به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) با شنیدن نام کهریزک می‌توان تصویرهای متفاوتی داشت. می‌تواند تصویری از ایستگاه  آخر خط یک متروی تهران باشد یا از ایستگاهی که بعضی از قطارهای مترو حتی تا آنجا نمی‌روند و باید در ایستگاه قبل یعنی بهشت زهرا پیاده شوی و منتظر قطار بعدی بایستی. از ایستگاهی که وقتی از آن خارج می‌شوی، نمی‌دانی داخل یک شهر از روی زمین سر درآوردی یا اطراف آن هستی و میان جاده. یا می‌تواند تصویری باشد از اتوبوس‌هایی با نشان خانه سالمندان که صبح‌های زود از ایستگاه امام خمینی به سمت کهریزک و خانه سالمندان روانه می‌شوند و در روزهای حمام سالمندان، خیرین را به آنجا می‌رساند و یا تصوراتی شاید هم ساده‌تر که چیزی جز خانه سالمندان و نزدیکی به بهشت زهرا را برای کهریزک متصور نمی‌شود. تصویری آنقدر رایج که با آوردن نام کهریزک به ذهن متبادر می‌شود و سوالی معمول را مطرح می‌کند. مگر کهریزک چیزی جز خانه سالمندان است؟

«کتاب کهریزک برون درون تهران» نوشته سید مهشید مهاجرانی و آرش حیدری در تلاش برای نشان دادن کهریزکی است که باید از پشت خروارها سنگ بازنمایی‌های رسمی بیرون کشیده شود تصویری از کهریزک همچون محله‌ای که ساکنانی دارد و زندگی در آن در جریان است. تصویری که غالبا در میانه فهم رایج از حاشیه نشینی گم می‌شود. کهریزکی که در حاشیه است و حالا باید مشکلات و آسیب‌هایی که به ارمغان می‌آورد را حل کرد، بدون درنگ و لحظه‌ای پرسش از چگونگی ممکن‌شدن اکنون کهریزک. اما کتاب حاضر درجستجوی آن است که به حضور نیروها و تاریخ آنها در کهریزک بازگردد و کهریزک امروز و «چمن زمین» گذشته را در تلاقی تاریخ شفاهی و اسنادی نشان دهد.

تلاشی که باید ایدئولوژی‌های غالب را کنار بزند و از دل آن با کهریزکی مواجه شود که در هر گوشه آن مرگ و نیستی خودش را نمایان می‌کند. «مرده‌های تهران در جوار کهریزک به خاک سپرده می‌شوند، زباله‌های تهران در این بخش دفن می‌شوند. سالمندان تهرانی که بیش از هر زمان دیگری به مرگ نزدیک‌اند به این مرکز منتقل می­شوند. و حضور پزشک قانونی از دهه ۸۰ در این منطقه خود گواه جدال نیروهایی است که در تلاش است تا تمام پلشتی‌های تهران را در حومه خود تخلیه کند (یا به تعبیر دقیق‌تر حومه‌ای برای زباله‌های خود خلق کند)».

در همین نقطه است که کتاب حاضر می‌ایستد و تصویر کنونی کهریزک را آشکار می‌کند. تصویری که پاسخی برای دو پرسش اساسی باشد؛ پرسش‌­هایی که یکی دنباله­ وجه درون­ ماندگار و تاریخی کهریزک را می‌گیرد و دیگری به سمت اهالی کهریزکی می‌رود که صدای آنها هرگز شنیده نشده است و با تلاقی انبوهی از نهادها و نیروها در این فضا حاکی از کلیتی دارد که در آن کهریزک از منطق روایی ساکنانش چگونه تولید می‌شود و چگونه با فرایند حکمرانی تلاقی پیدا می‌کند. از خلال همین تصویر است که صدای اهالی کهریزک در این کتاب به گوش می‌رسد روایت‌های ساکنینی مطرود که صدایشان هرچه بیش تر درر تصویر رایج و غالب از کهریزک گم شده و شنیده نشده است. روایت‌هایی حاضر که هرکدام پاسخی مفصل هستند به انچه باید محذوف باقی بماند. ایستگاه آخر خطِ یکِ متروی تهران همان­جایی است که از منظر ساکنینش «یک ایستگاه بعد از ته دنیا» قلمداد می‌شود جایی که همه، باید بهشت زهرا را هم رد کنند تا به آن برسند. ایستگاهی که مطرودین تهران به آنجا پرتاب می‌شوند و همزمان اهالی کهریزک را در خود حل می‌کنند. فرآیند طردی که بازوهای قدرت در کهریزک از آن استقبال می‌کنند و از آن عایدی کسب می‌کنند و در مقابل  دورافتادگی و به حاشیه رانده ­شدن کهریزک چشماهیشان را روی هم می‌گذارند.

