به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خوزستان، کارگاه آموزش مجازی قصه‌نویسی توسط اداره‌کل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خوزستان به مدت 20 جلسه و در 10 شب در اهواز در حال برگزاری است. در اولین و دومین نشست مجازی قصه‌نویسی، «مریم موسوی» دانش آموخته مقطع دکتری ادبیات کودک و نوجوان دانشگاه شهید بهشتی، به‌عنوان مدرس این دوره آموزشی، در سخنانی گفت: قصه و قصه‌گویی نقش مهمی در رشد، شخصیت، خلق وخوی کودکان و تاثیر زیادی بر زندگی آنان دارد.
موسوی با اشاره به برخی مزیت‌های قصه‌گویی افزود: قصه ابزاری است که به‌صورت غیرمستقیم به کودکان آموزش می‌دهد که بتوانند از طریق آن مهارت کلامی را یاد گرفته، تمرکزشان را قوی کنند و قدرت حل مساله و خلاقیت خود را بالا ببرند.
وی در ادامه در پاسخ به این پرسش که آیا قصه برای کودکان فقط جنبه سرگرمی دارد؟ اینگونه توضیح داد: بازی یک سرگرمی برای کودکان با هدف آموزشی است و هر چند در دوران گذشته بازی‌ها مثل الان هدف‌دار نبودند، اما بازی‌های گروهی و فردی با هدف خاصی شکل می‌گرفت. قصه‌ها نیز به همین شکل عمل کرده و برای هدف خاصی طراحی شده‌اند. در قصه هدف قصه‌گو مدنظر نیست بلکه خودِ قصه‌ها رسالت دارند و قصه‌گو باید بتواند آن رسالت را بیرون بیاورد و در این میان اتفاق‌هایی می‌افتد که کودک قصه را فقط به دید سرگرمی و لذت نگاه نمی‌کند.
این قصه‌گوی کشوری با اشاره به راه‌های جذب کودک به قصه گفت: ایجاد هیجان، پایان‌های متفاوت، تغییر در شخصیت‌ها، تعامل کودک و ارتباط گرفتن او با قصه و مربی، پیشینه ذهنی و شرایطی که کودک در آن قرار دارد، همه باعث می‌شوند که قصه برای کودکان جذاب‌تر شود.
این پژوهشگر ادبی از دیگر راه‌های ارتباط کودک با قصه را نمایش، نقاشی، کارت بازی، شعرخوانی و استفاده از خود کودکان برشمرد و گفت: نقاشی می‌تواند بین کودک و والدینِ قصه‌گو صمیمیت ایجاد کند. کودکان دنیای عجیب و غریبی دارند و قصه‌گو نباید تنها با یک فرضیه قصه را جلو ببرد، بلکه باید با مهارت و تبحر خاص کنترل شرایط را به‌دست گرفته و کودک را با خود همراه کند و معجزه این مهارت می‌تواند حتی لجوج‌ترین کودکان را با قصه‌ها همراه کند.
وی ویژگی‌های یک قصه مناسب برای کودکان را ایجاد نشاط و لذت هنری در کودکان دانست و بیان کرد: قصه‌گو باید بتواند قصه‌ای را که مطابق با ذهنیت، سن و دایره‌ی واژگان محدود برای کودک تعریف می‌کند، با معادل‌سازی مفاهیم، واژگان و دایره‌ی لغوی کودکان را مدام ارتقا دهد تا آنان واژه‌های بیشتری را بیاموزند. قصه باید بتواند دریچه‌ای به سمت زیبایی‌های هنری و جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، باز کند و تجربه‌های کودک را عمیق‌تر و زمینه‌ساز خلاقیت و ابداع در کودک باشد و همچنین باید در تضاد با باورها و ارزش‌های مورد قبول جامعه نباشد تا موجب سردرگمی کودک نشود.
موسوی مهم‌ترین فاکتورهای قصه‌گوی خلاق را توانایی قصه‌گو در اجرای قصه ذکر کرد و افزود: قصه‌گوی خلاق فردی است که با اعتماد به نفس بالا، انعطاف‌پذیری، کنترل شرایط و با استفاده از لحن و بدن می‌تواند پیوند عاطفی با قصه برقرار کند.
وی شاخصه‌ی اصلی قصه‌گویی خلاق را خلاقیت دانسته و تصریح کرد: وقتی از روش‌های مختلف قصه‌گویی استفاده می‌کنیم یک قصه‌گوییِ خلاق انجام داده‌ایم و شاخصه‌ی اصلی این نوع قصه‌گویی همان‌طور که از عنوانش مشخص است، خلاقیت است. عوامل موثر در خلاقیت دانش فرد قصه‌گو، کسب تجربه و تخصص در طول سال‌ها، صبور و مقاوم و مصر بودن، سبک فکری و انگیزش آدم‌های خلاق در به فعل درآوردن ایده‌هایشان است که همه این عوامل می‌تواند در مرتبه‌ی ویژگی‌های قصه‌گوی خلاق قرار گیرد.
موسوی در پایان تعامل و پذیرفتن قصه را در قصه‌گویی خلاق محاسن این نوع قصه برشمرد و گفت: کودک، قصه‌ی خلاق و قصه‌گوی خلاق را بهتر می‌پذیرد و با او ارتباط نزدیک‌تر برقرار می‌کند. در روش قصه‌گویی خلاق، کودک مهارت ارتباطی و اجتماعی را درخود پیدا می‌کند و در لابه‌لای قصه علاوه بر تقویت مهارت گوش دادن و سخن گفتن، هوشیار مانده و خسته نمی‌شود. قصه‌گویی خلاق کارکرد آموزشی، هنری، تربیتی و حتی درمانی دارد.
