توزیع کتاب کودک
در پنل فروش و توزیع کتاب کودک و نوجوان، هادی حسین‌زادگان، مدیر پخش ققنوس در سخنانی با اشاره به فعالیت هشت ساله این موسسه در توزیع کتاب‌های کودک گفت: ما در این سال‌ها به صورت تخصصی در زمینه توزیع کتاب کودک کار کرده‌ایم و در این مدت مشکلات و دغدغه‌های فعالان این حوزه در زمینه‌های مختلف را شناسایی کرده‌ایم.
وی ادامه داد: موفقیت کتاب کودک با فعالیت هماهنگ ناشران، مراکز توزیع و کتابفروشان محقق می‌شود و در این زمینه لازم است که ناشران قبل از اینکه کتابی چاپ کنند مخاطب‌سنجی داشته باشد و ببیند آیا کتاب‌هایی که منتشر می‌شود در بازار مخاطب و خریدار دارد یا نه.
حسین‌زادگان یکی دیگر از عوامل موفقیت کتاب‌های کودک را مناسب بودن کیفیت ظاهر و محتوای آن‌ها دانست و عنوان کرد: در بسیاری از موارد ما با کتاب‌هایی در پروسه توزیع روبه‌رو هستیم که کتابها از ترجمه و محتوای مناسبی برخوردار نیستند و علاوه بر آن جلد و ظاهر زیبایی ندارند و از سوی مخاطبان پذیرفته نمی‌شوند.
وی از بالا بودن قیمت برخی کتابها به عنوان یکی دیگر از فاکتورهای مهم فروش کتاب کودک نام برد و ادامه داد: در سال‌های اخیر بحث قیمت اهمیت زیادی برای مخاطب پیدا کرده است، از سوی دیگر ما با قیمت‌هایی برای برخی کتابها مواجه هستیم که خیلی بالا هستند و اصلا مشخص نیست قیمت‌گذاری ناشر برای این کتاب بر چه اساسی انجام شده است.
حسین‌زادگان همچنین بر لزوم تخصصی شدن توزیع کتاب کودک تاکید کرد و گفت: بسیاری از توزیع‌کنندگان در سال‌های اخیر در کنار کتاب‌های بزرگسال، کتاب‌های کودک را هم توزیع می‌کردند؛ اما اکنون این روند بهتر شده و افرادی در قالب توزیع‌کننده تخصصی کتاب کودک نسبت به پخش این آثار اقدام می‌کنند.
وی با اشاره به فعالیت بازاریاب‌های تخصصی کتاب کودک و نوجوان، گفت: این افراد نسبت به کتاب‌های کودک درک و شناخت بهتر و درستی دارند و به جزئیاتی مثل طراحی جلد، صفحه‌بندی، موضوع و محتوای این آثار آگاه‌تر هستند؛ اما هنوز هم تعداد این افراد کم است و آموزش بازاریابی فروش کتاب کودک باید در اولویت اقدامات فعالان نشر باشد.
مدیر پخش ققنوس همچنین به موضوع کمبود کتابفروشیهای تخصصی حوزه کودک اشاره کرد و یادآور شد: تا سال‌هایی نه چندان دور در کتابفروشیهای بزرگسالان جایی برای کتاب‌های کودکان نبود زیرا تصور بر این بود که این کتابها مشتری و خواستار ندارند درحالی‌که این نگرش اکنون تغییر کرده و حتی کتابفروشیهای تخصصی کودک راه‌اندازی شده‌اند.
حسین‌زادگان با بیان اینکه تربیت فروشنده آشنا به کتاب کودک اهمیت ویژه‌ای دارد، گفت: یک فروشنده باید درباره کتاب‌های این حوزه اطلاعات جامع و کاملی داشته باشد، ناشران معروف، نویسندگان و مترجمان مشهور این حوزه را بشناسد تا در معرفی آثار به مخاطبان محدودیتی نداشته و از سوی دیگر قدرت ارزیابی و مقایسه کتابها را نیز داشته باشد.
وی یادآور شد: موازی‌کاری یکی دیگر از آسیب‌های جدی نشر کودک و نوجوان است که حتی ما توزیع‌کنندگان را با مشکل روبه‌رو کرده است؛ زیرا گاهی از یک کتاب سه تا چهار ترجمه متفاوت از ناشران مختلف به دست ما می‌رسد که نمی‌دانیم باید کدام را انتخاب کنیم و شرایط کار را سخت می‌کند.
