خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، ارتباطات سلامت، مطالعه و کاربرد استراتژی‌های ارتباطی جهت اطلاع‌رسانی و تاثیرگذاری بر هرگونه تصمیم فردی و اجتماعی مرتبط با سلامت، با همه ابعاد آن، در جهت حفظ و ارتقای سلامت افراد جامعه است و به خوبی به بستر شکل‌گیری رابطه و تعامل موثر میان علوم اجتماعی و علوم پزشکی مبدل شده است. از آنجایی که پدیده کرونا از سطح بهداشت فردی فراتر رفته و به سطح بهداشت اجتماعی رسیده و به غیر از نهادهای بهداشتی و پزشکی، نهادهای دولتی و اجتماعی را نیز درگیر کرده‌است و علاوه بر آن در این روزهای خانه‌نشینی و قرنطینه، ارتباطات انسانی را تحت تاثیر قرار داده و روابط  افراد تحت تاثیر قرار گرفته است و همچنین نقش رسانه‌ها و نیز تکنولوژی‌های نوین ارتباطی بسیار پررنگ‌تر از قبل شده است، ایبنا در این زمینه به گفت‌و‌گو با حسن بشیر، استاد تمام رشته فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)، مدیر اسبق تحصیلات عالیه آکادمی آکسفورد و رئیس سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی پرداخته که مشروح این گفت‌وگو در ادامه آمده است.
 
بشیر پدیده کرونا را از لحاظ کلیت و ساختار اجتماعی مانند بسیاری از پدیده‌های دیگر که از منظرهای مختلف قابل ارزیابی است دانست و گفت: بحران، مهمترین واژه برای چنین پدیده‌ای است. لذا ما با «بحران کرونا» روبه‌رو هستیم. یکی از دلایل آن این است که بر خلاف بحران‌های طبیعی، مانند سیل، زلزله و غیره که معمولا در یک جغرافیای خاصی پدید می‌آید، این بحران طبیعی ـ اجتماعی ـ جهانی است. لذا از پیچیدگی‌های فراوانی برخوردار شده است.
 
او درباره مسئولیت رسانه‌ها در این شرایط و نقش تکنولوژی‌های نوین ارتباطی در این بحران اظهار کرد: رسانه‌ها اکنون نیز همانند همه زمان‌هایی که بحران به وجود می‌آید مسئولیت مشابه دارند. این مسئولیت شامل 4 اصل مهم اطلاع‌رسانی به موقع، شفاف سازی، واقعیت گویی و بحران زدایی است و بنظر می‌رسد که تکنولوژی‌های نوین ارتباطی در شرایط بحران اجتماعی توانسته‌اند، نقش بسیار مثبتی را بازی کنند. شاید تا قبل از این، اهمیت این تکنولوژی‌ها روشن نبود، یا به این اندازه روشن نبود. اکنون اهمیت این تکنولوژی‌ها در ارتباطات میان‌فردی و گروهی کاملا روشن شده است. بحث آموزش‌های مجازی به شکل جدی مطرح شده‌اند. راه‌اندازی اینترنت ملی به یک ضرورت جدی تبدیل شده‌است. دولت الکترونیک به واقعیت بیشتری نزدیک شده‌است و این حرکت و رویکرد مثبت می‌تواند نقش اساسی در تحولات کشور داشته باشد.
 
رئیس سومین همایش ملی سوادرسانه‌ای و اطلاعاتی بیان کرد: اگرچه مدتی است که درباره «ارتباطاتِ سلامت» به عنوان یک رویکرد جدید در علوم ارتباطات بحث می‌شود، اما متاسفانه به شکل جدی به این مساله توجه چندانی نشده است. اکنون که کرونا به شکل جدی سلامت مردم را هدف قرار داده است، باید به ارتباطات سلامت توجه جدی شود. در حقیقت سلامت مردم از سه جنبه: بهداشت و درمان، روانشناسی و آرامش اجتماعی و ارتباطات انسانی باید مورد توجه قرار گیرد. در این رابطه اگر بسیاری از ابعاد بهداشت و درمان و روانشناسی اجتماعی مشخص است، مباحث مربوط به ارتباطات انسانی در شرایط بحران مشخص نیست و باید در این زمینه به‌طور جدی تحقیق شود و راهکارهای مناسب ارائه شود. شرایط کنونی، شاید یکی از بهترین شرایط برای انجام چنین مطالعات و تحقیقاتی است.
 
 استاد تمام دانشگاه امام صادق(ع) در ارتباط با اثری که کرونا بر ارتباطات فردی، بین‌فردی و جمعی داشته است بیان کرد: قطعا بحران‌هایی که علاوه بر جنبه‌های دیگر، جنبه اجتماعی در آنها برجسته است، مانند بحران کرونا، تاثیرات فراوانی بر ارتباطات مختلف انسانی از قبیل فردی، بین فردی و جمعی خواهد داشت. به‌نظر می‌رسد ما با پدیده جدیدی از ارتباطات انسانی در مرحله پساکرونا روبه‌رو خواهیم شد. البته در مرحله بحران کرونا نیز ما شاهد، یک شیفت اساسی در ارتباطات از شکل واقعی به شکل مجازی هستیم. اما این شیوه از ارتباط می‌تواند در مرحله پساکرونا نیز تاثیرات خود را داشته باشد.
 
وی ادامه داد: کرونا همه کشورها را درگیر خود کرده‌است. بنابراین، همه کشورها و ملل مختلف با یک چالش بزرگ جهانی روبه‌رو شده‌اند. اما طبیعی است، برخی در مقابل این چالش ناتوان و برخی توانمند هستند. معمولا کشورهایی که با بحران‌های مختلف درگیر بوده‌اند، توانمندی بیشتری برای تحمل بحران‌های جدید و مدیریت کردن آن‌ها را دارند.
 
این مدیر اسبق تحصیلات عالیه آکادمی آکسفورد در انتها در پاسخ به این سوال که آیا جوامع در این بحران به خودشان آمدند یا نهادهای مدنی که امروزه در جامعه به صورت خودجوش در حال فعالیت هستند آنها را به چالش کشیده‌اند اظهار کرد: در کشور ما تمامی نهادهای مردمی و خیریه را می‌توان به نوعی نهادهای مدنی دانست. یکی از دلایل آن، این است که در مواقع بحران، تلاش می‌کنند که به هموطنان خود بدون هیچ چشم داشتی کمک کنند. این یک حرکت بسیار مهم مدنی است که قابل ستایش است. اما معمولا در این زمینه‌ها خیریه‌ها و برخی از نهادهای مردمی، محدوده کمک‌های خود را در حمایت‌های پولی، مادی و غذایی می‌بینند در حالی‌که در شرایط سخت بحران، مانند بحران کرونا ما با مسائل جدیدی روبه‌رو هستیم که باید به آنها توجه بیشتر شود. سایر نهادهای مدنی نیز یا رویکردهای خود را معطوف به نقد و ارزیابی می‌کنند و یا حداکثر به توصیه‌ها بسنده می‌کنند. در این زمینه نیز سایر نهادهای مدنی باید شرایط بحران را بیشتر از گذشته شناسایی کنند. به عنوان مثال، چه اندازه می‌توانند در جهت هم‌راستا شدن با فعالیت‌های دولت خود را هماهنگ کنند و نقش برجسته‌تری در زمینه مقابله با بحران کرونا داشته باشند که هنوز تاکنون حرکت جدی‌ای در این زمینه از نهادهای مدنی دیده نشده است که در سطح کشور مطرح باشد.