شیمی محیط زیست، شاخهای از دانش بنیادین شیمی است که به بررسی پدیدههای شیمیایی و زیستشیمیایی طبیعی میپردازد. به دلیل نزدیکی این دانش به شیمی خاک، شیمی آب و شیمی جو، آنرا در دسته شیمی تجزیه طبقهبندی میکنند. تصفیه آب، فرایندهای زیستشیمیایی موجودات زنده میکروسکوپی، آلودگی هوا، آلایندههای طبیعی و مصنوعی، مهمترین موضوعات مورد مطالعه در شیمی محیط زیست بهشمار میروند.
کتاب «عناصر شیمی محیط زیست» نوشته رونالد. ا. هیتس با ترجمه مشترک سیامک بوداقپور و سعید رضاپور با تمرکز بر شیمی محیط زیست، در 6 فصل با عنوانهای «مهارتهای ابزاری ساده»، «تعادل جرم»، «شیمی اتمسفر»، «تعادل CO2»، «وضعیت ترکیبات آلی» و «ترکیبات محیط زیستی سمی» تدوین شده است.
وضعیت ترکیبات آلی در محیط زیست
وقتی یک ترکیب آلی به محیط زیست وارد میشود، چه اتفاقی برای آن میافتد؟ کتاب حاضر به این پرسش اینطور جواب میدهد: «واضح است، پاسخ به خواص فیزیکی و شیمایی ترکیب بستگی دارد؛ بهعنوان مثال نشت متان به مشکل آلودگی آب منجر نخواهد شد، اما رهاسازی DDT میتواند یک مشکل اصلی و بزرگ برای موجودات زنده شود. مقصد ترکیبات آلی در محیط زیست را میتوان بهوسیله جستجو در طبقهبندی تعادل در ترکیبات آلی بین فازهای محیط زیست که شامل هوا، آب، خاک و موجودات زنده میشود، دریافت.»
ترکیبات محیط زیستی سمی
«یکی از نوآوریهای مهم در کشاورزی و بهداشت عمومی، توسعه و استفاده از ترکیبات طراحی شده برای کنترل حشرات بود که باعث افزایش محصولات متعدد و البته انتقال بیماری به مردم شد. در ابتدا این ترکیبات، ترکیبات معدنی بودند، اما در دهههای 1930 و 1940 میلادی، ترکیبات آلی (DDT یکی از معروفترین آنها بود) به بازار آمدند. این ترکیبات طوری طراحی شده بودند که حشرات را بیشتر از پستانداران هدف قرار میدادند. در نهایت ترکیبات ایجاد شده، علفهای هرز را نیز از بین میبرد و به کشاورزان اجازه میداد در واحد سطح، تولید بیشتری انجام دهند.
با وجود مزایای این ترکیبات، مشکلاتی پیش آمد، زیرا بعضی از این ترکیبات رهاشده، قابل بازیافت نبوده و پایداری زیستی آنها پایین نمیآمد. برخی از این ترکیبات عواقب ناخواسته داشتند، بهعنوان مثال DDT باعث نازک شدن پوسته تخممرغ و در نتیجه مشکل تولید مثل انواع خاصی از پرندگان شد. شاید بهعنوان یک نتیجه، بسیاری از این آفتکشهای اولیه دیگر در هیچ بازاری یافت نمیشود و با ترکیبات طبیعی جایگزین شدهاند. ولی این بدان معنی نیست که آفتکشهای جدید بهعنوان یک مشکل زیستمحیطی به حساب نمیآیند، در واقع عواقب این آفتکشها هنوز با ما هستند و خود را در مواد غذایی نشان میدهند.»
نخستین چاپ کتاب «عناصر شیمی محیط زیست» در 144 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 39 هزار تومان از سوی انتشارات نظری راهی بازار نشر شده است.
نظر شما