سوم تیرماه امسال (یعنی 23ژوتن) بود که خبر انتشار کتاب جنجالی جان بولتون، مشاور برکنار شده ترامپ در حوزه امنیت ملی آمریکا، در جهان جنجالی شد؛ کتابی با عنوان «آنچه در اتاق اتفاق افتاد» (Happened The Room Where It) که محتوای آن، خاطرات بولتون از کاخ سفید و رئیس‌جمهوری آمریکا و ضدیت میان این دو است.
نسخه الکترونیک این کتاب به زبان اصلی، بلافاصله در فضای مجازی پخش شد و همین امر کافی بود تا ترجمه‌های موازی و همزمان این کتاب در نشر ایران، رکورد تازه و عجیبی را خلق کند: 12 ترجمه و 12 ناشر؛ آن‌هم در شرایطی که تنها دو ماه و نیم از انتشار کتاب در آمریکا می‌گذرد!
مطابق با جداول اطلاعاتی بانک رسمی کتابخانه ملی، درخواست‌هایی که تا کنون برای اخذ فیپا به این مرکز ارائه شده، همراه با اطلاعات کتاب، مترجم و ناشر، به این شرح است:
تعدد ترجمه‌ها باعث شده که کتابخانه ملی در فیپاهای ثبت شده، این جمله را درج کند که: «کتاب حاضر با عناوین متفاوت توسط ناشران و مترجمان مختلف در همین سال فیپا دریافت کرده است». البته رکورد دیگری را هم که باید به این کتاب اختصاص داد، اقدام جالب‌توجه برخی روزنامه‌ها نسبت به انتشار بخش‌های مختلف کتاب به‌صورت پاورقی‌های روزانه بود که به‌عبارتی می‌توان گفت، پای روزنامه‌ها نیز به ترجمه و انتشار موازی این کتاب باز شده است.
چنانچه اشاره شد، پیش از این ثبت رکوردهای مشابه در این حوزه را شاهد بوده‌ایم که شاید نزدیک‌ترین مورد هم به‌لحاظ حوزه و هم به‌لحاظ رکورد، «میشل اوباما شدن» (becoming Michelle obama) نوشته میشل اوباما، همسر رئیس‌جمهوری سابق ایالات متحده آمریکا بود. این کتاب اولین بار در سال 1397 در کشورمان ترجمه و منتشر شد و ظرف پنج ماه، 23 ناشر ایرانی به انتشار رسید. (اینجا بخوانید)
به‌هرروی، عدم عضویت ایران در معاهده کپی رایت و قوانین داخلی نشر، این اجازه را به ناشران می‌دهد که در هر زمان به ترجمه و انتشار کتاب، اقدام کنند و اینگونه است که در چنین آوردگاه‌هایی، شاهد رقابت تنگاتنگ ناشرانیم؛ رقابتی که در آن شاید دقایق نیز از اهمیت بالایی برخوردارند؛ زیرا به‌جز مساله نفوذ برند‌های نشر و امکان توزیع و فروش گسترده نزد برخی از ناشران، کتابی که زودتر به بازار بیاید، طبیعتا شانس بیشتری برای معرفی و فروش دارد.
اما حاصل این رقابت چیست؟ سردرگمی مخاطبان در مواجهه با تعدد ترجمه‌ها، ترجمه‌هایی که بعضا در آن‌ها، سرعت فدای دقت شده و شکستن بازار فروش ناشری که زودتر کتاب را ترجمه و منتشر کرده‌است. ذکر این نکته نیز قابل توجه است که مطابق با روال ثبت آمار نشر، هر کدام از این ترجمه‌ها به‌عنوان یک عنوان تازه، قلمداد می‌شوند که اولین بار از سوی ناشرانشان به بازار کتاب آمده‌اند. و این «حکایتی‌ست که تکرار می‌شود به کرر».
نظر شما