.jpg)
اگر ادبیات جنگ در کیف مدرسه بچه‌ها نباشد ضرر کرده‌ایم
مرتضی سرهنگی، از نویسندگان حوزه دفاع مقدس، در این باره می‌گوید: اگر ادبیات جنگ ما که یک جنگ دفاعی است در کیف مدرسه بچه‌ها جا نگیرد و بچه‌ها ندانند که پدرانشان چگونه از این سرزمین و چیزی که دوست دارند، دفاع کردند نوعی ضرر محسوب می‌شود. در سطح جهان در حوزه ادبیات جنگ، ادبیات کودک پا به پای ادبیات بزرگسال جلو می‌رود و کتاب‌هایی هم برای بزرگسالان نوشته می‌شود که بدانند چه کرده‌اند هم برای کودکان تا بدانند پدران و مادرانشان چه کرده‌اند. براین اساس در ایران هم کارهایی انجام شده اما به اندازه خود ما بوده نه به اندازه جنگ تحمیلی و باید تلاش کنیم کارهایی در این حد تولید شود.
.jpg)
آزادسازی خرمشهر ثابت کرد که می‌توانیم از سرزمین‌مان دفاع کنیم
مولف کتاب «روزهای خرمشهر» در ادامه می‌افزاید: خرمشهر یکی از قطعه‌های درخشان 8 سال جنگ ماست و بیش از این باید مورد توجه قرار گیرد. از سویی با توجه به اینکه بچه‌های 13 -14 ساله بودند که پا به پای بزرگترها از خرمشهر دفاع کردند و نوجوانانی مانند بهنام محمدی و رسول نورانی از آنجا دفاع کردند و شهید شدند، جا دارد که به این موضوع در ادبیات کودک و نوجوان بیشتر پرداخته شود. من هم سال‌ها پیش به دلیل خلاء‌ای که در این زمینه احساس کردم تصمیم گرفتم این کتاب را برای کودکان و نوجوانان بنویسم.
سرهنگی با بیان اینکه خرمشهر اتفاق بزرگی در جنگ ماست، یادآوری می‌کند: آزادسازی خرمشهر به ما ثابت کرد که ما می‌توانیم از سرزمین‌مان دفاع کنیم. دنیا به ما قبولانده بود که نمی‌توانیم از سرزمینی که گندمش را می‌خوریم و بزرگ می‌شویم دفاع کنیم اما خرمشهر آمد و از این باور رد شد. مردم در سوم خرداد فقط برای بازگشت این بندر به نقشه جغرافیایی ایران خوشحال نبودند بخشی از آن به دلیل عبور از این باور کثیف بود.
انتقال واقعیت به کودکان در ادبیات جنگ بطور کامل صورت نگرفته است
حجت‌الاسلام سعید فخرزاده، نویسنده کتاب «آزادی خرمشهر» نیز در این باره می‌گوید: کتاب «آزادی خرمشهر» شامل خاطرات شهید صیاد شیرازی از پیروزی و فتح خرمشهر است که برای بچه‌ها تنظیم شده. این کتاب از مجموعه کتاب بزرگتری به نام «ناگفته‌های شهید صیاد شیرازی» استخراج شده که از ابتدا تا انتهای حضورش در دفاع مقدس را بیان کرده است.
به گفته این نویسنده، بسیاری از کتاب‌هایی که برای کودکان و نوجوانان نوشته شده یا خاطراتی که انتشار یافته نتوانسته آن واقعیتی که در دوران دفاع مقدس اتفاق افتاده را به صورت کامل منتقل کند و ممکن است مخاطب آن را در قالب یک روایت خطی ببیند و خیلی عمقی نیست. به دلیل اینکه قطعات حوادث و وقایعی که در دوران دفاع مقدس اتفاق افتاده مجموعه‌ای از یک پازل است که با در کنار هم قرار گرفتن آنها اهمیت و جایگاه‌شان مشخص می‌شود. لذا در زمینه موضوعات دفاع مقدس اگر بخواهیم بچه‌ها در آن فضا قرار بگیرند، باید خیلی بیشتر از این زحمت کشیده شود و در آثارمان فضا و منطقه را ترسیم کنیم و اهمیت آن منطقه را بیان کنیم و این کار نیازمند آگاه بودن خود نویسنده و فهمش از موضوع است.
او در ادامه می‌افزاید: مثلا درباره خرمشهر، مقاومتی که رزمندگان در دفاع از خرمشهر کردند و کارهایی که در طول مدتی که طول کشید تا خرمشهر آزاد شد، صورت گرفت اهمیت دارد. یعنی مجموعه مقامت اولیه، تلاش‌های ثانویه و عملیات است که می تواند حماسه پیروزی و فتح خرمشهر را برای مخاطب به تصویر بکشد. و مردم ما با اینکه از فتح خرمشهر خوشحال شدند اما علی رغم کتاب‌ها و آثاری که تا به‌حال منتشر شده، شاید هنوز اهمیت و جایگاه و تلاش‌هایی که صورت گرفته را به درستی درک نکرده‌اند.
