به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خوزستان،  عبدالرضا قریشی دانش آموخته‌ دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، در پانزدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی به میزبانی دانشگاه شهید چمران اهواز در نشستی مجازی با عنوان «مفاهیم امانت در متون عرفانی» ضمن گرامی‌داشت مرحومه همکارش"اعظم سعادت" دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی که در ارائه مقاله یاریگر وی بوده است، درباره‌ اصطلاح امانت بیان کرد: اصطلاح امانت از عمیق‌ترین و پرکاربردترین اصطلاحات عرفانی است که پژوهش و جست‌وجو در متون عرفانی، بررسی دقیق این اصطلاح و رویکرد و تعبیری که عارفان و شاعران صاحب اندیشه عرفانی درباره این اصطلاح داشتند، می‌تواند ما را به عمق نظر و اندیشه این بزرگان رهنمون و تعبیرات این اصطلاح را  پیش از پیش روشن کند.

قریشی بهره بردن عرفا از اصطلاح امانت در قرآن کریم را شش دفعه دانسته و افزود: اصطلاح امانت در قرآن کریم شش مرتبه به کار رفته است‌‌؛ اما این امانتی که در میان اهل عرفان و تصوف رایج و اصطلاح شده، مربوط به آیه ۷۲ سوره احزاب است.

وی ادامه داد: بسیاری عرفا امانتی را که فقط انسان پذیرفته به معرفت و شناخت خدا تعبیر کرده و از اصطلاح امانت الهی در متون عرفانی فارسی با تعبیراتی چون بار امانت و امانت الهی نیز به کار برده‌اند.

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی با اشاره به  تعبیر اهل عرفان برای امانت اضافه کرد: اهل عرفان معتقدند امانتی که زمین، کوه‌ها و آسمان‌ها نتوانسته‌اند درکش کنند عشق و محبت الهی و تعبیر دیگرشان از امانت الهی به عقل، عبودیت، بندگی خدا و تکالیف شرعی است.

وی تعبیر بیشتر عرفای معتقد به وحدت وجود و پیروان علم عربی را قابلیت و جامعیت انسان برای برخورداری از این که جمال و کمال ذات الهی در وجود او تجلی کند، بیان کرده و گفت: انسان این قابلیت را دارد که ذات الهی در او ظهور کند و به همین سبب شایستگی کسب خلافت الهی و مقام ولایت الهی را دارد.

قریشی درمورد امانت الهی از دیدگاه مولوی اینگونه توضیح  داد: مولوی ضمن پذیرش تعبیرهای عارفان پیشین چند تعبیر جالب و بدیع هم خودش از امانت الهی دارد. درکتاب «فیه ما فیه» امانت الهی را به مجاهده تعبیر کرده و آن را موتور حرکت انسان برای کسب مقام خلافت الهی نام برده  و تعبیر دیگر امانت الهی را به شناخت خدا، یقین و توحید او دانسته است.

وی سومین تعبیر مولوی از امانت الهی را مختص به دفتر اول مثنوی برشمرد و گفت: مولوی در تفسیر این حدیث از پیامبر اکرم (ص) می‌گوید: پروردگارتان را در روزهای زمانه عطاهاست؛ پس خود را در معرض آن قرار دهید. مولوی ضمن تفسیر این حدیث،  امانت الهی را فیض الهی دانسته که انسان باید آنها را غنیمت شمرده  و از دست ندهد.

قریشی اضافه کرد: تعبیر چهارم مولوی در دفتر دوم مثنوی است و امانت الهی را به درد زایمان و ذهن تشبیه کرده و از آن به سر حق و لزوم کتمان آن تعبیر کرده و گفته بیان بی‌جا و بی‌موقع اسرار حق، موجب گرفتاری گوینده می‌شود.

وی از تعبیر پنجم و بدیع مولوی از امانت که منحصر به فرد است نام برده و تصریح می‌کند: در دفتر ششم از ابیات ۲۰۲ تا ۲۲۷ مولوی امانت الهی را اعطای اختیار و اراده به انسان از این بنده شاکی و ناراضی است و به خدا پناه می‌برد؛ چون معتقد است که اختیار این بنده انسان را همیشه در تنهایی  و اضطراب نگه می‌دارد و به گاهی در عرصه زندگی او را دچار تردید، دودلی و حق انتخاب کرده و این حق انتخاب بسیار موجب رنج و گرفتاری انسان شده است.