در بخش دیگر این پنل تخصصی، حسن ستارزاده مدیر انتشارات خانه ادبیات به سخنرانی پرداخت. وی با بیان اینکه ناشران در کار خود همیشه باید به فروش کتاب فکر کنند، گفت: این مساله سال‌ها است که گریبان ناشران را گرفته است؛ درحالی‌که تولید محتوا باید دغدغه اصلی ناشران باشد اما فروش مهمتر شده است.
وی ادامه داد: یکی از مشکلات نشر کودک و نوجوان، کمبود ویترین است، اکنون کتابفروشیهای محلی و منطقه‌ای بسیار محدود و کم شده است و تعداد آن‌ها حتی به اندازه انگشتان یک دست هم نیست و به همین دلیل معتقدم که ویترین کتابفروشیهای کودک باید افزایش پیدا کند.
ستارزاده با بیان اینکه ناشر و کتابفروش نیازمند تامین و توزیع مناسب کتاب است، عنوان کرد: ما در حوزه کتاب کودک با محدودیت توزیع‌کننده روبه‌رو هستیم و با وجود تعداد گسترده ناشران فعال در این بخش اما مراکز پخش زیادی نداریم، درحالی‌که وقتی موزع زیادتر داشته باشیم، بخش زیادی از مشکلات نشر حل می‌شود.
وی درباره لزوم فعالیت مراکز پخش خصوص در حوزه کتاب کودک و نوجوان گفت: لزومی ندارد یک موسسه پخش حتما ناشر یا کتابفروش باشد، می‌توان از ظرفیت توزیع‌کنندگان بخش خصوصی که به صورت مویرگی در کشور شبکه توزیع دارند برای این امر بهره گرفت.
به کتاب‌های کاراکتر محور در ایران توجهی نمی‌شود
دومین پنل این نشست به نقش محتوا در اقتصاد نشر کتاب کودک و نوجوان اختصاص داشت که سخنرانان آن معصومه انصاریان و نوید سیدعلی‌اکبر بودند، در ابتدای این پنل معصومه انصاریان نویسنده و مترجم کتاب‌های کودک با اشاره به آسیب‌های ترجمه کتاب در این حوزه گفت: ترجمه کتاب در ایران بازار بسیار خوبی دارد و با اقبال خوبی از سوی مخاطبان روبه‌رو می‌شود ولی این بازار بی سر و سامانی‌های زیادی دارد که باید اصلاح شود.
وی از ترجمه‌های موازی به عنوان یکی از مشکلات اصلی کتاب‌های ترجمه شده کودک و نوجوان نام برد و افزود: گاهی از یک کتاب چند ترجمه همزمان منتشر می‌شود که از نظر ترجمه و کیفیت در یک درجه هستند، در این میان ما در جایزه لاک‌پشت پرنده اولویت را به کتابی می‌دهیم که کپی‌رایت از ناشر یا نویسنده اصلی داشته باشد.
انصاریان ادامه داد: مشکل دیگر است که ناشران و مترجمان برای ویرایش کتاب‌های کودک فرصت و زمان کافی نمی‌گذارند و در تلاشند که آثار را فقط منتشر کنند، همین سرعت و عدم دقت به کتاب لطمه می‌زند و از غنای آن می‌کاهد.
وی با بیان اینکه عدم کارشناسی کتابها قبل از ترجمه و انتشار آسیب دیگر آثار این حوزه است، گفت: ناشران به صرف اینکه کتابها جایزه گرفته‌اند یا در سایر کشورها پرفروش هستند انتخاب می‌شوند و کمتر به سراغ آثار دیگر می‌روند در حالی که کتابها قبل از ترجمه باید خوانده شده و سپس برای ترجمه آن تصمیم‌گیری شود.
انصاریان پایین بودن کیفیت ترجمه کتاب‌های کودک و نوجوان را یکی دیگر از مشکلات این حوزه دانست و یادآور شد: ما در بررسی کتابها متوجه می‌شویم که بخشی از مطالب کتاب به دلیل سرعت مترجم برای آماده‌سازی اثر از قلم افتاده یا مترجم به هر دلیلی آن را نپسندیده یا نتوانسته است ترجمه کند که این کار در کیفیت ترجمه بسیار اثرگذار است.