بخشی از داستان‌های جنگ شعاری است و فضاسازی لازم را ندارد
فخرزاده با بیان اینکه بخشی از داستان‌هایی که نوشته می‌شود شعاری است و نتوانسته فضاسازی لازم را انجام دهد، می‌گوید: اینکه ما بتوانیم تولید مناسب و مطلوبی در این حوزه داشته باشیم نیازمند رابطه‌ای چندوجهی است. نخست منابع و اطلاعاتی که نویسنده با خواندن آنها بتواند در آن زمان و مکان فکر کند و نفس بکشد. دوم برآورد و تقبل هزینه‌‌ای است که نویسنده صرف تحقیق و مطالعه در این زمینه می‌کند تا بتواند کار خوبی انجام دهد. آیا پولی که به نوبیسنده می‌دهیم بابت تحقیق و مطالعه‌ای که قبل از نوشتن لازم دارد کافی است؟ و این فرایند در حق‌التالیف لحاظ می‌شود؟
به گفته نویسنده کتاب «خاطرات علی جنتی»، ما مرکزی نداریم که اگر نویسنده‌ای خواست درباره موضوعی در حوزه دفاع مقدس بنویسد بتواند از آنجا اطلاعات کسب کند. اطلاعات ما در این حوزه تجمیع نیست و پراکنده است. سازمانی باید باشد که این اطلاعات را دسته‌بندی کند. آن موقع است که ما می‌توانیم انتظار داشته باشیم رمان‌های خوبی تولید شود.
جنگ در آثار کودک و نوجوان مغفول مانده
سیدقاسم یاحسینی، نویسنده کتاب «تکاوران خرمشهر» نیز در این باره می‌گوید: به موضوع جنگ در آثار کودک و نوجوان توجه زیادی نشده حتی در جشنواره‌های این حوزه هم در بخش ادبیات کودک و نوجوان مطلب خاصی عرضه نمی‌شود و آن بخش فاقد جایزه است. چون کار در حوزه کودک و نوجوان مهارت‌های ویژه‌ای می‌خواهد که بسیاری از ما نویسندگان حوزه دفاع مقدس فاقد آن هستیم. کودک ترمینولوژی و فضای فکری خاص خودش را دارد و نوشتن کتاب برای کودکان دانش ویژه‌ای می‌خواهد. از سویی نوشتن در حوزه ادبیات جنگ هم تخصص لازم دارد. بنابراین تولید کتاب در حوزه ادبیات دفاع مقدس برای کودکان نیازمند دو تخصص توام است به همین دلیل نتوانستیم کار دندان‌گیری برای کودکان منتشر کنیم.
نویسنده کتاب «آخرین شلیک» در ادامه می‌افزاید: بی‌شک آزادسازی خرمشهر نقطه عطفی در تاریخ معاصر ماست و ما بعد از 150 سال توانستیم خاکمان را از دشمن پس بگیریم. بنابراین باید به خرمشهر نقش و جایگاه آن در ادبیات دفاع مقدس بیشتر بپردازیم و دلیل دیگری که زیاد به آن پرداخته نشده این است که ادبیات دفاع مقدس در کشور ما متولی پیدا کرده و دولتی شده است به همین دلیل کمتر کسی با انگیزه شخصی سراغ آن می‌رود. ما ناشر خصوصی مستقلی که ادبیات جنگ منتشر کند، نداریم و این آفتی است که در نهایت به فرهنگ و تاریخ ما ضرر می‌زند.
.jpg)
یاحسینی، با بیان اینکه جنگ ماهیت خشونت‌آمیز دارد بنابراین با روحیه کودکان که دنیای لطیفی دارند هم‌خوانی زیادی ندارد، به روند تولید کتاب «تکاوران خرمشهر» اشاره می‌کند و می‌افزاید: در راستای پرکردن این خلاء حوزه هنری با همکاری نیروی دریایی یک سلسله کتاب‌هایی با محوریت تکاوران نیروی دریایی و افسران تکاور تولید کرد که منتشر شد. یکی از این مجلدات خاطرات ناخدا هوشنگ صمدی بود که در کتاب «تکاوران خرمشهر» برای نوجوانان منتشر شد. البته اصل این کتاب را چند سال پیش از این برای بزرگسالان چاپ کردم و با استقبال خوبی هم روبه‌رو شد و من برشی از آن را انتخاب کردم و ناخدا صمدی هم مطالبی به کتاب اضافه کرد.
نظر شما