به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از روابط‌‌عمومی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، نشست «تاملی بر ادبیات داستانی کودک و نوجوان دفاع مقدس» به مناسبت چهلمین سالگرد هفته دفاع مقدس، چهارشنبه (دوم مهرماه) با حضور مصطفی خرامان از سوی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در نمایشگاه ملی دستاوردهای دفاع مقدس و مقاومت برگزار شد.

در ابتدای این برنامه مصطفی خرامان ضمن اشاره به این که امروز قصد دارد درباره سختی‌های نوشتن برای کودکان به ویژه سختی‌های نوشتن در ژانر دفاع مقدس صحبت کند اظهار کرد: از نظر من کتاب‌هایی که در این حوزه نوشته شده‌اند، کم و ضعیف هستند و باید به چرایی این امر پرداخت و این که چرا کسی به این ژانر چندان اهمیتی نمی‌دهد. البته از دید من علل مختلفی دارد و این گونه نیست که نویسندگان به این زمینه اهمیت ندهند.
 
روایت مسائل پیچیده جنگ به زبان کودکانه
وی همچنین گفت: زمانی که نویسنده می‌خواهد در حوزه ادبیات دفاع مقدس و برای کودکان و نوجوانان بنویسد باید چند نکته را مدنظر قرار دهد؛ اول این که آن اثر از نظر فنی کاری قابل قبول باشد و دوم این که نویسنده به زبان کودک و نوجوان توجه داشته باشد؛ از همه مهمتر نویسنده باید مسائل پیچیده حوزه جنگ را با زبانی کودکانه روایت کند.

نویسنده «شبگرد ناشی» اظهار کرد: در حوزه کودک و نوجوان علاوه بر این که لازم است نویسنده ساختار داستان را بشناسد و زبان کودک را بفهمد باید بداند چگونه داستان را برای کودکان قابل فهم کند. البته نویسنده باید داستان را طوری روایت کند که برای کودکان جذاب باشد.
 
نویسنده باید درباره جنگ اطلاعات کاملی داشته باشد
خرامان با اشاره به این که زمانی که وارد حوزه ادبیات جنگ می‌شویم لازم است اطلاعاتی در آن زمینه داشته باشیم؛ گفت: در این قسمت است که کار کمی سخت می‌شود و نویسندگان حرفه‌ای به آن ورود پیدا نمی‌کنند. این امر نیز یکی از مشکلات ادبیات حوزه جنگ است.

او در ادامه بیان کرد: یکی از دلایل بروز مشکلات این است که ما برای کودکانی از جنگ حرف می‌زنیم که اطلاعاتی درباره آن ندارند و باید آن‌ها را با این زمینه آشنا کنیم؛ و برای رفع این مشکل ابتدا خود نویسنده باید درباره جنگ اطلاعات کاملی داشته باشد؛ به عنوان مثال باید معنی خمپاره و نحوه کار آن را بداند تا بتواند به راحتی آن را برای کودکان توضیح دهد.

نویسنده «هفت دقیقه به شلیک» درباره علت نگارش کتاب‌هایی در حوزه جنگ و دفاع مقدس برای کودکان گفت: اولین کسانی که در حوزه جنگ آسیب می‌بینند کودکان هستند؛ از این رو به نظر من باید در این حوزه برای کودکان نوشت تا اطلاعاتی در خصوص آن داشته باشند. در کلیت بحث این موضوع مهم می‌شود که قرار است به کودکان درباره جنگ چه بگوییم.

خرامان ضمن بیان این که نمی‌توانیم برخی توضیحات را به کودکان بدهیم اظهار کرد: ولی همچنان می‌توان برای کودکان و به ویژه نوجوانان درحوزه ادبیات جنگ و دفاع مقدس آثاری را خلق کرد. اما نمی‌توان حکمتی که در این جنگ هشت‌ساله وجود دارد را برای کودکان بازگو‌ کرد. شاید بهترین مدل این کار نوشتن کتاب‌هایی درباره شخصیت‌های جنگی بوده و یکی از نمونه‌های آن زندگی‌نامه داستانی است؛ محوریت اکثریت این آثار درباره سرداران جنگ است. اما سطح برخی از این کتاب‌ها پایین است، از این روکه بیشترشان در یک قالب مشخص نوشته شده و شبیه به هم هستند.

نویسنده «بچه‌های کارون» بیان کرد: سال‌ها پیش بنا بود طرحی درباره چگونگی نگارش کتب زندگی‌نامه داستانی ارائه شود تا اگر کسی می‌خواهد درباره شخصی در دوران جنگ داستان بنویسد به آن رجوع کند که این پروژه به دلایلی به نتیجه نرسید. پس از آن نویسندگان بسیاری دست به نگارش آثار داستانی زدند و من برای انجام این پروژه کتاب‌های بسیاری خواندم و به نظرم در نهایت این آثار نتیجه مطلوبی نداشتند.

او ضمن توضیح در این رابطه که مسئولان بسیار تاکید دارند که به حوزه جنگ و دفاع مقدس پرداخته شود تا کودکان و نوجوانان با آن فضا آشنا شوند اظهار کرد: تا اتفاقی را وارد ادبیات نکنیم، ثبت و ضبط نمی‌شود. برای این که تاریخ هشت سال دفاع مقدس بماند باید در حوزه ادبیات نیز به آن پرداخته شود.

خرامان در پاسخ به این سوال که کتاب‌هایی که در حوزه ادبیات دفاع مقدس نوشته شده است از نظر ایدئولوژیک چه مقدار فضای دهه ۶۰ را بازنمایی می‌کند گفت: اگر بنا باشد به دهه شصت بپردازیم مسائل متفاوتی وجود دارد اما جنگ در صدرمسائل است، همچنان نیز ایده‌ها و سوژه‌های متفاوتی در زمینه جنگ وجود دارد که می‌توان به آن‌ها پرداخت. به عنوان نمونه شهدایی داریم که از دانشگاه به جبهه رفته و به مقام شهادت نائل شدند؛ ما به این موارد توجه نمی‌کنیم در نتیجه سطح آثار در حوزه دفاع مقدس پایین می‌آید.
 
ما در جنگ ایران و عراق با دست خالی جنگیدیم
این نویسنده در پاسخ به این سوال که چرا ادبیات دفاع مقدس بیشتر مرد محور است و به دختران کمتر پرداخته شده گفت: جنگ مردانه است، البته گفته می‌شود که ابتدای جنگ زنان نیز حضور داشتند، به ویژه در خرمشهر و در بین پرستاران. اما زمانی که جنگ جدی‌تر شد این تعداد کاهش پیدا کرد از این جهت که بچه‌ها و بانوان را از جنگ دور کردند.

وی با اشاره به این که در زمینه ترجمه آثار دفاع مقدس به زبان‌های دیگر، تنها کتاب «سفر به گرای ۲۷۰ درجه» اثر احمد دهقان را داریم بیان کرد: ما نیاز داریم ابتدا دفاع مقدس را در کشور خود بشناسانیم و اگر در این حوزه خوب کار کرده باشیم کشورهای دیگر سراغ ترجمه آثار ما می‌آیند و آن‌ها را ترجمه می‌کنند.

مصطفی خرمان در پایان سخنان خود گفت: ما در جنگ ایران و عراق با دست خالی جنگیدیم؛ اما کشورهای دیگر به عراق کمک‌های بسیاری کردند و ما با دست خالی از کشور خود دفاع کردیم؛ این مسائل باید ثبت و ضبط شده تا به کشورهای دیگر نیز عرضه شود.