به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، بیش از یک ماه از شیوع ویروس کووید 19 موسوم به کرونا در دنیا می‌گذرد و این ویروس که برای نخستین‌بار در چین رخ‌نمایی کرد، هر روز مرزهای جدیدی را درمی‌نوردد و نمودار تعداد مبتلایان به آن سیر صعودی دارد. اما علم بشر تاکنون توانسته بسیاری از بحران‌ها را متوقف و کشنده‌ترین بیماری‌ها را مهار کند و نتایج تحقیقات شبانه‌روزی پژوهشگران در کشورهای مختلف در ماه‌های آینده نتیجه خواهد داد و این بیماری نیز در مقابل توانایی و نبوغ بشر سر تعظیم فرود خواهد آورد. اما نکته‌ای که شاید کمتر به آن توجه شده و در هیاهوی تب تند این ویروس تا حدی کمرنگ جلوه کرده، اثرات منفی روحی و روانی این پدیده بر فرد و جامعه و آینده انسان است.
 
محمدعلی گودرزی؛ نویسنده، پژوهشگر و استادتمام دانشگاه شیراز، در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، درباره وجوه مختلف روانی این پدیده، بیان کرد: وقتی در هنگام بروز یک پدیده همچون شیوع ویروس کرونا تجربیاتی همراه با ترس شدید داشته باشیم،‌ باعث می‌شود نسبت به این پدیده و پدیده‌های بعد از آن شرطی شویم و یاد بگیریم بترسیم. ترس یک حالت هیجانی بوده و هدف ترس آن است که سیستم هشدار بدن را بیدار کند تا هشیاری به سطح بالایی برسد که فرد برای محافظت از خود، مراقبت‌های فردی و محیطی را رعایت کند. در شرایطی مانند امروز کشورمان و بسیاری از کشورهای دنیا، ترس لازم است اتفاق بیافتد، اما مشکل وقتی به‌وجود می‌آید که ترس بیش از حد شدید شود که عوارض جانبی متعددی ایجاد خواهد کرد و می‌تواند سال‌ها زندگی انسان را تحت‌‌تأثیر قرار دهد. این ترس بیش از اندازه اگر ادامه پیدا کند، در وجود ما نهادینه و ماندگار می‌شود و به آن عادت می‌کنیم و به نوعی وسواس فکری دچار خواهیم شد که پس از آن در هر شرایط مشابه حتی خفیف‌تر و کنترل‌شده نیز احساس ناامنی می‌کنیم.
کنترل ترس خود را به‌دست بگیرید
وی افزود: خطر وسواس فکری از خود ویروس کرونا می‌تواند آسیب‌زننده‌تر باشد. افرادی که این ترس را به اندازه نرمال و کنترل شده داشته باشند، یک حالت مراقبتی و هشیاری در آن‌ها ایجاد می‌کند تا بتوانند برای ایمنی خود اقدامات و رفتارهای مفید بروز دهد. این شرایط نیز یک امتحان در شرایط سخت است که نیاز به فعال کردن سامانه ترس در درونمان داریم تا ایمن بمانیم. بنابراین افراد باید مراقب باشند که کنترل ترس خود را به‌دست بگیرند، ولی افراد گاهی نمی‌دانند چگونه باید سامانه ترس را در حد نرمال حفظ کنند. نباید اجازه دهیم ترس بیش از حد به جسم و روان و آینده ما آسیب بزند.
 
این متخصص روانشناسی بالینی ادامه داد: بیش از حد جلوه دادن خطر، دیدن نیمه خالی لیوان و توجه نکردن به نقاط امیدبخش، دنبال کردن بیش از اندازه اخبار مربوط به کرونا در فضای مجازی و عدم وجود شفافیت در بیان واقعیت‌ها ازجمله عواملی است که می‌تواند به ایجاد ترس بیش از حد دامن بزند و پدیده شرطی شدن را تشدید کند. علاوه بر مراقبت‌های فردی در مواجهه با این بیماری، مراقبت‌های اجتماعی و محیطی هم لازم است. پراکندن اخبار نادرست و بدون مرجع علمی و منبع موثق، نوعی منفی‌گرایی و ترس وسواس‌گونه را رقم می‌زند که تا می‌تواند تا سال‌ها با فرد و جامعه همراه باشد.
فرصتی برای زندگی کردن
استادتمام دانشگاه شیراز همچنین گفت: خانه‌نشینی و حضور بیشتر خانواده در کنار هم، می‌تواند ازجمله وجوه مثبت این پدیده باشد. این شرایط فرصتی برای زندگی کردن و نزدیک شدن افراد خانواده فراهم می‌کند. می‌توان به کارهایی رسیدگی کرد که در این روزگار کمتر فرصت انجام آن‌ها را داریم. گفت‌وگوی خانواده با یکدیگر، زمان‌های بیشتر در کنار هم بودن، بر سر یک سفره نشستن و غذا خوردن در بازگرداندن روحیه فردی و تقویت همدلی بسیار تأثیرگذار است. کتاب خواندن و روی آوردن به مطالعه، یکی دیگر از راه‌های کاهش استرس و عوض کردن فضای ذهنی افراد در چنین شرایطی است. کتاب می‌تواند حتی برای دقایقی فرد را به دنیایی متفاوت از حال و هوای روزمره‌اش ببرد و ذهنش را برای مواجهه با ترس و اضطراب ناشی از شرایط موجود قوی و آماده‌تر کند.