این کتاب در۵ فصل  ۱۰۳ صفحه نوشته شده است فصل‌های کتاب از این قرار است: فصل اول «چشم انداز»، در این فصل نویسندگان  با توضیحی از پوزیتویسم و امتناع‌هایش، فهم عامیانه از فضا و سیاست ‌‌گذاریش  و فهم حاشیه و امتناع‌هایش و سعی دارند با توضیحِ چگونگی تولید و بازتولید کهریزک در تکینگی‌اش نشان دهند که فهمِ درون‌ماندگاری شهر چگونه ممکن است و چرا باید صورت گیرد و به این ترتیب مسئله کهریزک را مطرح می‌کنند.

فصل دوم «کهریزک و تاریخ مندیش»، در این فصل نویسندگان سه لحظه بنیادین را از دل مطالعه­‌ای اسنادی برجسته ساخته‌اند: تأسیس کارخانه قند، اصلاحات ارضی و بدل شدنِ کهریزک به بارانداز. این سه لحظه را با مطالعه­ای اسنادی روشن کرده اند و سعی دارند امکان‌های گذشته کهریزک که در اکنون حاضر است را نمایان کنند.

فصل سوم «کهریزک در جدال روایت‌ها»، در این فصل نویسندگان لایه­‌ای دیگر از آرشیو را نشان می‌دهند که لزوماً در دل اسناد مکتوب حاضر نیست اما با منطقی آرشیو­شناسانه می‌توان آن را پاره‌ای بزرگ از آرشیو تاریخی به حساب آورد. به تاریخ شفاهی و روایت‌­های مردمان کهریزک از زندگیشان اشاره دارد و نسبت این روایت را با لحظه‌­های بررسی اسنادی روشن می‌کند و نشان می‌دهد کهریزک نه آنچه که در ایدئولوژی‌های رایج بازنمایی می‌شود که یک میدان نبرد تمام عیار است و منظر ساکنان کهریزک به حیات اجتماعیشان سرتاپا اعتراض و نقد است. نقد و اعتراضی که به گوش نرسیده و گویی شنیدن آن همواره ممنوع بوده است.

فصل چهارم «منطق قدرت نهادی»، در این فصل نویسندگان از نهادهای قدرتی می‌گویند که صدای غالب کهریزک هستند و صدای فصاهای غیر رسمی کهریزک را به سکوت می‌برند. بازوهای قدرتی را نشان می‌دهند که از لحظه اکنون کهریزک نفع می‌برند و نقش بسیار پررنگی در کهریزک امروز ایفا می‌کنند و فرایند دگرگون شدنِ کهریزک را بدون فهم منطقِ نهادهای بازیگر نمی‌توان فهم کرد. در همین فصل است که روایتی خواندنی از آنچه در مرکز زباله آرادکوه می‌گذر دیده می‌شود روایتی که چرایی تداوم حضور  مرکز زباله در کنار کهریزک را روشن می‌کند.

فصل پنجم «یک ایستگاه بعد از ته دنیا»، در این فصل نویسندگان سعی دارند کهریزک و فضاهای شکل­بندیش را  در بطن روابط نیروها توضیح دهند. نیروهایی که از یک سو با منطق توسعه و مدرنیزاسیون قابل توضیح‌­اند و از دیگر سو در تلاقی این توسعه با منطق سرمایه. این برخورد نیرو-نسبت‌هایی را پدید می‌­آورد که بازیگرانِ اصلیِ میدان کهریزک هستند  و رابطه قدرتی را پدید می‌­آورد که کهریزک را ممکن  کرده است؛ نیروهایی که هرکدام منشا و خاستگاهی متفاوت دارند و در لحظه واحد چیزی به نام کهریزک را ممکن می‌کند کهریزکی در یک ایستگاه بعد از ته دنیا. 
 
 کتاب «کتاب کهریزک برون درون تهران» نوشته سید مهشید مهاجرانی و آرش حیدری در 106 صفحه به بهای 26 هزار تومان از سوی نشر خردسرخ منتشر شده است.