در نشست ادبیات و انسان امروز «همایش ادبیات، انسان، شهر» مطرح شد:
انسان هرگز نمیتواند بدون شعر به حیاتش ادامه دهد
گروس عبدالملکیان گفت: انسان هرگز نمیتواند بدون شعر روی این زمین خاکی به حیاتش ادامه دهد و میل جستوجوگری خود را برطرف کند. بخشی از پرسشهای هستیشناسانه انسان را شعر و ادبیات پاسخ میدهد.
شعر و فشردگی
گروس عبدالملکیان در آغاز صحبتهایش درباره تعریف شعر صحبت کرد و گفت: «یکی از مهمترین مقولات در حوزه تعریف شعر، فشردگی است. کامبیز روشن در تعریف شهر میگوید اگر بپذریم جهان از انفجار نقطهای به وجود آمده است، شعر در متعالیترین حالتش فشردن جهان به اندازه همان نقطه است. یکی دیگر از خصوصیات شعر تاویلپذیری است. یعنی هرکسی میتواند تفسیر و برداشت خودش را از شعر داشته باشد.»
انسان و میل ذاتی به شعر
عبدالمکیان درباره ارتباط ذاتی انسان و شعر گفت: «انسان هرگز نمیتواند بدون شعر روی این زمین خاکی به حیاتش ادامه دهد و میل جستوجوگری خود را برطرف کند. بخشی از پرسشهای هستیشناسانه انسان را شعر و ادبیات پاسخ میدهد که جوابی برای آنان، حتی در فلسفه هم نیست. فرض کنید درون گوی تاریکی هستیم و فارغ از اینکه سرشت و نهاد ما چیست، برای زندگی در این گوی تاریک نیازمند دریافت تجربههایی برای زیستن هستیم. هر علمی میتواند یک شعاعی در این گوی تاریک باشد که بخشی از این تاریکی را برای ما روشن کند. یک بخشی از این تاریکی را شعر با ویژگیهای منحصربهفرد خود روشن میکند. در اینجا مشخص میشود که غایت شعر شناخت است. به همین دلیل هم هست که انسان به شعر نیازمند است.»
شعر و کارکرهای مستقیم
گروس عبدالملکیان معتقد بود: «از همین منظر میتوان رابطه شعر و نیازمندیهای جامعه امروز به شعر را بررسی کرد. یکی از ویژگیهای عرضی شعر، همین استفادههای روزمره برای تلطیف فضا، عوض کردن جو یا اقناع مخاطب است. این ویژگیها را در جامعه اروپایی نیز میتوان دید. یکی دیگر از کارکردهای شعر این است که فضایی برای تاملاتی درباره جامعه یا علوم دیگر به وجود میآورد. ایجاد این فضا باعث پیشرفت تفکرات و اندیشهها در این حوزه میشود. وقتی که شعر با بیان نمادین به انتقاد کردن از جامعه یا علوم یا پیشنهاد به آنها میپردازد، جهان را به تفکر درباره این مسائل وامیدارد.»
کارکرد عینی شعر در کشور ما
عبدالملکیان در پایان سخنان خود به نمونهای عینی از تاثیر شعر در تاریخ اجتماعی ایران اشاره کرد و گفت: «در روزگا معاصر ما، دوره مشروطه یکی از زمینههای بارز نمود و اثبات این ادعاهای ما در رابطه با تاثیر شعر در اجتماع است. شعر توانست با گفتوگوی نمادین و اشاره و انتقاد و پیشنهاد، فضای گفتوگو را میان مردم به وجود بیاورد و به یکی از ابزارهای به قدرت رسیدن مشروطه تبدیل شود.»
در انتهای جلسه نیز اشعاری از سخنران جلسه خوانده شد.
نظر شما