به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست معرفی و بررسی کتاب «حاج آقا مجتهدی» عصر دیروز هفدهم دی با حضور محمدرضا یقینی و حمید سبحانی‌صدر در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.
حجت‌الاسلام و المسلمین حمید سبحانی صدر، نویسنده کتاب «حاج آقا مجتهدی» در این نشست ضمن معرفی کتاب بیان کرد: اولین بار که فکر نوشتن این کتاب به ذهنم رسید، پیشنهادش را خدمت آیت‌الله جاودان دادم که آیا صلاح می‌دانید این کار را بکنیم یا خیر؟ با حمایت او یک دوره تاریخ شفاهی حوزه‌های علمیه منتشر شد.
او افزود: دو شخصیت در زندگی مجتهدی اثر جدی داشت یکی علی‌اکبر برهان و دیگری محمدحسین زاهد. متاسفانه اطلاعات زیادی از علی‌اکبر برهان نداشتیم و لازم بود در این کتاب تحقیقاتی صورت بگیرد، وارد بررسی این بزرگوار شدیم و خودبه‌خود کتابی شکل گرفت با نام «عالم ربانی (شرح حال شیخ علی‌اکبر برهان)» که با مقدمه آیت‌الله جاودان از سوی شرکت چاپ و نشر بین‌الملل منتشر شد. آن کتاب مقدمه‌ای شد تا فرازی از تاریخ معاصر را از یک منظر نگاه کنم و وارد زندگی آیت‌الله مجهتدی شویم.
نویسنده کتاب «حدیث فیض» به سابقه تاریخی حوزه آیت‌الله مجتهدی اشاره کرد و افزود: یکی از مسائلی که در نوشتن کتاب از اهمیت برخوردار بود، سابقه تاریخی حوزه آیت‌الله مجهتدی و همچنین سرگذشت ملامحمدجعفر بود که از مراجع دارالخلافه تهران عصر ناصری بود. این مسجد و حوزه آیت‌الله مجتهدی تهرانی نیز که تبدیل به پایگاه تربیت طلاب شد، سابقه‌اش به ملامحمدجعفر می‌رسد که او در ابتدا این حوزه را دایر کرد و به تدریس و تبلیغ مشغول شد.
او ادامه داد: جالب است که در نقشه‌های قدیمی که اولین نقشه‌های دارالخلافه تهران بوده است، کوچه‌ای که در آن حوزه علمیه واقع شده را به اسم ملاجعفر می‌بینیم و این امر نشان‌دهنده عظمت این عالم در تهران قدیم بوده است. در ادامه نیز آیت‌الله مجتهدی این مسجد و حوزه را احیا کرد که جزء اولین حوزه‌های علمیه تهران محسوب می‌شود.
در دوره رضاخان بخش عمده‌ای از مدارس علمیه تعطیل شد
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی با بیان اینکه آیت‌الله مجتهدی پر رونق‌ترین حوزه علمیه را تاسیس کرد، گفت: در دوره رضاخان بخش عمده‌ای از مدارس علمیه تعطیل یا به دبیرستان تبدیل شد و مرحوم علی‌اکبر برهان، اولین حوزه را احیا کرد و آیت‌الله مجتهدی نیز پررونق‌ترین حوزه علمیه تهران را حتی در آن زمان که مرکزی مانند مدرسه مروی وجود داشت، راه‌اندازی کرد که بخش قابل‌توجهی از سرمایه علمی و معنوی انقلاب اسلامی از سوی حوزه او شکل گرفت.
این پژوهشگر با بیان اینکه، این کتاب زندگی‌نامه تاریخی است، تصریح کرد: فرمایشات آیت‌الله مجتهدی کتاب شده است، اما کتابی که من تالیف کرده‌ام، زندگی‌نامه تاریخی است و بعد وارد سیره عملی او شده‌ام. بنابراین این کتاب اولین زندگی‌نامه ایشان است و حتی در آن، اسناد ساواک نیز نقل شده است.
سبحانی به مستندات کتاب اشاره کرد و گفت: برای نوشتن این کتاب مصاحبه‌هایی نیز داشته‌ام و سعی کردم کمتر قلم بنده دخیل باشد، بلکه در برخی از مواقع قلم بنده حلقه وصل بحث‌ها است. همچنین بین بیان شاگردان و بیان آیت‌الله مجتهدی نیز نسبتی برقرار کرده‌ایم و وقتی که خواننده به مطالعه کتاب می‌پردازد، با یک وحدتی مواجه می‌شود. همچنین برای این کتاب نزدیک به ۱۰۰ سخنرانی از ایشان استماع و پیاده‌سازی کردم و بخش‌هایی که خاطراتی را از دوران کودکی به‌بعد تعریف می‌کنند، به عنوان مستند به کتاب اضافه شده است.
