خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،‌ احتمالاً همه ما در زندگی خود انواع مختلفی از استرس و پریشانی را تجربه کرده‌ایم. این پریشانی‌ها می‌توانند به‌ صورت ترس، اضطراب، یا حتی پانیک یا وحشت‌زدگی باشند. عامل ایجاد آن‌ها نیز می‌تواند مشخص یا نامشخص باشد؛ یا می‌تواند به چیزی که رخ‌ داده یا احتمالاً رخ خواهد داد مرتبط باشد. این عوامل ممکن است مربوط به خودتان یا اطرافیان‌تان باشد.

رویکرد پیشنهادی کتاب «آرام‌سازی ذهن مضطرب» وابسته به استعداد اساسی انسان است که در اصطلاح «ذهن‌آگاهی» نام دارد. ذهن‌آگاهی را می‌توان آگاهی و پذیرش از زمان حال، عدم قضاوت و رفتار دوستانه استنباط کرد. برای پیروی از این رویکرد، باید در مورد انواع تمرین‌های مراقبه در جهت تقویت ذهن‌آگاهی اطلاعات کسب کرده و از کاربرد آن‌ها نیز مطلع شوید. چون هدف از برنامه ذهن‌آگاهی کاهش ترس، نگرانی یا پانیک است، پس این کتاب یک دعوت‌نامه، فرصت و چالش محسوب می‌شود.

کتاب «آرام‌سازی ذهن مضطرب» یک دعوت‌نامه است. چون تمرین‌هایی دارد که با آن‌ها به‌ تدریج با توقف افکار مزاحم و توجه بیشتر به خودتان و زندگی‌تان آشنا می‌شوید. این تمرین‌ها از شما دعوت می‌کنند تا از جریان طبیعی و رفتار توجه به نحوه زندگی‌تان در هر روز و هر لحظه و از هر رابطه و خودتان آگاه باشید. دعوت برای انجام تمرین‌های ذهن‌آگاهی یک نوع دعوت به کسب روابط جدید با تجربیات خودتان ازجمله ترس، نگرانی، اضطراب یا پانیک است.

هدف کتاب «آرام‌سازی ذهن مضطرب» نوشته جفری برنتلی و راحله مسعودی ثانی، پیشنهاد یک برنامه آموزشی خودآموز در مراقبه ذهن‌آگاهی است تا بار ترس، نگرانی و اضطراب را کاهش دهید. برای آشنایی بیشتر با راهکارهای این کتاب در زمینه فائق آمدن به ترس و اضطراب آسیب زا به گفت‌وگو با راحله مسعودی ثانی، نویسنده این کتاب پرداخته‌ایم که شرح آن در ادامه آمده است:
 
یک جستجوی ساده در گوگل و شبکه‌های اجتماعی و گشتی در داروخانه‌ها و مراکز درمانی در سطح شهر نشان می‌دهد «کرونا» تبدیل به شبح وحشتناک این روز‌های مردم شده است. مدیریت فضای روانی و روحی جامعه یک اقدام جدی است که می‌تواند در جلوگیری از تنش روانی جامعه مؤثر باشد، در چنین شرایطی، دولت، مردم و خانواده‌ها برای مقابله با اضطراب و ترس از بیماری چه باید بکنند و چه توصیه‌های روانی در این شرایط تجویز می‌شود؟
ترس و اضطراب به واسطه مشغولیت ذهنی ما نسبت به آینده و یا گذشته ایجاد می‌شود و درمورد بیماری کرونا با توجه به اینکه به طبع عوارضی ممکن است این بیماری اعم از مرگ یا انتقال به عزیزان ایجاد کند، دچار ترس و اضطراب می‌شویم بر این اساس باید تکنیک‌هایی را بکار بگیریم و ضمن اینکه باید مسائل ایمنی و بهداشتی را رعایت کنیم، باید برای کاهش وسواس فکری و اضطراب بیماری به زمان حال متمرکز شویم و اینکه در حال حاضر با توجه به این شرایط اول آرامش خود را حفظ کنیم و بعد این بحران را مدیریت کنیم. برای مدیریت بحران اولین شرط این است که آرامش داشته باشیم و برای آرام کردن خودمان نکاتی که در کتاب «آرام‌سازی ذهن مضطرب» آمده بسیار کاربردی است. مثلاً تکنیک «تمرکز بر تنفس» یا «تمرین کشمش» بسیار می‌تواند مفید باشد.

پیامد روانی شیوع کرونا چیست؟ در این باره هر فردی برای خود چه باید کند؟
اصولاً نباید از چیزی که ما را ترسانده و دچار اضطراب کرده اجتناب کنیم، همین که اجتناب کنیم، یعنی از مکانیزم‌های دفاعی استفاده کرده‌ایم و آن را به ناخودآگاه منتقل کرده‌ایم و باعث می‌شود ترس به چیز دیگری انتقال پیدا کند و برای ما مشکل ساز شود، برای همین باید با ترس و اضطراب مواجه شویم و آن را بپذیریم و پذیرشی که ایجاد می‌شود، کمک می‌کند که بر اضطراب خود مسلط شویم.

