به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «گفتارهایی در خاستگاه ناسیونالیسم کرد» نوشته عباس ولی، حمید بزارسلان، مارتین ون بروئینسن، امیر حسن‌پور، نلیدا فوکارو، جلد چهارم از مجموعه مطالعات کردی است که به تاریخ‌‌نگاری کرد، آغازهای آن و چگونگی تکوین آن می‌پردازد و می‌خواهد آغاز بحث‌هایی درباره واکاوی ناسیونالیسم کردی باشد. 

از همین رو مقالات این مجموعه بر اساس رویکردهای تاریخی و تئوریک گوناگون، خاستگاه‌های ناسیونالیسم کرد را مورد تامل قرار می‌دهند و دلالت‌های آن را برای شرایط کنونی خاورمیانه، به‌ویژه کشورهایی که جمعیت کرد قابل ملاحظه‌‌ای دارند، با استدلال‌های ازلی‌گرا، قوم‌گرا، انسجام‌گرا، مدرنیست و برساخت‌گرا و ماتریالیستی تاریخ‌گرا در زمینه ریشه‌ها و تحول ناسیونالیسم کرد و دیگر ناسیونالیسم‌ها به بحث می‌گذارند.

مولفان این مجموعه پژوهشگران برجسته حوزه مطالعات کردی هستند. آن‌ها در رابطه با خاستگاه‌های ناسیونالیسم کرد بحث‌ها و تحلیل‌های گوناگون و گاه متعارضی را پیش می‌کشند. این مباحث متنوع نه‌تنها نشان از برداشت‌های تاریخی و تئوریک گوناگون دارند، بلکه از آن مهمتر جدل‌های استراتژیک در رابطه با هویت و مشروعیت ملت کرد به‌مثابه یک سوژه سیاسی هستند.

عباس ولی در مقدمه کتاب تحت عنوان تاریخ به تاراج رفته تاکید می‌کند که نوشتار تاریخی مرتبط یا ناسیونالیسم کرد به گفتمان و اعمال موضوعی دلالت دارد که تا همین اواخر تحت عنوان دیگری دولت ـ ملت ترکیه مدرن انکار می‌شد. درواقع کردها در این مسیر با سکوتی روبرو بوده‌اند که قدرت به تاریخ تحمیل می‌کرد تا سرکوب کردها را به عنوان غیاب آن‌ها در تاریخ بازنمایی کند.

درواقع در میان جنبش‌های ناسیونالیستی که خاورمیانه مدرن را شکل بخشیده‌اند، ناسیونالیسم کرد کمتر از همه مورد مطالعه قرار گرفته است، درحالیکه متون بسیار زیادی درباره پیدایش و تحول دیگر جنبش‌های ناسیونالیست خاورمیانه از جمله ناسیونالیسم ترک، عرب، یهود و به‌ویژه فلسطین تولید شده است. بحث‌های تاریخی و تئوریک بسیار اندکی درباره خاستگاه و ساختار ناسیونالیسم کرد ارائه شده است.

به زعم عباس ولی این یعنی، گفتمان مدرن یاد گرفته باید قدر این سکوت را بداند و این غیبت و فقدان را به‌مثابه امری دائمی جلوه دهد تا حضور کردها را در تاریخ پنهان سازد. کردها به وسیله قدرتی که نوشتار تاریخی به‌گونه‌ای تنگ‌نظرانه از آن حمایت می‌کند محکوم به زیستن در یک خلاء سیاسی شده‌اند. به عبارت دیگر تاریخ بیش از هر رشته دیگری در برساخت و دائمی‌سازی این استراتژی سرکوب و سکوت و غیبت که سوژه‌مندی را از کردها خلع و آن‌ها را به هستی‌هایی بی‌صدا در تاریخ بدل کرده به قدرت کمک کرده است. 

