صدای آزاردهنده کارگر ساختمانی همسایه بغلی در یک روز تعطیل، رژه موتورها وسط پیاده‌روها، اشتباه گرفتن کف خیابان با سطل زباله، سد معبر مغازه‌ها، نماهای ساختمانی کهنه و هزاران هزار مثال دیگر همگی از مصداق‌های فرهنگ شهروندی هستند.
اما به‌راستی چه تعداد از جمعیت ایران با این واژه آشنا هستند؟ چند نفر از جمعیت میلیونی کشور برای حقوق خود و دیگران احترام قائل‌اند؟ چند نفر واقعا حقوق شهروندی را رعایت می‌کنند؟ شهرداری‌ها چطور؟ در کنار انواع ریخت‌و‌پاش‌هایشان چند درصد بودجه به ترویج فرهنگ شهروندی تخصیص داده‌اند؟ آیا شهرداری‌های ایران در طراحی فضای شهری متناسب با حقوق شهروندی، موفق بوده‌اند؟
برای جواب به این سوالات کافی است زندگی یک روز خود در شهر را مجسم کنید تا اعتراف کنید، ما شهروندان اشتباهی هستیم. به بیان ساده‌تر به جرئت می‌توان گفت که ما فقط شهرنشین شده‌ایم، نه شهروند! خیلی از ما هنوز آداب ساده زندگی در شهر را بلد نیستیم، ربطی هم به سواد و مدرک و پول ندارد، اصل قضیه این است که نه خانواده‌های ما و نه مسئولین، علیرغم تمام ادعاهایشان نتوانسته‌اند، شهروند تربیت کنند. با این مقدمه می‌روم سراغ خبری که شاید بتوان از آن به عنوان آغازگر یک حرکت خوب در رابطه با ارتقای فرهنگ شهروندی یاد کرد؛ رونمایی از کتاب‌های فرهنگ شهروندی.
این اتفاق، چند روز قبل در تبریز رخ داد و طی آن، از کتاب‌های «فرهنگ شهروندی» برای نخستین بار در این شهر به‌همت شهرداری تبریز و طی مراسمی با حضور محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش و سایر مسئولان کشوری و استانی رونمایی شد و وزیر آموزش و پرورش در این مراسم با اهدا لوحی از شهردار تبریز به خاطر اجرای فرهنگ شهروندی در مدارس قدردانی کرد.
آموزش در ایران تست‌محور است، نه توسعه‌محور
سعید جلالی، نماینده ناشران کتاب‌های آموزش شهروندی، در حاشیه این مراسم با بیان اینکه جامعه‌شناسان معتقدند مدیریت شهری خوب آن است که با انسان‌ها برادر و با محیط زیست دوست، با ساختمان آشنا و با ماشین دشمن باشد، افزود: جای خوشحالی است که امروز مدیریت شهری به‌سویی حرکت می‌کند که در دنیا متداول است.
مدیر انتشارات ستوده با تاکید بر ضرورت توجه به فرهنگ شهروندی در کتاب‌ها بیان کرد: تا زمانی که آموزش ما کنکورمحور و تست‌محور باشد، ما را از آینده توسعه ایران دور می‌کند. اتفاقی که امروز در تبریز در حوزه تدوین این کتب رخ داده، یکی از راه‌های برون‌رفت از این وضعیت است.
کاهش پرونده‌های دادگستری با آموزش فرهنگ شهروندی
شهردار تبریز نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا رونمایی کتاب‌های فرهنگ شهروندی را که با همکاری شهرداری تبریز و آموزش و پرورش محقق شده است، مهم‌ترین و بزرگترین اتفاق فرهنگی کشور دانست.
ایرج شهین‌باهر، در رابطه با محورهای کتاب‌های فرهنگ شهروندی گفت: این کتاب‌ها در ۱۰ محور مهم تدوین شده و ۲۲۶ شاخص دارند که بالاترین ضریب هدایت آن ۴۶ مورد در خصوص فرهنگ عمومی، ۴۶ مورد در خصوص حقوق شهروندی، ۳۰ مورد درخصوص محیط زیست، ۲۰ مورد در ارتباط با فرهنگ ترافیک، ۱۹ مورد درباره زیباسازی و بقیه در موضوع‌های گردشگری، حفظ هویت فرهنگی، اقتصاد و خانواده، ورزش و بهداشت فردی است.
وی اظهار کرد: تدریس فرهنگ شهروندی در چند سال اخیر به صورت آزمایشی در ۸۰ مدرسه تبریز آغاز شده بود و اکنون ۲۶ جلد کتاب برای تمام مقاطع تحصیلی کودکستان تا پایان دبیرستان به صورت رسمی رونمایی شده است.
شهین‌باهر، آموزش شهری را یک ضرورت دانست و افزود: هزینههای شهری بدون آموزش شهروندان معنایی ندارد. اگر شهروندان آموزش ببیند، بسیاری از هزینههای مربوط به اداره شهر خود به خود حذف شده و به تبع آن به دلیل رعایت حقوق شهروندی، آمار پرونده‌های دادگستری در خصوص موارد شهروندی کاهش پیدا می‌کند.
وی گفت: با رونمایی از مجموعه کتاب‌های آموزش شهروندی در سطح مدارس تبریز امسال در دو هزار و ۲۴۹ مدرسه تبریز و ۱۳ هزار کلاس درس توسط مربیان و معلمان آموزش دیده آموزش و پرورش و شهرداری تبریز به دانش آموزان ارائه خواهد شد.
شهردار تبریز ادامه داد: تاکنون ۳۵۳ هزار و ۷۰۰ جلد کتاب فرهنگ شهروندی شامل ۳۲۲ هزار جلد کتاب آموزش شهروندی ویژه دانش‌آموزان کلیه مقاطع تحصیلی و ۳۲ هزار جلد تسهیل‌گری ویژه معلمان و مربیان در نواحی ۵گانه آموزش و پرورش، تالیف و توزیع شده است.
وی، با اشاره به اهمیت تدریس صحیح این کتاب‌ها افزود: برای تدریس این کتاب‌ها حدود یک هزار نفر در مدارس از معلمان و مربیان مدارس ابتدایی و پیش دبستانی آموزش و پرورش و مربیان مراکز فرهنگی شهرداری آموزش دیده‌اند.
شهین باهر، حقوق شهروندی، خدمات شهری و فضای سبز، توسعه پایدار و محیط زیست، معماری و شهرسازی، اوقات فراغت، حمل و نقل و ترافیک، ورزش، خلاقیت و پدافند غیرعامل را از جمله محورهای اصلی این کتاب‌ها عنوان کرد و افزود: مطالب موجود در کتاب‌ها به زیان ساده و قابل درک برای عموم نوشته شده است و حالت عملی و کاربردی دارد و امید است نسل جدید با آموزش فرهنگ شهروندی در مدارس، بتوانند شهروندان بهتری برای جامعه و شهر باشند.
وی، بر ضرورت ترویج کتاب‌های فرهنگ شهروندی در مدارس سایر استان‌ها تاکید و ابراز امیدواری کرد: با همکاری وزارت آموزش و پرورش، شاهد تدریس این کتاب‌ها در سراسر کشور باشیم.
نظر شما