موسوی با اشاره به برخی مزیت‌های قصه‌گویی افزود: قصه ابزاری است که به‌صورت غیرمستقیم به کودکان آموزش می‌دهد که بتوانند از طریق آن مهارت کلامی را یاد گرفته، تمرکزشان را قوی کنند و قدرت حل مساله و خلاقیت خود را بالا ببرند.
وی در ادامه در پاسخ به این پرسش که آیا قصه برای کودکان فقط جنبه سرگرمی دارد؟ اینگونه توضیح داد: بازی یک سرگرمی برای کودکان با هدف آموزشی است و هر چند در دوران گذشته بازی‌ها مثل الان هدف‌دار نبودند، اما بازی‌های گروهی و فردی با هدف خاصی شکل می‌گرفت. قصه‌ها نیز به همین شکل عمل کرده و برای هدف خاصی طراحی شده‌اند. در قصه هدف قصه‌گو مدنظر نیست بلکه خودِ قصه‌ها رسالت دارند و قصه‌گو باید بتواند آن رسالت را بیرون بیاورد و در این میان اتفاق‌هایی می‌افتد که کودک قصه را فقط به دید سرگرمی و لذت نگاه نمی‌کند.
این قصه‌گوی کشوری با اشاره به راه‌های جذب کودک به قصه گفت: ایجاد هیجان، پایان‌های متفاوت، تغییر در شخصیت‌ها، تعامل کودک و ارتباط گرفتن او با قصه و مربی، پیشینه ذهنی و شرایطی که کودک در آن قرار دارد، همه باعث می‌شوند که قصه برای کودکان جذاب‌تر شود.
این پژوهشگر ادبی از دیگر راه‌های ارتباط کودک با قصه را نمایش، نقاشی، کارت بازی، شعرخوانی و استفاده از خود کودکان برشمرد و گفت: نقاشی می‌تواند بین کودک و والدینِ قصه‌گو صمیمیت ایجاد کند. کودکان دنیای عجیب و غریبی دارند و قصه‌گو نباید تنها با یک فرضیه قصه را جلو ببرد، بلکه باید با مهارت و تبحر خاص کنترل شرایط را به‌دست گرفته و کودک را با خود همراه کند و معجزه این مهارت می‌تواند حتی لجوج‌ترین کودکان را با قصه‌ها همراه کند.
وی ویژگی‌های یک قصه مناسب برای کودکان را ایجاد نشاط و لذت هنری در کودکان دانست و بیان کرد: قصه‌گو باید بتواند قصه‌ای را که مطابق با ذهنیت، سن و دایره‌ی واژگان محدود برای کودک تعریف می‌کند، با معادل‌سازی مفاهیم، واژگان و دایره‌ی لغوی کودکان را مدام ارتقا دهد تا آنان واژه‌های بیشتری را بیاموزند. قصه باید بتواند دریچه‌ای به سمت زیبایی‌های هنری و جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، باز کند و تجربه‌های کودک را عمیق‌تر و زمینه‌ساز خلاقیت و ابداع در کودک باشد و همچنین باید در تضاد با باورها و ارزش‌های مورد قبول جامعه نباشد تا موجب سردرگمی کودک نشود.
موسوی مهم‌ترین فاکتورهای قصه‌گوی خلاق را توانایی قصه‌گو در اجرای قصه ذکر کرد و افزود: قصه‌گوی خلاق فردی است که با اعتماد به نفس بالا، انعطاف‌پذیری، کنترل شرایط و با استفاده از لحن و بدن می‌تواند پیوند عاطفی با قصه برقرار کند.
وی شاخصه‌ی اصلی قصه‌گویی خلاق را خلاقیت دانسته و تصریح کرد: وقتی از روش‌های مختلف قصه‌گویی استفاده می‌کنیم یک قصه‌گوییِ خلاق انجام داده‌ایم و شاخصه‌ی اصلی این نوع قصه‌گویی همان‌طور که از عنوانش مشخص است، خلاقیت است. عوامل موثر در خلاقیت دانش فرد قصه‌گو، کسب تجربه و تخصص در طول سال‌ها، صبور و مقاوم و مصر بودن، سبک فکری و انگیزش آدم‌های خلاق در به فعل درآوردن ایده‌هایشان است که همه این عوامل می‌تواند در مرتبه‌ی ویژگی‌های قصه‌گوی خلاق قرار گیرد.
موسوی در پایان تعامل و پذیرفتن قصه را در قصه‌گویی خلاق محاسن این نوع قصه برشمرد و گفت: کودک، قصه‌ی خلاق و قصه‌گوی خلاق را بهتر می‌پذیرد و با او ارتباط نزدیک‌تر برقرار می‌کند. در روش قصه‌گویی خلاق، کودک مهارت ارتباطی و اجتماعی را درخود پیدا می‌کند و در لابه‌لای قصه علاوه بر تقویت مهارت گوش دادن و سخن گفتن، هوشیار مانده و خسته نمی‌شود. قصه‌گویی خلاق کارکرد آموزشی، هنری، تربیتی و حتی درمانی دارد.
نظر شما