خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در سمنان_ محمود بانی: یکی از شاخه‌های تخصصی رشته فیزیوتراپی، فیزیوتراپی ورزشی است که در آن فیزیوتراپیست با استفاده از تکنیک‌های مختلف در جهت پیشگیری، درمان و توانبخشی آسیب‌های ورزشی فعالیت می‌کند. هدف از فیزیوتراپی ورزشی بهبود هرچه سریع‌تر ورزشکار در درمان آسیب موجود و جلوگیری از بازگشت آسیب به وجود آمده و از کار افتادن ورزشکار می‌باشد. در فیزیوتراپی ورزشی یکی از بخش‌های مهم، جلوگیری از آسیب‌های ورزشی می‌باشد به این صورت که فیزیوتراپیست با استفاده از ارزیابی اولیه که از بیمار یا ورزشکار می‌کند می‌تواند اختلالات اسکلتی و عضلانی را تشخیص دهد و بر اساس آن می‌تواند به تجویز ورزش‌های مخصوص با استفاده از تکنیک‌های حرکات اصلاحی و مدالیته‌های درمانی مخصوص که برای ورزشکاراران طراحی شده نماید. از این رو با علیرضا نرگسی نویسنده نوقلم دامغانی و کارشناس علوم ورزشی که اخیرا کتاب «فیزیوتراپی در ورزش» را تالیف کردند، گفت‌وگو کردیم و مشروح آن از نظرتان می‌گذرد.

بروز صدمات جدی با وجود مربیان ناآگاه در باشگاه‌های ورزشی
جای خالی تیم‌های تخصصی فیزیوتراپی و ماساژدرمانی در ورزش ایران
این کارشناس علوم ورزشی یادآور شد: فیزیوتراپی ورزشی امروزه نه‌تنها در ورزش حرفه‌ای بلکه در امر ورزش همگانی نیز مورد تاکید بسیاری قرار می‌گیرد. فیزیوتراپی در ورزش یک مقوله بسیار تخصصی می‌باشد که می‌تواند از ورزشی به ورزش دیگر تغییرات بسیار را شامل گردد. تمام تیم‌های بزرگ دنیا دارای تیم‌های تخصصی فیزیوتراپی و ماساژدرمانی هستند؛ اما متاسفانه این امر در کشور ما چندان جدی گرفته نمی‌شود. معمولاً پایان دوره حرفه‌ای یک ورزشکار اگر مسیر عادی را طی کند به واسطه مصدومیتی که رخ می‌دهد، می‌توان با فیزیوتراپی ورزشی آن ورزشکار را دوباره به میادین باز گرداند.

نرگسی با تاکید بر اینکه درمان پیچ‌خوردگی مفاصل، پارگی رباط‌ها، عضلات و شکستگی‌ها از عوامل مهم در فیزیوتراپی ورزشی می‌باشند تصریح کرد: ورزشکاران آماتور نیازمند رسیدگی به وضعیت بدنی خود هستند. اگر شهروندان باشگاه‌های ورزشی می‌روند و یا در پارک‌های عمومی ورزش می‌کنند مطمئناً با آسیب‌دیدگی روبه‌رو شده‌اند.

 

آسیب‌دیدگی، بخشی از ورزش است
نویسنده کتاب «فیزیوتراپی ورزشی» اظهار کرد: می‌توان به‌جرات گفت که آسیب‌دیدگی، بخشی از ورزش می‌باشد اما این مهم است که شما به عنوان یک ورزشکار حرفه‌ای و چه به عنوان یک ورزشکار آماتور بعد از آسیب‌دیدگی چه برخوردی با آن می‌کنید و اشتباه ممکن است نتایج فاجعه‌باری داشته باشد.

این فرهنگی دامغانی اضافه کرد: طبق تعریف انجمن فیزیوتراپی استرالیا فیزیوتراپی حرفه‌ای مرتبط با مراقبت‌های سلامت است که با استفاده از لوازم فیزیکی، بیماری‌ها و معلولیت‌ها را بررسی کرده، تشخیص داده و درمان می‌کند و از آنها پیشگیری به عمل می‌آورد.