در ادامه نشست محمدرضا یقینی، پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه به نقد این کتاب تنها می‌توان نگاه مثبت داشت، گفت: حقیقت نقد این نیست که بخواهیم ایرادات را بگوییم. اما نگاه من به این کتاب کلا مثبت است. آنچه در وهله اول درباره این کتاب به نظر می‌آید، همین صفحه‌آرایی و طراحی جلد کتاب است که محور جلد، تصویر زیبای مرحوم آیت‌الله مجتهدی است. تصویر پس‌زمینه نیز نوشته‌ها و خطوطی از یکی از کتب است و نوشته‌های حوزوی قدیمی را نیز می‌بینیم که تداعی‌کننده طرز فکر آیت‌الله مجتهدی است که متعلق به طیف سنتی حوزه علمیه بود.
او ادامه داد: ناشر این کتاب هم از جلد و کاغذ خوبی استفاده کرده است؛ یعنی با اینکه کتاب حدود ۲۵۰ صفحه است، وزن چندانی ندارد و امروزه این سبک کتاب‌ها در بازار، زیاد دیده می‌شود و یکی از مشکلاتی که علاقه‌مندان کتاب در زمینه وزن دارند، برطرف شده است.
یقینی با بیان اینکه کتاب از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است، تصریح کرد: کتاب از دو بخش تشکیل شده است؛ یکی در مورد ملامحمدجعفر کرمانی و دیگری هم مرحوم مجتهدی است. اما این بخش می‌تواند ورودی برای مسئله اصلی کتاب باشد. در واقع موضوع کتاب بررسی زندگی این دو عالم نیست، بلکه صرفاً زندگی آیت‌الله مجتهدی است و لزومی ندارد که یک فصل مجزا آن هم با این تعداد صفحات اندک به ملامحمدجعفر اختصاص پیدا کند. یکی از نقاط قوت کتاب نیز عبارت از پاروقی‌های محققانه‌ای است که نویسنده ذیل برخی از صفحه‌ها آورده است. اما به نظر بنده اگر متن مورد ویراستاری قرار می‌گرفت، به کمالش نیز نزدیک‌تر می‌شد.
جای برخی نقدها در کتاب خالی بود
یقینی در بخش دیگری از سخنان خود به نقد کتاب پرداخت و گفت: در این کتاب، بیشتر به نقاط قوت آیت‌الله مجتهدی پرداخته شده که اشکالی هم محسوب نمی‌شود، اما مثلاً وقتی که آیت‌الله علی دوانی سرگذشت‌نگاری می‌کرد، نقاط قوت و ضعف را ذکر می‌کرد که جنبه عمومی دارد، نه اینکه مربوط به اخلاق فردی یک شخص باشد. بنابراین در این کتاب، به وجوه مثبت پرداخته شده، اما مطلبی که به کمال این کتاب کمک می‌کرد، این بود که به مدیریت آیت‌الله مجتهدی نیز نقدهایی وارد می‌شد، چه اینکه برخی از طلاب فاضل نیز نقدهایی داشتند.
مدیرعامل سابق کانون اندیشه جوان افزود: در دوره دکتری کتابخانه علامه عسگری در اختیار ما بود. یک ویژگی در کتاب‌های او بود که احیانا کتابی مطالعه می‌کرده درباره آن یادداشتی می‌نویسد. یکی از کتاب‌ها «نامه‌های علامه قزوینی به تقی‌زاده» است و البته ما تقی‌زاده را خائن می‌دانیم.
او در پایان با بیان اینکه پژوهشگاه انقلابی، پژوهشگاهی است نرم‌افزار مورد نیاز انقلاب را تولید کند گفت: البته این بخش بحث بنده کلیت حوزه علمیه و حتی دانشگاه را فرا می‌گیرد و در حقیقت نقدی به حوزه‌های سنتی ما است. پژوهشگاه وقتی انقلابی است که محصول آن، نرم‌افزار مورد نیاز انقلاب را تولید کند.
چهارشنبه ۱۸ دی ۱۳۹۸ - ۰۹:۱۲
نظر شما