به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، با گذشت 6 ماه از شیوع ویروس خطرناک کووید 19 در دنیا، تلاش‌های گسترده و همه‌جانبه برای کاهش روند شیوع و کنترل آن ادامه دارد. این بیماری که از ووهان چین موجودیت خود را به دنیا اعلام کرد، امروز به یک همه‌گیری جهانی یا «پاندمی» تبدیل شده است. پژوهشگران رشته‌های مختلف علمی در سراسر دنیا به‌صورت شبانه‌ریزی و با تلاش بی‌وقفه درحال یافتن راه‌های درمان و کنترل این بیماری هستند تا بتوان حداقل در ماه‌های آینده جلوی شتاب بسیار زیاد آن‌را گرفت تا زمانی که درمان قطعی برای آن پیدا شود.
 
دکتر محمدجعفر فانی؛ فوق تخصص ریه که از ابتدای شیوع این بیماری در خط مقدم مبارزه با این ویروس مشغول خدمت‌رسانی است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، درباره جدیدترین یافته‌ها و اطلاعات مربوط به این ویروس نکات مهمی را مطرح و برای پیشگیری و ایمن ماندن از ابتلا به ویروس نیز توصیه‌هایی ارائه کرد.
طوفان لنفوکاین در سرتاسر کره خاکی
وی گفت: ویروس‌ها به‌طور کلی می‌توانند ارگان‌های مختلف را درگیر کنند، حتی ویروس‌های تنفسی هم در مواردی می‌توانند علائم گوارشی از خود نشان دهند. ویروس کووید 19 هم مانند دیگر ویروس‌ها چنین ویژگی دارد، ولی نکته مهم درباره این ویروس این است که تغییر شکل و تغییرات ژنتیکی آن قابل پیش‌بینی نبوده، لذا این موضوع به کووید 19 قدرت عجیب، شدید و خطرناکی داده که به این دلیل لقب «طوفان لنفوکاین» را به آن داده‌اند، به این معنی که سیستم ایمنی بدن را به‌هم می‌ریزد. وقتی نظم و سازمان عناصر سیستم ایمنی به‌هم بخورد، فعالیت و سلامت ارگان بهم می‌ریزد که ازجمله این ارگان‌ها به‌ویژه درباره این بیماری، ریه است.
 
نویسنده کتاب «بیماری‌های غدد و متابولیسم»، ادامه داد: تغییرات سلولی که در ریه و مرکز تبادل اکسیژن و گاز کربنیک رخ می‌دهد، موجب اختلال در مکانیسم تنفس شده و عملا تنفس انجام نمی‌شود. در حالت طبیعی، اگر 25 درصد از ریه سالم و فعال باشد، فرد زنده است و مشکلی ندارد و 75 درصد دیگر ذخیره محسوب می‌شود، ولی در بیمارانی که شرایط بحرانی دارند مانند بیمارانی که درگیر این بیماری هستند، کمتر از 25 درصد ریه فعال بوده و اگر بیمار وارد مرحله «طوفان لنفوکاین» شود، خطراتی جدی ایجاد خواهد شد.
مشکلاتی که کووید 19 برای ارگان‌های بدن ایجاد می‌کند
دکتر فانی با اشاره به برخی از مشکلاتی که این ویروس می‌تواند برای ارگان‌های مختلف بدن ایجاد کند، توضیح داد: در این بیماری ارگان‌های دیگر مانند ریه، قلب و مغز هم درگیر می‌شوند. مثلا اگر در عروق و سلول‌های جدار عروق، التهاب ایجاد شود، ممکن است لخته خون شکل بگیرد. حتی با درگیر کردن کلیه‌ها می‌تواند موجب نارسائی کلیوی یا آمبولی کلیه شود. قلب هم در صورت درگیری می‌تواند دچار مشکلاتی همچون میوکاردیت (التهاب عضله قلب) و درگیری عروق شود. از دیگر عوارض این بیماری، عوارض پوستی است که به دلیل تغییرات سلولی و التهاب سلول‌های پوستی رخ می‌دهد. سندرم کاوازاکی هم یکی دیگر از مشکلات ناشی از این ویروس جدید است. به این دلیل که هنوز واکسن و درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، خطرات ناشی از آن نگران‌کننده‌تر می‌شود.
 