وی از اعمال سلیقه مترجم در کتابها به عنوان آفتی جدی برای آثار کودک و نوجوان نام برد و گفت: مترجم تصور می‌کند که می‌تواند بنا به سلیقه خود بخش‌هایی از کتاب را حذف کرده یا به آن اضافه کند، در حالی که این کار با اصل امانتداری در تضاد است و حق نویسنده است که مطالب کتابش به درستی منتشر شود.
انصاریان با اشاره به راهکارهای پیشنهادی خود در برای کاهش مشکلات کتاب‌های ترجمه شده کودک و نوجوان، توضیح داد: به نظرم رعایت قانون کپی‌رایت می‌تواند بخش زیادی از این مشکلات را بکاهد و به صنعت نشر و مخاطب کمک می‌کند که اثر بهتر و مناسب‌تر را انتخاب کند.
در بخش دوم این پنل نیز نوید سید علیاکبر نویسنده و کارشناس ادبی با اشاره به نقش محتوا در فروش کتاب‌های کودک و نوجوان گفت: در بسیاری از موارد فروش کتاب بر کیفیت ادبی آثار ارجحیت دارد و زمانی که ناشر می‌گوید من می‌خواهم کتابی را بفروشم که نظر مخاطب را جذب کند من به عنوان سرویراستار نشر وظیفه دارم که خواسته او را عملی کنم.
وی ادامه داد: یکسری از کتابها پرفروش هستند مثل کتاب‌های دکه‌ای که از نظر کارشناسان ادبی بی‌محتوا هستند اما از سوی مردم و مخاطبان فروش دارند و برخی ناشران به دنبال کسب چنین بازارهایی هستند.
سید علیاکبر با بیان اینکه محتوا صرفا کلمات و متن نیست و معنای گسترده‌تری دارد، گفت: این محتوا از جلد آغاز می‌شود و به عنوان، اسم نویسنده، تقدیم‌نامه، محتوا و پشت جلد همچنین توزیع کتاب ختم می‌شود که یک ناشر باید سرویراستار داشته باشد تا در این زمینه به او کمک کند.
وی با ارائه توضیحاتی درباره اهمیت اسم نویسنده، عنوان کرد: به نظر درج نام نویسنده بر روی کتاب یک چیز ساده است، اما در سایر کشورها سرویراستاران دقت زیادی به این موضوع دارند، به عنوان مثال ناشر کتاب هری‌پاتر به نویسنده‌اش می‌گوید اگر اسم تو را برای یک کتاب بگذاریم ممکن است نتوانیم خوب بفروشیم و بهتر است از عبارت «جی.کی.رولینگ» استفاده کنیم و اینگونه نام وی ماندگار می‌شود و کتاب هم پرفروش.
سید علیاکبر با بیان اینکه عنوان کتاب نیز در فروش آن اهمیت دارد، توضیح داد: یک عنوان در حوزه کودک و نوجوان باید جذابیت داشته باشد زیرا اسم‌گذاری مناسب می‌تواند به مخاطب کمک کند که بداند با چه کتابی در ارتباط است.
وی درباره اهمیت پشت جلدنویسی در کتاب‌های کودک و نوجوان نیز گفت: در گذشته بخشی از کتاب را پشت جلد کتاب می‌گذاشتند تا مخاطب جذب شود، شاید این کار برای مخاطب بزرگسال جالب باشد اما این کار برای کودکان مفهوم نیست، زیرا آن‌ها می‌خواهند بدانند در کتاب چه می‌‌گذرد.
سی علیاکبر توجه ناشران به مجموعه‌سازی در کتابها را یکی از رموز موفقیت آن‌ها در بخش کودک و نوجوان دانست و یادآور شد: کودکان وقتی کتابی را دوست دارند، می‌خواهند با او کتاب‌های دیگر را ادامه دهند و کتاب‌های کاراکتر محور سوژه خوبی هستند که همواره بچه‌ها از آن استقبال می‌کنند و در بازار ایران و جهان نیز نمونه‌های زیادی دارند.
وی تاکید کرد: این کتابها برای ناشران اهمیت دارد زیرا می‌توانند به واسطه کاراکترهایی که خلق می‌کنند با دنیای سینما و انیمیشن نیز ارتباط بگیرند و این کاراکتر را توسعه دهند، ظرفیت بسیار خوبی که متاسفانه در ایران چندان به آن اهمیت داده نمی‌شود در حالی که به بازار نشر رونق می‌دهند.
دومین نشست بحران و برون رفت؛ چالش‌های امروز کتاب کودک و نوجوان صبح امروز (سه شنبه 26 آذر) در انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان برگزار شد.
نظر شما