وی افزود: فیزیوتراپی ورزشی یک شاخه تخصصی از این رشته گسترده است که تنها بر روی بررسی تشخیصی و درمانی بیماری‌ها تمرکز دارد که جراحت‌ها و مشکلاتشان به خاطر فعالیت‌های ورزشی یا در اثر آن به وجود آمده است. به عبارت دیگر فیزیوتراپی ورزشی یکی از حوزه‌های تخصصی فیزیوتراپی است که به صورت خاص به پیشگیری و درمان آسیب‌های ورزشی و توانبخشی ورزشکار برای بازگشت هر چه سریع‌تر به میادین ورزشی انجام می‌گیرد و یکی از مهم‌ترین حوزه‌های تخصصی فعالیت فیزیوتراپیست‌ها است که با هدف تسریع بهبودی، کاهش عوارض آسیب‌دیدگی و بازگرداندن ورزشکار به سطحی از آمادگی که توانایی بازگشت به میادین ورزشی را داشته باشد انجام می‌گیرد.

کارشناس علوم ورزشی ادامه داد: فیزیوتراپیست ورزشی در طول دوران تحصیل دروس تخصصی را در زمینه حرکت‌شناسی و بیومکانیک اندام‌ها بیماری‌های مختلف بدن و به‌روزترین تکنیک‌های درمانی می‌آموزد و توانایی درمان و توان‌بخشی بسیاری از بیماری‌ها و آسیب‌ها از جمله آسیب‌های ورزشی را به دست می آورد.


هدف فیزیوتراپیست‌های سنتی خودکفایی دوباره بیمار است
نرگسی بیان کرد: هدف فیزیوتراپیست‌های سنتی خودکفایی دوباره بیمار است یا حداقل اینکه قدرت عملکرد و دامنه حرکتی بیمار افزایش پیدا کند. اما بازتوانی پس از یک جراحت ورزشی به روش متفاوتی نیاز دارد عمده ورزشکاران به بدنشان نیاز دارند و غالبا خیلی بیشتر از آنچه در فعالیت‌های روزانه نیاز است به عضلات و مفاصلشان فشار می‌آورند؛ به این دلیل که می‌خواهند دوباره همان نیرو و قدرت رقابتی دلخواه سابق خود را به دست آورند.

وی تصریح کرد: ممکن است لازم باشد که فیزیوتراپیست روش‌های درمانی تهاجمی‌تر را به کار گیرد یا از متدها یا تمرین‌های دیگری استفاده کند. یک فیزیوتراپیست ورزشی ماهر معمولاً در درمان آسیب‌های مرتبط با رشته ورزشی تخصص دارد و می‌داند چطور این جراحات خاص را درمان کند. برای مثال تنیس آلبو آسیب شایعی است که کلینیک‌های فیزیوتراپی ورزشی با آن آشنا هستند و می‌دانند که بهترین روش‌های توانبخشی برای این نوع جراحات که به خاطر تکرار حرکات به وجود می‌آیند کدام هستند.

 

این فرهنگی دامغانی اظهار کرد: درمان با فیزیوتراپی که تحت عنوان توانبخشی عملکردی نیز شناخته می‌شود برنامه‌ای است که با هدف بهبود بیماران یا حفظ توانایی‌های عملکردی آنها مانند انجام فعالیت‌های روزمره زندگی طراحی شده است. درمان با فیزیوتراپی شامل توانمندسازی، انعطاف‌پذیری، استقامت و یادگیری بیومکانیک‌های صحیح است؛ به عنوان مثال وضعیت صحیح بدن برای پیشگیری از آسیب‌دیدن ستون فقرات و حفظ ثبات آن. بیماران در طول جلسات درمان با فیزیوتراپی نحوه حفظ وضعیت صحیح بدن را یاد می‌گیرند؛ حفظ وضعیت صحیح بدن و ستون فقرات در مقابل فشار و تغییر شکل غیرضروری محافظت می‌کند.

علیرضا نرگسی گفت: یادگرفتن نحوه بلندشدن، کشش بدن، ایستادن، نشستن و حمل وسایل از جمله مهارت‌های کاربردی است که برای جلوگیری از آسیب دیدن ستون فقرات، احساس درد و بازگشت به محل کار و انجام فعالیت‌های تفریحی ضروری هستند.

