او بوده است اما پس از مدتی با عبدالناصر به اختلاف برمی‌خورند و به همین دلیل، عبدالناصر او را به زندان می‌اندازد. پس از مدتی نیز با وساطت عراق سید قطب از زندان آزاد می‌شود اما اندکی بعد دوباره با عبدالناصر به اختلاف برمی‌خورند و به همین دلیل سید قطب اعدام می‌شود.
 
مدیرعامل مرکز فرهنگی نمایشگاه‌های ایران ادامه داد: سید قطب در زندان دو کتاب نوشته است. یکی «فی ضلال القرآن» و  دیگری «معالم فی الطریق» یا «نشانه راه». سید قطب در کتاب «نشانه راه» دو محور را دنبال می‌کند. اولین محور این موضوع است که معنویت از جهان رخت بر بسته است و منشاء این موضوع نیز غرب است و جهان غرب هر چه خود می‌خواسته را به خورد جهان اسلام داده است و باید در برابر این موضوع ایستادگی کرد. سید قطب در این کتاب موضوع تکفیر را مطرح می‌کند. مسئله تکفیر در جهان اسلام موضوع تازه‌ای نیست.
 
آشنا ضمن تاکید بر اینکه از قرن سوم هجری احمد ابن حنبل و پس از او در قرن هشتم به صورت مبسوط ابن تیمیه به موضوع تکفیر پرداخته بودند، گفت: تفسیری که آنها از مقوله تکفیر ارائه می‌دادند تفسیری موسع بود. در قرن دوازدهم نیز محمد ابن عبدالوهاب به همان شیوه موسع به تفکیر پرداخته است. اما سید قطب در کتاب نشانه راه تفسیر بسیار مضیقی از تکفیر ارائه داده است و شیعه را مصداق مشرک و کافر قلمداد کرده است. یعنی هر کس که مدد از غیر خدا می‌جوید و از غیر از خدا یاری می‌خواهد کافر است و از دین خارج است.

حکمی هم که در این مورد صادر می‌کند مباح بودن خون و اموال است. نتیجه‌گیری او هم این است که جهان به دارالاسلام و دارالکفر تقسیم می‌شود و می‌گوید باید تلاش کنیم تا دارالکفر را براندازیم. او تمام نظام‌های موجود در دنیا را کافر و ملحد و مشرک می‌داند و از همین جاست که با جمال عبدالناصر به مشکل برمی‌خورد. جمال عبدالناصر نظام ناسیونالیستی برقرار کرده بود و سید قطب معتقد بود که تمام اشکال ناسیونالیسم، سلطنت، دموکراسی و... مبتنی بر شرک و کفر هستند و باید در برابر آنها جهاد کرد.
 
به گفته این پژوهشگر، با این تفسیر به نظر می‎‌رسد سید قطب در شکل‌گیری گروه‌های جهادی مانند القاعده و داعش نقش موثری داشته است. القاعده متاثر از دو شخصیت بوده است. سید قطب از مصر و ابوعلا مودودی از پاکستان. القاعده رویکرد خود را متمرکز بر غرب کرده بود و معتقد بود مشکل جهان اسلام در غرب است و درون جهان اسلام نیست. بر همین مبنا جهاد خود را علیه غرب اعلام کرد. ولی پس از سال 2004 میلادی، با برآمدن داعش، آنان دشمن شماره یک جهان اسلام را درون جهان اسلام جستجو می‌کنند و در چنین شرایطی است که کتاب نشانه راه سید قطب اهمیتی دو چندان پیدا می‌کند.

وی افزود: در سال 2004 زندان‌های عراق پر است از شخصیت‌های برجسته تکفیری که بعدتر داعش را تاسیس کردند. هم ابوبکر بغدادی در زندان است، هم ابومصعب زرقاوی در زندان است، هم عمر بغدادی در زندان است و هم عدنانی. این چهار شخصیت بعدها تبدیل به شخصیت‌های برجسته داعش می‌شوند. آنها در سال 2004 در زندان‌های عراق امکانی فراخ برای برگزاری جلسات تفسیر قرآن و شکل‌دهی به انسجام درونی خود داشتند. تکفیران جهان را در زندان‌های عراق جمع کرده بودند و تعلیم و آموزش می‌دادند و بعد هم در انتهای سال 2004 مشاهده می‌کنیم ناگهان زندان‌های عراق خالی می‌شود و این تکفیریان وارد عراق و سوریه می‌شوند و آنچه رخ داد را به وجود می‌آورند.
 
آشنا در پایان سخن خود به تقدیر از مردم زنجان پرداخت و گفت: من در این جلسه به این خاطر به معرفی کتاب نشانه راه و شخصیت سید قطب پرداختم که دوستان بدانند آنچه مردم زنجان انجام دادند تنها حمایت از ولایت فقیه نیست. داعش و گروه‌های جهادی شکل گرفته‌اند برای مقابله با شیعه و تفکر شیعی. در کتاب «ده روز با داعش» وقتی نویسنده کتاب یورگن تودنهوفر از یک جوان عرب می‌پرسد تو انسان نجیب و خوبی به نظر می‌آیی. چگونه است که آدم می‌کشی؟ جواب می‌شنود تا به حال تحقیر شده‌ای؟ شکم زن حامله را تا به حال جلوی چشم‌هایت پاره کرده‌اند؟ تودنهوفر در همین کتاب می‌گوید داعش شکل نگرفته است مگر برای مقابله با تفکر سیاسی شیعه. بنابراین حرکتی که مردم زنجان برای مقابله با اغتشاشات اخیر و تفکر داعش و داعشیان انجام دادند بسیار ارزشمند و قابل تکریم است.