ناشر تخصصی و ضرورت تسلط بر موضوع
محمدرضا توکل‌صدیقی، مدیر انتشارات صابرین درباره چگونگی ورود خود به حوزه نشر سخن گفت و افزود: از سال 1368 کار خود را در انتشارات صابرین آغاز کردم، البته پیش از کار نشر، طی دو‌سه سال، کارهای مختلفی را دنبال کردم اما چون با روحیه و علائق من، هماهنگ نبود آن را رها کردم.
وی ادامه داد: از آنجایی که کار نشر، محتوای فرهنگی دارد و مطابق میل و روحیات من بود، همچنین فضای سالم‌تری نسبت به مشاغل دیگر در جامعه داشت، به آن وارد و ماندگار شدم.
توکل‌صدیقی با بیان اینکه ابتدا در حوزه کتاب‌های کودک کار می‌کردم، عنوان کرد: بعد از مدتی دیدم، ناشران دیگری هم قبل از من به این حوزه فعال هستند، بنابراین به این فکر کردم، به سراغ یک حوزه جدید بروم و به نیازی در حوزه نشر پاسخ داده شود.
وی با اشاره به بررسی و پژوهش‌های خود در جامعه، توضیح داد: من دوست داشتم به حوزه‌ای وارد شوم که قبل از این درباره آن کاری نشده باشد، در آن دوران، فرزندانم در سنین بلوغ و نوجوانی بودند و حس می‌کردم برای تربیت فرزندان‌مان با توجه به دنیای جدید، منابع زیادی نداریم چه بهتر، در این حوزه کار کنیم.
توکل با بیان اینکه در طول این سال‌ها، فعالیت در حوزه تولید کتاب‌های تربیتی و خانواده را به‌عنوان یک کار تخصصی دنبال کرده‌ام، عنوان کرد: از ویژگی‌های کار تخصصی در حوزه نشر این است که چون رقیب نداری، خیلی زود شناخته می‌شوی اما در کنار آن باید خیلی خوب کار کنی و آثار مناسب و با کیفیت کار کنی تا ماندگار باشی.
مدیر نشر صابرین همچنین با ارائه تعریفی از نشر تخصصی، گفت: مخاطبان نیازهای متنوعی دارند؛ به‌عنوان مثال مخاطب کودک به کتاب‌های رنگ‌آمیزی، مهارت‌آموزی و شعر و داستان نیاز دارد و یک ناشر تخصصی کودک، باید کتاب‌های همه این حوزه‌ها را برای کودکان فراهم کند، لازمه کار تخصصی تمرکز در یک موضوع خاص است و وقتی این تمرکز در کار ایجاد شود می‌توان گفت، ناشر تخصصی هستیم.
توکل با ذکر مثال ادامه داد: با توجه به اینکه فعالیت در حوزه نشر را از کتاب کودک شروع کرده بودم، احساس کردم یکی از نیازهای اصلی در این زمینه، توجه به محتوای مرتبط با رشد و تربیت کودک است، بنابراین ابتدا از والدین شروع کردم که مربیان پایه‌ای شخصیت کودک در خانواده هستند و در این حوزه، برای آگاهی و اطلاع آنها کتاب تولید کردیم.
وی با بیان اینکه وقتی وارد کار تخصصی می‌شوید، هدف و موضوع مشخص است، عنوان کرد: به‌عنوان یک ناشر تخصصی باید تلاش کنید در این حوزه به دانش نسبی دست پیدا کنید، علاوه بر اینکه از مشاوران و کارشناس بهره می‌گیرید، باید این حوزه را بشناسید تا بتوانید موفق شوید.
به گفته توکل، برای ناشران تخصصی قدم اول تمرکز بر یک موضوع است، علاوه بر آن کار باید عمق و کیفیت لازم داشته باشند، ناشر از پشتوانه‌های علمی برخوردار باشد و از کارهای عمومی فاصله بگیرد، همچنین به‌روز بودن در این حوزه ضرورت دارد.
