به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «فلسفه سیاسی آیزایا برلین» نوشته جان گری به ترجمه خشایار دیهیمی از سوی فرهنگ نشر نو با همکاری نشر آسیم منتشر شده است.

آیزایا برلین هم مثل بسیاری از فیلسوفان سیاسی برجسته قرن بیستم مهاجر بود. او از روسیه به بریتانیا مهاجرت کرده بود. تجربه‌اش از ضربه‌های دردناک سیاسی و رژیم‌های توتالیتر قرن بیستم دسته اول و مستقیم بود و همین‌ها به علاوه تعلیم و تربیت بریتانیایی بود که افکار و اندیشه‌های سیاسی‌اش را شکل داد، اما میراث غیر انگلیسی او و شور و شوقی آتشین به اندیشه‌ها و درکی تراژیک از زندگی بشر است. آثار برلین تجسم پنجه در افکندن با اصول بنیادین سنت فکری غربی است و لیبرالیسم او لیبرالیسمی است مبارزطلب و کاملا اصیل و متمایز.

گری در مقدمه‌ای که بر این کتاب نوشته می‌گوید: «نگارش پژوهشی درباره اندیشه آیزایا برلین کاری هول آور است، اما علتش این نیست که نوشته‌های او گنگ یا مبهم هستند به عکس نوشته‌های او روشنی و وضوح حیرت‌انگیزی دارند و با آنکه نوشته‌های او طیف وسیعی از موضوعات و نویسندگان را در بر می‌گیرند اما چندان پراکنده نیستند که وحدت مضمونی نداشته باشند و در واقع قضیه کاملاً به عکس است.

ادعای اصلی کتاب حاضر این است که یک اندیشه واحد با نیروی بنیان کن عظیم، روحبخش همه آثار برلین است. این اندیشه که من آن را پلورالیسم ارزشی می‌نامم، می‌گوید ارزش‌های غایی بشر عینی اما مختلف هستند، این اختلاف فرو ناکاستنی است و نیز می‌گوید این ارزش‌ها متضاد و در کشمکش و غالباً تلفیق ناپذیرند و بعضاً آن گاه که در تضاد قرار می‌گیرند، نامتوافق و قیاس ناپذیرند، یعنی با هیچ مقیاس عقلانی نمی‌توان آنها را با هم سنجید. روشن کردن و ارزیابی این اندیشه کاری است که بخش عمده این کتاب وقف آن خواهد شد.»

گری معتقد است پیامدهای این اندیشه برای فلسفه سیاسی این است که تصور جامعه کاملی که در آن همه آرمان‌ها و خیر‌های اصیل به دست آید، نه تنها اتوپیایی، بلکه ذاتا ناساز و متناقض است، زندگی سیاسی نیز مانند زندگی اخلاقی، پر از انتخاب‌های اساسی میان خیر و شر‌های رقیب است. عقل در این موارد ما را بی یار و یاور می‌گذارد، هر چه بکنیم نتیجه‌ای جز خسران و بعضاً تراژدی نخواهد داشت.
 
به گفته مولف کتاب، اندیشه سیاسی برلین چون در امیدهای لیبرالیسم‌های زمانه ما و لیبرالیسم‌های گذشته در مورد امکان سازگاری آزادی‌ها و برابری‌های بنیادین شریک نیست و از فلسفه‌های ویگی تاریخ هم که این لیبرالیست‌ها با آن هم نشین هستند و به آنها بستگی دارند متابعت نمی‌کند، پس در واقع حیات مجددی به سنت فکری لیبرال می‌دهد.
 
گری در این کتاب نشان می‌دهد حتی اگر تضادی حل نشده در اندیشه برلین باشد باز هم چنین است، تضاد میان آینده پلورالیسم ارزشی و درک تاریخ باورانه از طبیعت انسانی از یک سو و ادعاهای عام و کلی همه انواع لیبرالیسم سنتی از سوی دیگر. مولف در تلاش برای حل این تضاد در اندیشه برلین گامی را بر می‌دارد که هیچ مرجع روشنی برای آن در نوشته‌های برلین نمی‌توان یافت و احتمالاً رشته اندیشه‌ا‌ی بوده است که او میلی به دنبال کردن آن نداشته است.
 
 گری در ادامه به بکر بودن اندیشه برلین اشاره می‌کند و یادآور می‌شود که در این اثر مجبور بوده به ناگزیر دست به چندین حسب استراتژیک بزند که برای هر یک از آن‌ها علتی را مد نظر داشته است اما به هر حال با این حذف‌ها ابعادی از آثار و شخصیت آیزایا برلین ناگفته می‌ماند.
 
مولف کتاب در این اثر تنها به وقایعی از زندگی برلین اشاره می‌کند که به اندیشه او ربطی داشته باشد. او در ادامه به مقایسه برلین و دیوید هیوم می‌پردازد و می‌گوید: «برلین نیز مانند هیوم فلسفه را رها کرد تا به تاریخ بپردازد هر چند پژوهش‌های برلین در حوزه تاریخ فکری همانند تاریخ انگلستانی که هیوم نوشت بیشتر بیانگر نگرش فلسفی است. اگر برلین در شادابی فکری عمیق، عشق به وضوح و روشنی اندیشه و نوشتار و ذوق دیدن عجایب در تاریخ با هیوم مشترک است اما  شور و شوق‌های دیگری هم در او هست که هیوم گشاده رو و معتدل فاقد آنهاست. این شور و شوق‌های آتشین از برخی عناصر میراث چندگانه او نشات می گیرند و به هیچ روی انگلیسی نیستند. بلکه روسی و یهودی هستند.»
 
گری همچنین به درک عمیق برلین از تجربه گرایی بریتانیایی اشاره می‌کند و می‌نویسد: «تفاوت عمده‌ای میان سخن بعضاً بسیار خشک فلسفه حرفه‌ای انگلیسی آمریکایی و نوشته‌های برلین هست که شاید فقط نتیجه سبک تقلید ناپذیر او و قدرت همدلی و تخیلی و روشن بینانه‌اش با متفکران به کلی متفاوت با خودش نباشد بلکه تا حدودی نیز ناشی از درک او از زندگی روشنفکری و مسئولیت روشنفکر باشد چیزی که اصلاً انگلیسی نیست بلکه کاملاً روسی است. آثار برلین با آنکه قوت و وضوحی دارند که وجه ممیز تجربه‌گرایی بریتانیایی در اوج خودش است، اما درک و مفهومی از نقش روشنفکر را هم در بر می‌گیرد که در بریتانیا به درستی شناخته شده نیست و ریشه‌هاش را در مورد برلین باید در میراث روسی او جست.

 او روشنفکر را کسی می‌داند که درک و مفهومی از زندگی انسانی را در  کلیتش  بیان می‌کند. این مفهوم از زندگی انسانی که به آثار برلین جان می‌بخشد مفهوم تراژیک است که نسبت به هر نوع داد باوری مقاوم است و به اعتقاد مولف منشا آن را باید در میراث یهودی برلین جست.»
 
کتاب «فلسفه سیاسی آیزایا برلین» نوشته جان گری به ترجمه خشایار دیهیمی با شمارگان ۱۱۰۰ نسخه در ۲۴۵ صفحه به بهای 500 هزار ریال از سوی فرهنگ نشر نو با همکاری نشر آسیم منتشر شده است.