به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست بررسی و نقد کتاب «فلسفه حقوق در قرآن» با حضور حجج اسلام والمسلمین سعید داودی، ابوالقاسم مقیمی‌حاجی، محمدجواد ارسطا و محمد عابدی از اعضای هیئت علمی‌پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی‌عصر امروز به صورت مجازی برگزار شد.

داوودی در این نشست با بیان اینکه اندیشمندانی پیرامون فلسفه حقوق کتاب و آثاری نوشتند و در ایران هم افرادی چون کاتوزیان به آن پرداختند گفت: ما می‌خواستیم ببینیم در این کتاب قرآن در مبنای حقوق چه نظری دارد؟ بر این اساس ما مبانی حقوق معروف را از جمله در دو مکتب آرمان گرایانه و تاریخی و تحققی تبیین کردیم. ما تلاش کردیم ببینیم آیا قرآن در هر دو مکتب به این موضوعات پرداخته است. ما معتقدیم قرآن بخش‌های هدایتگرانه دارد و ما باید این ابعاد را کشف کنیم.

او ادامه داد: در بخش دیگری از فصل اول کتاب مبنای حقوق مورد بررسی قرار می‌گیرد از جمله اینکه چه چیزی باعث می‌شود ما مقررات حقوقی را بپذیریم یا نپذیریم. اراده حکیمانه شارع آن چیزی است که اندیشمندان مسلمان معتقد هستند باعث شکل گیری مبنای حقوقی می‌شود. پس از این که مبنای حقوق مشخص می‌شود آن وقت این سوال مطرح می‌شود که چگونه می‌توان آن منبع حقوق را کشف کرد؟ ما در کتاب مبنا را از مصادر و منابع حقوق جدا کردیم. به طور مثال اگر کسی معتقد است مبنای حقوق فطرت و سرشت است آن وقت سوال این است که چگونه باید آن قاعده حقوقی را از کجا بدست بیاوریم؟ آیا باید این را از راه عقل بدست آورد یا اجماع حقوقدانان و ...
 
او افزود: همچنین اگر ما گفتیم اراده حاکم و یا اراده مردم مبنای حقوق است باز منابع و مصادر کشف آن متفاوت است. اما وقتی می‌گوییم مبنای حقوق اراده حکیمانه شارع است آن وقت باید دید که راه کشف این اراده چگونه است؟ ما معتقدیم راه کشف اراده شارع قرآن، سنت، اجماع و عقل است.
 
حجت‌الاسلام ارسطا نیز در این نشست نکاتی حقوقی را درباره کتاب بیان کرد و افزود: سزاوار بود بحث منابع اصلا در این کتاب مطرح نشود به این دلیل که بحث منابع در کتب مفصلی تببین شده است و وقتی کسی می‌خواهد به بحث منابع بپردازد اگر نکته نوآورانه‌ای نداشته باشد نیازی نیست وارد این حوزه شویم. ما کتاب‌های زیادی درباره منابع حقوق یا ذیل منابع فقه داریم. اگر همه کتاب به بحث مبانی حقوق اختصاص پیدا می‌کرد تا نویسنده با تفصیل بیشتر وارد بحث شود کتاب ارزشمندتر می‌شد.
 
او ادامه داد: مولف با توجه به قدرت علمی‌که دارد می‌توانست وارد عرصه‌های چالش بر انگیز راه‌های توسعه استنباط از قرآن شود. امروزی‌ها سخنانی می‌زنند که نیازمند است با دقت بیشتری مورد ارزیابی قرار گیرد.                              
 
مقیمی‌نیز در بخش دیگری از این نشست نکاتی را درباره کتاب بیان کرد و گفت: در صفحه 39 در اینجا بحث روش شناسی حقوق مطرح شده است. در این کتاب پیوست از مباحث اصولی خودش را نشان می‌دهد و در روش‌شناسی حقوق خوب بود ارتباطش با بحث علم اصول نشان داده شود و اینکه چگونه می‌توان از علم اصول در روش‌شناسی استفاده کرد.
 
او عنوان کرد: همچنین در صفحه 43 در بحث ارتباط مبانی با منابع حقوق، خوب بود در این بخش در کنار مطرح شدن اراده الهی در حوزه مبانی حقوق به منبع کشف آن اشاره می‌شد. همچنین بهتر بود که در کتاب هر تعریف و مبحثی اشاره می‌شد دیدگاه‌های مختلف حقوقی هم مطرح می‌شد چون به نظر می‌رسد که منابع کتاب تنها به دو منبع معتبر محدود شده است. ما انتظار تنوع منبع به ویژه در صفحات 30 تا 40 را داشتیم.
 
مقیمی‌گفت: در صفحه 50 دیدگاه‌هایی را درباره مکاتب آرمان گرایانه و تحققی بیان می‌کنید و اشاره به آیات قرآن هم به عنوان شواهدی برای آنان دارید. اما در برخی مباحث به ویژه در بحث نظر مختار گذراتر به آیات قرآن اشاره شده است. شما در کتاب به بحث فطرت، عقل، و ... اشاره کردید اما بهتر بود که به بحث عقل در کتاب اولویت داده می‌شد.