«منوال‌تراپی» یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان در فیزیوتراپی
نویسنده کتاب «فیزیوتراپی در ورزش» گفت: یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان در فیزیوتراپی «منوال‌تراپی» یا «درمان دستی» است. این روش فیزیوتراپیست‌ها را از دیگر درمانگران حوزه سلامت متمایز می‌کند؛ اگرچه درمان دستی می‌تواند به بسیاری از موارد اشاره داشته باشد اما درمانگران معمولاً تاکتیک‌های شناخته‌شده‌ای مانند کشش ماساژ و انجام ورزش‌های تقویتی با کمک دست را به منظور بازآموزی بدن برای داشتن حرکات و مکانیک مناسب به کار می‌گیرند.

نرگسی ضمن بیان اینکه درمان دستی متد اولیه‌ای برای ازبین‌بردن محدودیت‌های حرکتی و کمک به بیماران برای بهتر حرکت‌کردن است توصیه کرد: پایه هر برنامه درمانی درمان دستی باشد و روش‌هایی مانند یخ، تحریک عصبی، حرکات اصلاحی و تمرین درمانی می‌تواند یکی از موثرترین بخش‌های بازتوانی از طریق فیزیوتراپی باشد. فیزیوتراپ برای هر شخص تمرینات خاصی را برای انجام‌دادن در خارج از کلینیک توصیه می‌کند. تمریناتی که توسط فیزیوتراپ توصیه می‌شود به دلایل تحرک مفاصل، بهبود قدرت عضلات، استخدام مفصل بهبود تعادل و حرکت بهبود عملکرد انجام می‌شود.

وی افزود: وضعیت تمرین درمانی و حرکات اصلاحی در برنامه بازتوانی این است که فرد اغلب فقط می‌تواند خودش به تنهایی تمرینات را در منزل انجام دهد. این کار موجب پیشرفت اهداف فیزیوتراپی در بهبود جراحات فرد و جلوگیری از آسیب بافتی می‌شود. فیزیوتراپ در واقع مانند یک معلم عمل می‌کند که بیماران را راهنمایی می‌کند تا حرکات ورزشی را به طور صحیح انجام دهند و تا پس از پایان دوره درمان ایشان در کلینیک آن‌ها را ادامه دهند.

 
کارشناس علوم ورزشی بیان کرد: آسیب‌های ورزشی شامل موارد مختلفی است که می‌تواند بر توانایی عملکردی ورزشکاران تاثیر بگذارد. این آسیب‌ها در هنگام انجام فعالیت ورزشی تمرین یا مسابقه به وجود می‌آید؛ تمرین بیش از حد، آماده‌نبودن بدن و استفاده از روش‌های نامناسب برای انجام حرکات ورزشی باعث آسیب‌دیدگی در حین ورزش خواهد شد. گرم نکردن بدن قبل از ورزش و سردنکردن آن ریسک بروز آسیب‌دیدگی ناشی از ورزش را افزایش خواهد داد. 


آسیب‌های ورزشی در همه ورزشکاران یکسان نیست
نرگسی با اشاره به اینکه آسیب‌های ورزشی در همه ورزشکاران به صورت یکسان به وجود نمی‌آید؛ زیرا شرایط جسمانی آنها به شدت فشاری که به بدن وارد می‌شود یکسان نیست، تصریح کرد: گاهی اوقات ورزشکاران دچار پارگی عضله، آسیب‌دیدگی مقصد یا شکستگی استخوان خواهند شد فیزیوتراپی آسیب‌های ورزشی یک روش درمانی ایمن است که به بهبود درد ورزشکاران کمک می‌کند تا عملکرد ورزشی مناسبی داشته باشند با توجه به آسیب ورزشی ایجاد‌شده ممکن است بیمار به چند هفته یا چند ماه درمان نیاز داشته باشد تا به طور کامل بهبود پیدا کند. فیزیوتراپی به کمک تمرینات ورزشی سبک به تحریک بافت نرم و عضله می‌پردازد تا خود را ترمیم کند.

وی در خاتمه گفت: متخصص فیزیوتراپی به تدریج تمرینات کششی و تقویتی را به برنامه درمانی بیمار اضافه می‌کند تا از میزان درد او کاسته شود. برنامه فیزیوتراپی با توجه به آسیب ایجادشده طراحی می‌شود تا بیمار به تدریج بهبود یابد و به انجام فعالیت‌های ورزشی خود بپردازد.