در این کتاب، مشغولیت ذهنی به آینده با عنوان همجوشی مطرح شده و ما باید از ناهمجوشی استفاده کنیم تا بتوانیم بر زمان حال متمرکز شویم. باید ترس‌ها را بپذیریم و از اجتناب تجربه‌ای استفاده نکنیم. با توجه به تجربه‌ای که ایجاد شده متعهد شویم تا به خودمان کمک کنیم و از تکنیک‌هایی که لازم است استفاده کنیم. آنچه در روانشناسی مطرح است این است که مثل دارو نیست که بخوریم و اثر بگذارد باید فرد برای آنچه می‌خواهد بدست بیاورد متعهد شود و بر این اساس با توجه به اینکه به پذیرش رسیده و اجتناب نمی‌کند و با تعهدی که بدست آورده می‌تواند بر اضطراب خود فائق شود.



گاهی از پدیده‌ای می‌ترسیم و هراس آن مانع از زندگی طبیعی ما می‌شود، چگونه می‌توانیم با وجود ترس از شیوع بیماری کرونا در جامعه با آرامش به امور روزمره خود در جامعه رسیدگی کنیم آیا در کتاب به این موضوع اشاره‌ای شده است؟
با توجه به اینکه چقدر فرد می‌تواند در مواجهه با کرونا قرار گرفته باشد، اینکه خودش یا یکی از عزیزترین افراد خانواده‌اش دچار شده باشد، می‌تواند برای فرد ایجاد تروما کند و اگر این بحران خوب مدیریت نشود افرادی را در یک ماه آینده خواهیم داشت که دچار استرس پس از سانحه شده باشند، چون آنچه در ذهن عام شکل گرفته این است که این بیماری به مرگ ختم می‌شود هرچند که این گونه نیست اما با توجه به اینکه دارویی برای درمان آن وجود ندارد، فرد از مردن یا عوارضی که ممکن است برایش بجا بماند می‌ترسد بر این اساس این احتمال وجود دارد که با افرادی مواجه شویم که دچار استرس پس از سانحه باشند. به همین منظور خوب است که در کادر درمانی حتماً از روانشناس استفاده کنیم تا افراد بتوانند تجربه‌های خود را بیان کنند، زیرا مواجه شدن با این تجربه‌ها خیلی می‌تواند از استرس این موضوع بکاهد.
 
ترس و اضطراب باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن ضعیف شود، یعنی ضعف سیستم ایمنی باعث می‌شود که ما بیشتر در معرض آسیب قرار بگیریم، ترس در مواجهه با یک محرک بیرونی اتفاق می‌افتد مثل ترس از مار که یک محرک بیرونی است، اما اضطراب یک چیز مبهم است و ما در رابطه با بیماری کرونا بیشتر از عنوان اضطراب استفاده کردیم، البته می‌توانیم بگوییم ترس از کرونا، ولی با توجه به نکات مبهمی که درمورد بیماری وجود دارد، مثل اضطراب بیماری و اضطراب از آینده می‌توانیم عنوان اضطراب را هم بکار ببریم. درکل اضطراب چیز بدی نیست و باعث تکامل افراد می‌شود، اما آنچه می‌تواند آسیب‌زا باشد، وقتی است که شدت پیدا می‌کند یا وقتی است که خیلی کم می‌شود، مثل وقتی که از طریق مکانیزم‌های دفاعی آنچه را که وجود دارد انکار می‌کنیم و اضطراب خود را کم می‌کنیم که آسیب‌زاست، یعنی اگر بخواهیم به صورت یک نمودار بیان کنیم شبیه «u» است، یعنی اگر ترس و اضطراب که خیلی بالا یا پایین باشد، آسیب‌زاست اما اگر متعادل باشد می‌تواند رشد دهنده باشد.

به عنوان یک روانشناس و مشاور، اگر از شما دستورالعملی برای این روز‌های مردم بخواهیم تا بتوانند بر استرس و ترس‌های این روز‌های خود غلبه کنند و از نظر روانی به کار گرفته شود؛ چه مواردی را تجویز می‌کنید؟
در این کتاب از رویکرد «ذهن آگاه» استفاده شده است، مثلاً یکی از کارهایی که می‎توانیم انجام دهیم این است که برای خوردن هرچیزی انگار برای اولین بار است که می‌خواهیم از آن استفاده کنیم. مثلاً «کشمش»، اول خوب نگاه کنیم، به رنگش و طرح‌هایی که دارد دقت کنیم، به سمت بینی ببریم و با دست لمس کنیم، بعد مزمزه کنیم و بعد می‎خوریم و این ذهن آگاهی برای خوردن است که کمک می‎کند از گذشته و آینده رها شویم و به همین ترتیب می‎توانیم درمورد راه رفتن و قدم برداشتن و مسواک زدن و ... بر بدن خود متمرکز شویم.  

نکته مهم که باید مورد توجه قرار گیرد این است که باید واقعیت‌ها گفته شود، یعنی این بیماری نه خیلی پررنگ شود و نه خیلی کم‌رنگ. افراد جامعه با واقعیت مواجه شوند و خیلی مهم است که افرادی که درگیر این بیماری شده‌اند، بتوانند ترس و اضطراب خود را بیان کنند و این بیان کردن ترس‌ها با جزئیات کامل برای روانشناس و برون‌ریزی احساسات کمک می‌کند که آسیب تروما کمتر شود. به طور کلی توجه به زمان حال و تکنیک‌هایی که در کتاب «آرام‌سازی ذهن مضطرب» مطرح شده می‌تواند در کنار موارد دیگر در کاهش ترس و اضطراب کمک‌کننده باشد.

کتاب «آرام‌سازی ذهن مضطرب»، اثری از جفری برنتلی، ترجمه راحله مسعودی ثانی، رقیه کوهی و نسیم پاک‌نیا در 215 صفحه و با قیمت 15 هزارتومان به همت نشر آکادمیک، چاپ و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.