«جشنهای کهن ایران زمین» نوشته کورش سالاری از سوی انتشارات رهآوردمهر منتشر شد. این کتاب خواننده را با پیشینه فرهنگی و آداب و رسوم کهن سرزمین خود آشنا میکند.
در ایران باستان جشنهای متعددی که هر یک از آنها دارای فلسفه و حکمت خاص بوده و در زمانی مشخص از سال با مراسم مخصوص برگزار میشد، كه بسیاری از آنها در فرهنگ امروز مردم ایران هنوز پا برجاست. شناخت آیینهای سنتی که همواره جنبه ملی-مذهبی داشته است به عنوان یک عامل برای تثبیت هویت ملی نقش بسزایی دارد. در واقع این آیینها نه تنها كیستی ما را تعیین میكنند، بلكه عادتها را نیز ایجاد میكنند و این عادتها هستند، كه تعیینكننده نحوه زندگی انسانها هستند.
در این مجموعه با توجه به منابع علمی جشنهای كهن ایران مورد بررسی قرار گرفته است، در فصل نخست مقدمات و كلیاتی برای ورود به بحث اصلی و فهم هر چه بهتر جشنهای ایرانى در هر ماه تنظیم شده است؛ در این فصل تعریفی روشن از واژه جشن و علت و اهمیت آن بیان شده است، سپس به تشریح گاهشماری و كبیسه كه مهمترین مبحث در درك بهتر جشنهاست، پرداخته شده است.
فصل دوم با نام جشنهای فروردین ماه به شرح كم و كیف، مهمترین جشن ایرانیان یعنی نوروز و جشن فرخنده سیزده بدر و فروردینگان اشاره شده است. در فصلهای سوم، چهارم، پنجم، ششم و هفتم جشنهای هر ماه موشكافانه و با توجه به آثار علمی مورد بررسی قرار گرفته است. فصل هشتم با نام جشنهای مهر ماه از فصلهای اساسی این كتاب است چرا كه، آیین مهرپرستی را مورد بررسی قرار میدهد؛ آیینی كه ارتباط مستقیم با توتم سرزمین ایران دارد، در این فصل تاریخچه مهرپرستی، اسطوره مهر، مناسک و نشانههاى مهری و گسترش مهرپرستی در جهان و در نهایت مهرگان بیان شده است.
فصل نهم با نام جشنهاى آبان ماه اهمیت آب در میان ایرانیان باستان؛ كه چگونه آب در فرهنگ و سنت ایرانى مقدس و نشانه پاكی و حیات و ایثار است و در نهایت آبانگان را نیز تشریح میکند و فصل دهم با نام جشنهای آذرماه، پس از آذرجشن و آذرگان، شب یلدا یکی از کهنترین آیینها و مراسمهای ایرانیان را که در اولین شب زمستان است، مورد بررسی قرار میدهد؛ در این فصل بحثی پیرامون ارتباط تاریخی یلدا و كریسمس دارد، به طوری كه در این فصل با دلایل علمی ثابت میكند كه بیشتر آداب مهرپرستى به مسیحیت انتقال یافته است.
در فصلهای یازدهم، دوازدهم و سیزدهم نیز جشنهای هر ماه مورد بررسی قرار گرفته است به طوری كه خرم روز، سده، سپندارمذگان و چهارشنبهسوری از مباحث اصلی ماههای آخر سال میباشند، در نهایت با پسگفتاری مجموعه پایان میپذیرد.
هدف اصلی کتاب این است که مخاطبان را با پیشینه فرهنگی و آداب و رسوم کهن سرزمین خود که بیشتر با شادی و گرامیداشت برکتها و نعمتهای ایران زمین و پیروزی نیکی بر بدی و داد بر بیداد همراه بودهاند، آشنا میکند و میتواند انگیزهای باشد برای زنده کردن دوباره و پاسداشت آیینهای زیبایی که همه در راستای احترام به طبیعت، پاکیزگی، دادگری، میهندوستی و شادی است و سبب تداوم تمدن کهن ایران و فرهنگ پربار آن خواهد شد، در واقع بدون بررسی جشنهای باستانی ایران هر شناختی از فرهنگ ایرانی ناقص و نارساست.
موقعیت خاص جغرافیایی ایران در طول تاریخ سبب تنوع و کثرت آیینها و آداب و رسوم آن شده است، این تنوع و تکثر عناصر فرهنگی یک ملت و جامعه را شكل میدهد و سبب غنای فرهنگی جامعه میشود.
در باورهای ایرانی، برخی از این جشنها، جشنهای واجب بود، مانند گهنبارها که جشنهای سالگرد آفرینشهای ششگانه هستند و برخی جشنهای مستحب، مانند جشنهای برابری نام روز و ماه که جشنهای ماهانه خوانده میشود. از مهمترین کارکردهای این مراسمها، احترام به فرهنگ دیگری، یاری متقابل، وفای به عهد، نگه داشتن حرمت سالخوردگان، مراقبت از کودکان، عشق به دین و میهن، سرزنش بدی و شرارت، نکوهش بیدادگری و ستم، مردانگی، صمیمیت، ایثار، ایجاد همدلی و تعادل اخلاقی در سطح جامعه بوده است.
در دوران معاصر که جوامع مختلف با بحرانهای متعددی از جمله بحران هویت، نحوه تعامل و مواجهه با دیگری، تعامل یا تضارب فرهنگها، و ... روبهرو هستند، بررسی، شناخت و بازگشت به آیینها و آداب و رسوم سنتی و فولکلوریک؛ علاوه بر اینکه یکی از راههای حفظ هویت فرهنگی است، ظرفیتی در اختیار اندیشمندان قرار میدهد تا ضمن بازبینی و بررسی عناصر و مؤلفههای موجود در فرهنگ خود، پاسخها و ظرفیتهای موجود در آن را برای مفاهمه با سایر ملتها بیابند.
جشنها در ایران باستان اهمیت بسیاری دارد. برگزاری جشنها و مراسم و دورهمیها در كشور و خانوادهها و میان دوستان و آشنایان موجب تقویت روابط اجتماعی و همبستگی میان خانوادهها خواهد شد. جامعهشناسان افزایش نشاط اجتماعی را در گرو برگزاری جشنها و گرامیداشت سنتهای دیرینه میدانند. هر چقدر در هر کشوری در زمینه صیانت از جشنها و مراسم آیینی تلاش شود، میتواند همگان را نسبت به نگهداری از آیینهای کهن ترغیب کند. این امر در ارتقای وضعیت فرهنگی جامعه موثر است.
خانواده، مدارس و جامعه باید این آیینها را برای حفظ هویت ایرانی و انتقال آن به نسل جوان معرفی کنند. از سوی دیگر خصوصیت بارز همه جشنها به دلیل جمع شدن افراد در کنار یکدیگر انسجام كشور و در ابعاد كوچكتر خانواده را افزایش میدهد؛ پس به منظور حفظ وحدت در كشور باید به آئینها و سنتهای دیرین جامعه كه ریشه در تاریخ هر ملتی دارد، بیش از پیش توجه کرد، زیرا حفظ كیان هر جامعهای ریشه در حفظ وحدت و یكپارچگی آن جامعه دارد و همه آنها در گرو حفظ آئینها و سنتهای كهن است.
«جشنهای کهن ایران زمین» نوشته کورش سالاری در 156 صفحه، شمارگان 500 نسخه و قیمت 40 هزار تومان از سوی انتشارات رهآوردمهر منتشر شد.
نظر شما