در شرایطی که هوز واکسیناسیون عمومی شروع نشده، طبیعتا وضعیت شیوع بیماری در کشور، کماکان پایدار است و ناشران و کتاب‌فروشان برای ادامه فعالیت در سال 1400 همچنان با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهند بود. اما با توجه به تجربه یک‌ساله فعالیت در ایام کرونایی، چه اقداماتی می‌تواند وضعیت را برای فعالان این صنعت رو‌به‌راه کند و تا حدی از مشکلا آنها بکاهد؟
سیدمهدی مولانا، مدیر انتشارات و کتابفروشی دارالفکر که در تیرماه سال گذشته، خبر توقف فعالیت این مجموعه را به‌دلیل مشکلات اقتصادی اعلام کرد (اینجا بخوانید)، از فشار بر این مجموعه برای توقف فروش کتاب در حوزه ادبیات، موسیقی و هنر خبرداد.
در سالی که گذشت، همه‌گیری بیماری کووید19 و محدودیت‌های ناشی از آن، بر فشارهایی که ناشران و کتاب‌فروشان در سال‌های اخیر متحمل آن بودند، اضافه کرد. شرایط حاکم بر صنعت نشر را چطور ارزیابی می‌کنید و مهمترین دغدغه‌های این صنعت در حال حاضر چیست؟
یکی از اصلی‌ترین بحران‌هایی که صنعت نشر با آن مواجه شده، بحران کاغذ است. در مواجهه با این بحران، با اینکه اتحادیه شرکت‌های تعاونی ناشران آشنا و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای کاهش فشار بر ناشران تلاش کردند، اما نتوانستند پاسخگوی نیاز فعالان این حوزه باشند. آنها هرچه را در توان داشتند، انجام دادند. همچنین تحریم‌ها خسارات جدی بر بدنه نشر ایران وارد کرد. مساله تحریم‌ها به عنوان مشکلی تاثیرگذار مطرح است. مردم توان اقتصادی ندارند و با توجه به زمینه اصلی فعالیت‌های ما در انتشارات دارالفکر، مجموعه کتاب‌های مذهبی که منتشر می‌کنیم، مشتری کمی دارند. حوزه رمان و ادبیات مشتری‌های بیشتری دارد، اما از تعداد مخاطبان کتاب‌های حوزه مذهبی، روزبه‌روز کاسته می‌شود.
انتشارات دارالفکر 70 سال سابقه کار دارد و در طول این سال‌ها، نظم قابل توجهی بر فعالیت‌های این نشر حاکم بوده، اما آنطور که پیش از این اعلام کردید، همه‌گیری بیماری کووید19 مشکلات زیادی را برای ادامه فعالیت‌ها ایجاد کرده است.
بله. موسسه ما بسیار قدیمی و شناخته شده‌است. قبل از انقلاب کتاب‌های امام خمینی(ره) را مرحوم پدرم چاپ و منتشر می‌کرد، کتاب مرحوم اکبر هاشمی‌رفسنجانی، ابراهیم امینی، مهدی بازرگان و... باعث شناخته شدن انتشارات دارالفکر شد. اما ما هم در سال 99 مشکلاتی داشتیم و ناشران فعال در حوزه مذهبی را می‌شناسم که ملک فروختند و توانستند به کار ادامه بدهند.
و به‌نظر شما برای اینکه ناشران و کتاب‌فروشان با مشکلات کمتری نسبت به سال 99 مواجه باشند، چه ملاحظاتی را باید در دستور کار قرار دهند؟
به اعتقاد من تا مساله تحریم و مسائل اقتصادی درست نشود، بعید می‌دانم که باقی مسائل را بتوان اصلاح کرد. باید مشکلات از اساس درست بشود تا بتوانیم فعالیت درستی داشته‌باشیم. به نظرم وزارت فرهنگ و ارشاد و شرکت آشنا در حد توان اقداماتی انجام داده‌اند؛ اما بیش از این توان ندارند و مشکلات اقتصادی باعث شده کتاب برای مردم در اولویت نباشد.
سه سال پیش، مجموعه «دنیای کتاب» را در یک مجتمع تجاری در قم تاسیس کردیم. این مجموعه با وسعت 1300 مترمربع و 60 هزار عنوان کتاب به کار خود آغاز کرد، اما با همه‌گیری بیماری کووید19 و تعطیلی مجتمع‌های تجاری با مشکلاتی مواجه و مجبور شدیم ملکی را که در مجموعه ناشران داشتیم، بفروشیم تا خسارات را جبران کنیم.
متاسفانه این مجموعه، از آغاز همه‌گیری کرونا، 10 ماه تعطیل بود. این مجتمع شیک و مدرن است و بسیاری از مسئولان از آن بازدید و اعلام کردند که باعث افتخارشان است که مهمانان خود را به فضای این کتابفروشی بیاورند. تنها کتابفروشی در ایران است که 60 هزارعنوان کتاب در آن به نمایش گذاشته شده است؛ کتاب‌هایی در حوزه‌های ادبیات، رمان، تاریخ، مذهب و ... همچنین در بخش دیگری بازی‌های فکری متعددی در آن ارائه می‌شود و 180 متر کافی‌شاپ روباز با نمای گنبد حضرت معصومه(س) دارد. افرادی که توانایی خرید کتاب را ندارند، می‌توانند در کافی‌شاپ این مجموعه، بدون نیاز به خرید از کافی‌شاپ، کتاب‌ها را مطالعه بکنند.
پیش از همه‌گیری استقبال خوبی از آن می‌شود، اما بعد از چند سال با مشکلات مالی فراوانی روبه‌رو شد. این مجموعه 18 کارمند دارد، حتی در دوران همه‌گیری یکی از کارکنان را بیرون نکردیم. اما برای پرداخت اقساط سنگین وامی که بانک شهر ارائه داده‌است، مجبور شدیم ملکی را بفروشیم و وام بانک شهر را بپردازیم. با اینکه وزارت فرهنگ وارشاد تلاش کرد، اما بانک شهر دریافت اقساط را متوقف نکرد.
برنامه‌ای برای فروش تلفنی و اینترنتی دارید؟ یا اقداماتی که بتوانید در این مجموعه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به فعالیت خود ادامه بدهید.
بله، اما فروش اینترنتی و تلفنی در برابر میزان فروش حضوری عدد قابل ملاحظه‌ای نیست و نمی‌تواند از پس مخارج بالای چنین فروشگاهی بر بیاید. انتظار داشتیم که وزارت فرهنگ و ارشاد کمک بیشتری بکند. برای مسئولان هم نامه نوشتیم و امیدواریم ترتیب اثر داده شود.
نظر شما