او متذکر می‌شود که حضور کرد به مثابه یک دیگری اصولاً به معنای نقد قدرت است، چه این حضور یعنی ابطال سرکوب و انکاری که به وسیله آن قدرت اعمال شده است.  مولف در ادامه شرح می‌دهد که نوسان دیالکتیک بین یک هویت انکار شده و یک تاریخ به یغما رفته با پیدایش دیگربودگی کرد، در لحظه تولد حاکمیت مدرن ترکیه آغاز شد. یعنی اگر ترومای سرکوب و انکاری که در دیگربودگی کرد ریشه دوانیده مورد پرسش قرار نگیرد، خشونت نهفته در این دیالکتیک به‌گونه‌ای دست‌نخورده ادامه خواهد یافت. 

چهار مقاله از نوشته‌های این مجموعه، یعنی مقالات بزارسلان، ون بروئینسن و فوکارو، عموما به مسئله ریشه‌های ملت و ناسیونالیسم کرد، رویکرد برساخت‌گرا دارند. دو مقاله بزارسلان به جوانب مختلف برساخت‌ گفتمانی و سیاسی ناسونالیسم کرد در سال‌های شکل‌گیری آن در ترکیه می‌پردازد و هر دو مقاله با سبک‌های نسبتا متفاوت بر مدرن بودن ناسیونالیسم کرد تاکید می‌کنند و از خصیصه‌های اساسا سیاسی آن دفاع می‌کنند.

مقاله نلیدا فوکارو به شرایط تاریخی شکل‌گیری و تکوین ناسیونالیسم کردی در سوریه تحت قیمومیت یعنی کمتر پژوهیده‌ترین بخش تاریخ کرد می‌پردازد. فوکارو عمدتا به تکوین آگاهی ملی کردی و بیان آن در گفتمان و عمل سازمان‌های فرهنگی و سیاسی نوظهور در دهه ۱۹۲۰ پرداخته است. 

همچنین مقاله مارتین بروئینسن ریشه‌های ناسیونالیسم کرد را مورد واکاوی قرار داده و با تمرکز بر مم و زین احمد خانی با دیدگاه‌های ناسیونالیستی‌ای مجادله می‌کند که این شاعر کرد قرن هفدهم را منادی ناسیونالیسم کردی معرفی می‌کنند. او مدعی است خوانش ناسیونالیستی از آثار خانی گمراه‌کننده است و از بدفهمی جدی شرایط تاریخی شکل‌گیری گفتمان احمد خانی و بدفهمی ناسیونالیسم کلاسیک اروپایی ناشی می‌شود.

عناوین مقاله‌های کتاب نیز عبارتند از: تاریخ به تاراج رفته، ناسیونالیسم و مسئله خاستگاه‌ها نوشته عباس ولی، ملاحظاتی در گفتمان تاریخ‌نگارانه کرد در ترکیه (۱۹۸۰-۱۹۱۹) از حمید بزارسلان، مم و زین احمد خانی و نقش آن در بیداری کرد به قلم مارتین رون بروئینسن، تبارشناسی کردها: برساخت ملت و هویت ملی در نوشته‌های تاریخی کرد نوشته عباس ولی، ساخت هویت کردی: منابع ادبی و تاریخی پیش از قرن بیستم از امیر حسن‌پور، ناسیونالیسم کرد در ترکیه: از وفاق نانوشته تا شورش (۱۹۲۵-۱۹۱۹) به قلم حمید بزارسلان و کردها و ناسیونالیسم کرد در سوریه تحت قیمومیت: سیاست، فرهنگ و هویت از نلیدا فوکارو.
کتاب «گفتارهایی در خاستگاه ناسیونالیسم کرد» نوشته عباس ولی، حمید بزارسلان، مارتین ون بروئینسن، امیر حسن‌پور و نلیدا فوکارو با ترجمه مراد روحی، در ۲۷۶ صفحه، شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و به قیمت ۴۲۰۰۰ تومان از سوی نشر چشمه منتشر شده است.