عضو انجمن متخصصین ریه، آسم و آلرژی، افزود: یک پدیده دیگر درباره این ویروس این است که در تولیدمثل‌های فراوان، موتاسیون پیدا می‌کند و بخش‌هایی از ژنوم آن تغییر پیدا کرده و در نتیجه عملکرد آن نیز دستخوش تغییر می‌شود. مانند واکسن آنفولانزا که هرسال باید برای آنفولانزای همان سال واکسن جدید تولید کرد، برای کرونا هم باید براساس آخرین مدل و تغییر شکل، واکسن تولید شود.
 
این فوق تخصص ریه همچنین گفت: اخیرا در برخی مقالات علمی اشاره شده که در پیک جدید این بیماری، به دلیل تغییرات ژنتیکی، قدرت بیماری‌زایی و توان شیوع آن بیشتر شده است. در چنین شرایطی بهترین اقدام رعایت همان توصیه‌های اصلی شامل فاصله‌گذاری اجتماعی، عدم حضور در تجمعات حتی تجمعات دوستانه و خانوادگی، استفاده از ماسک و شستشوی مکرر دست‌ها است.
تنفس در فضای بسته، ریسک ابتلا را بالا می‌برد
وی با هشدار نسبت به موضوع انتقال ویروس از طریق هوا به‌ویژه در فضاهای بسته، بیان کرد: این ویروس در واقع از طریق هوا و از یک موجود زنده دیگر منتقل می‌شود و چیزی که شاید تا اندازه‌ای مورد غفلت واقع شده، تنفس در فضای بسته است. جدا از اینکه ممکن است یک بیمار در آن فضا تنفس کرده یا عطسه و سرفه کرده باشد، برخی افراد نیز ناقل هستند و علائمی ندارند، لذا تنفس در یک فضای بسته ریسک ابتلا را بالا می‌برد، پس حتما باید ضمن رعایت فاصله‌گذاری و استفاده از ماسک در هر فضایی بیرون از منزل، در صورت ضرورت حضور در یک مکان بسته حتما از یک‌سو کولر روشن باشد تا هوا را به جریان بیاندازد و از سوی دیگر پنجره‌ای باز باشد تا هوا را به بیرون هدایت کند. لذا در ماه‌های سرد سال که بیشتر در فضاهای بسته قرار داریم، این موضوع می‌تواند خطرساز شود. البته احتمال ابتلا در این شرایط نسبت به قرار گرفتن در معرض عطسه و سرفه، یک به هزار یا یک به میلیون است.
 
این استاد دانشگاه، درباره روند ساخت داروی این بیماری و معرفی داروهایی که تاکنون مورد استفاده قرار گرفته‌اند، توضیح داد: چون این ویروس و بیماری ناشی از آن جدید است، تجربیات تست و تشخیص و درمان آن نیز جدید بوده و هنوز درمان واحد قطعی برای آن تعیین نشده است. تاکنون تلاش‌های بسیاری برای تولید واکسن این بیماری انجام شده، ولی به دلیل تغییر شکل‌ و تغییرات ژنتیکی، باید دارو براساس آخرین شکل ویروس ساخته شود. با توجه به شرایط اضطراری که در همه دنیا وجود دارد، به‌نظر می‌رسد واکسن‌هایی که در دوران تست قرار دارند تا پاییز سال جاری در صورت حاصل شدن اطمینان اولیه، به مرحله تولید انبوه برسند و در دسترس قرار گیرند.
داروهای موثر در سیستم ایمنی برای مقابله با کووید 19
دکتر فانی ادامه داد: در حال حاضر ده‌ها نوع دارویی که از قبل در سیستم ایمنی موثر بوده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از داروهای شایع، داروی ضد مالاریا بوده که در مقالات علمی بسیاری مورد تأکید قرار گرفته که می‌تواند برای این بیماری مفید باشد. داروهای ضد ویروس، ضد ایدز، ضد هپاتیت، ضد آنفولانزا و داروهای ضد التهابی مانند اینترفرون که در بیماری‌هایی مثل «ام اس» مورد استفاده قرار می‌گیرند، هرکدام سهمی در درمان بیماران کرونایی داشته‌اند. البته در موارد بسیاری هم هیچکدام از این داروها موثر واقع نشده و متأسفانه منجر به مرگ بیمار شده است.
 
این فوق تخصص ریه، گفت: یکی دیگر از درمان‌هایی که در این شرایط مورد استفاده قرار گرفته، «پلاسما فِرِز» بوده که نوعی شستشوی پلاسمای خون است و بخش مایع خون را از آنتی بادی‌ها پاک می‌کند. پلاسما درمانی یا استفاده از آنتی‌بادی بیمارانی که بهبود یافته‌اند نیز از درمان‌هایی بوده که برای این بیماری استفاده شده و تا حدودی هم مفید و موثر واقع شده است.