به گزارش خبرگزاری کتاب ایران( ایبنا) اول اردیبهشت ماه جلالی را در تقویم‌ها به نام سعدی نام‌گذاری کرده‌اند. شاعر و نویسنده‌ای نکته‌بین، زبان‌دان، طنزشناس و منتقد که شایسته است آثارش کتاب بالینی انسان جهان معاصر باشد. به همین مناسبت گفت‌وگویی با زیبا اشراقی ترتیب داده‌ایم تا سعدی و آثارش را از نگاه او ببینیم. زیبا اشراقی همسر مرحوم قیصر امین‌پور، دانش‌آموخته دوره دکتری از دانشگاه تهران است و رساله خود را با موضوع «زیبایی‌شناسی تکرار در غزل سعدی» نوشته است.
 
سخن سهل و ممتنع سعدی، چرا باید سعدی بخوانیم
زیبا اشراقی در آغاز به چرایی بایستگی مطالعه آثار سعدی در روزگار معاصر پرداخت و گفت: «آثار به‌جای‌مانده از سعدی متنوع و گونه‌گون است. بوستان که هم نام و هم نشانش «سعدی نامه» است، تصویر دنیای آرمانی سعدی است با زبانی روان، حکایاتی شیرین و در وزن مثنوی با این آغاز: یا در بعضی نسخه‌ها: بوستان سعدی حماسه‌ای در ترسیم مکارم اخلاق بشری مانند عدل و تدبیر و رای، احسان و نیکوکاری، عشق و شور و مستی، تواضع، رضا و تسلیم به تقدیر و امر خداوند و قناعت است. و نیز در عالم تربیت، غیبت، حسد، جهل و ناراستی، مردم‌آزاری، شاهدبازی و دنیاپرستی را نکوهش می‌کند و در فضیلت خویشتن‌داری، رازداری، عیب‌پوشی و خاموشی داد سخن می‌دهد. چه‌کسی می‌تواند از بوستان سعدی و لذت زمزمه بیت‌ها و شعرهای درخشانش در باب عشق یا تواضع و ... بی‌نیاز باشد: گلستان سعدی را باید خواند؛ و آن کس که گلستان و بوستان و غزل‌ها و قصاید سعدی را برای خواندن برمی‌گزیند، مطمئن است که به تعبیر دکتر یوسفی «رفیقی صمیمی» را برگزیده‌ است که همه عمر به او یاری می‌رساند و به هر مناسبت و در هر موقعیت، با این آثار گفت‌وگوها خواهد داشت (یوسفی، گلستان:٢۴).
کتاب گلستان، آینه تجربه‌های سعدی است. از دیده‌ها، شنیده‌ها و خوانده‌هایش و از سفرهای دورودراز خویش، حکایت‌های نغز و شیرین ساخته و به هم‌زبانانش عرضه کرده‌است. سعدی در گلستان، جهان و مردمان را همان‌گونه که خود دیده و شناخته‌ است به ما معرفی می‌کند. از اخلاق پادشاهان و اوصاف درویشان با ما سخن می‌گوید. در فضیلت قناعت و فواید خاموشی، از عشق و جوانی، تاثیر تربیت و آداب صحبت، حکایاتی غالبا طرب‌انگیز و طیبت‌آمیز برمی‌سازد و به قول خودش، «داروی تلخ نصیحت را به شهد ظرافت» برمی‌آمیزد:
«اجلّ کاینات از روی ظاهر، آدمی است و اذلِّ موجودات، سگ؛ و به اتفاق خردمندان، سگِ حق‌شناس به از آدمیِ ناسپاس! کیست که شیفته معانی بلند و لحن دلنشین قصیده‌های سعدی نشود؛ آنگاه که از بی‌اعتباری دنیا سخن می‌گوید و حاکمان و مردمان زمان خویش و همه روزگاران را مورد خطاب قرار می‌دهد: یا: یا:
سعدی و فنون زبانی سعدی در آثارش ساده سخن می‌گوید و شعر او عاری از تعقید و پیچیدگی است و با وجود بیشترین هنجارگریزی و نوآوری در ساختارهای نحوی و زبانی، هنوز شعرش با صفت سهل و ممتنع یا سهلِ ممتنع شناخته‌ می‌شود. وی از صورت‌های متنوع و بدیع تکرار، حذف، و نیز صورت‌های زبان گفتار در شعرش بهره می‌برد و با این‌همه ارکان جمله در شعرش کمتر از شعر هرشاعر دیگری دستخوش جابه‌جایی و پیشی و پسی می‌شود.»

سعدی و صنایع ادبی
موضوع دیگری که زیبا اشراقی در ارتباط با سعدی به آن اشاره کرد، استفاده سعدی از صنایع ادبی و روش او بود. زیبا اشراقی توضیح داد: «عمده‌ترین ویژگی شعر سعدی، همین سخن گفتن با زبان ساده و طبیعی و غالبا عاری از استعاره و دیگر آرایه‌های شعری است و ‌شگفت این که در همین ساخت و بافت ساده، سعدی اعجاز می‌کند و در شعر فارسی کسی همپایه او در این شیوه سراغ نتوان گرفت. از این رو شعر گفتن به شیوه سعدی، برای هر گوینده دیگری دشوار است و مقلدان سعدی نیز در طول تاریخ بسیاری از ظرایف هنری او را نشناخته یا توان تقلید آن را نداشته‌اند.
سعدی نیز از آرایه‌های متداول شعری مانند تشبیه، استعاره، جناس، تضاد و ... در غزل خویش بهره می‌برد اما بسیار کم و گویی زبان سهل و طبیعی او غالبا کمتر به این صنایع نیاز پیدا می‌کند. در بسیاری از زیباترین و تاثیرگذارترین شعرهای سعدی ما با همین زبان عاری از تشبیه و استعاره روبه‌رو هستیم:  
سعدی و شهرت
موضوع آخری که زیبا اشراقی به آن اشاره کرد، شهرت سعدی در ممالک دیگر و در میان شاعران بود. او گفت: «سخن کوتاه می‌کنم و تنها در پایان اشاره می‌کنم که سعدی از شاعران خوش‌اقبالی است که در زمان حیاتش مشهور شد و آوازه شعر بی‌بدیلش از اقصای چین تا روم رسیده‌ است. در رساله سپهسالار، یعنی قدیم‌ترین سندی که در احوال مولانا جلال‌الدین به ما رسیده‌است، در فصلی که از وفات مولانا سخن می‌گوید، آمده‌ است: «عزیزی از عاشقان، این دو بیت را در آن درد، ورد جان ساخته، می‌خوانْد: و این دو بیت، از گلستان سعدی است که در ۶۵۶ سروده شده و در سال وفات مولانا یعنی در ۶٧٢، که سعدی دهه هفتم عمر بلند و پربرکتش را می‌گذراند.»