ناشران حرفه‌ای استراتژی دارند
در بخش دیگری از این نشست، توکل صدیقی با ارائه تعریفی از نشر حرفه‌ای و تفاوت آن با نشر تخصصی، گفت: در اینجا دو مقوله مختلف است؛ وقتی از نشر تخصصی می‌گوییم به کیفیت و موضوع کار برمی‌گردد، اما نشر حرفه‌ای، یعنی ساز و کارهایی که در مدیریت نشر به کار بگیریم که نشر به سمت رشد حرکت کند و در کل بحث، حرفه‌ای بودن به روش مدیریت ناشر، برمی‌گردد.
وی ادامه داد: مساله اینجا است که بخش عمده مدیریت نشر، سنتی و هیئتی است، وقتی نشر از ساختار برخوردار باشد، مدیریت علمی داشته باشد و از ظرفیت‌های حرفه‌ای بهره‌مند باشد یک ناشر حرفه‌ای هستیم که البته خیلی هم با ناشر تخصصی بودن تفاوتی ندارد.
توکل همچنین با اشاره به اینکه روش مدیریت نشر اهمیت زیادی دارد، تاکید کرد: اینکه موضوع نشر و کتاب‌های یک ناشر چیست فرق دارد، یک ناشر حرفه‌ای با انتخاب عوامل حرفه‌ای در کنار خود از ویراستار، طراح، گرافیست و .. مسیر خود را هموار می‌کند. ناشران حرفه‌ای با در نظر گرفتن استراتژی مناسب باید برای کار خود برنامه‌ریزی کنند.
وی یادآور شد: توجه به جزئیات نشر، برای تولید یک کتاب و استفاده از عوامل حرفه‌ای نکته مهمی است که ناشران برای حرفه‌ای بودن باید به آن توجه کنند. از سوی دیگر ضروری است که ناشران شیو‌ه‌نامه‌هایی را برای موسسات خود تدوین کنیم، زیرا یکی از عوامل موثر بر نشر حرفه‌ای تدوین همین شیوه‌نامه‌ها است تا عوامل اجرایی بر اساس آن عمل کنند.
لزوم تدوین استانداردهای نشر به‌صورت مکتوب
این فعال حوزه نشر در ادامه گفت: توجه یک ناشر به تعیین و تبیین استانداردهای فنی و حرفه‌ای در لیتوگرافی، چاپ و .. ارائه تعریف برای هر یک از الگوهای کاری خود و مکتوب شدن آنها ازجمله نکات مهمی است که برای یک ناشر حرفه‌ای اهمیت زیادی دارد.
توکل همچنین با بیان اینکه در گذشته، انتظارات‌مان از لیتوگراف و چاپخانه‌دار را در قالب فرم‌های مخصوص برای چاپخانه‌ها و لیتوگرافی‌ها فکس می‌کردیم، گفت: نشر حرفه‌ای دامنه گسترده‌ای دارد، وقتی از نشر حرفه‌ای صحبت می‌کنیم باید بدانیم ناشرها در یک سطح نیستند و باید طبقه‌بندی شوند، در این میان هرچه فهرست کارها و انتظارات مدون و مکتوب شده باشد آن نشر حرفه‌ای‌تر است.
وی افزود: یکی از مشکلات ناشران این است که بعد از مدتی کارمندها از موسسات نشر می‌روند و با رفتن آنها مجموعه‌ای از آموزش‌ها هم همراه آنها می‌رود، سپس ناشر باید به نفر بعدی آموزش دهد، در این میان ناشرانی که تولیدات بالایی در حوزه نشر دارند فرصت توقف کار و آموزش نیروی انسانی جدید را ندارند.
مدیر نشر صابرین با بیان اینکه اگر استانداردها و شیوه‌نامه‌ها مکتوب، شده باشد خیلی راحت می‌توان آنها را به شخص بعدی منتقل کرد، عنوان کرد: اگر همه این بایدها و نبایدها ثبت و ضبط شده باشد، هویتی که کتاب‌های ناشر به لحاظ بصری، کیفیت چاپ و هنری خواهند داشت بهتر حفظ می‌شود، ناشر حرفه‌ای باید تمام عوامل را براساس هویتی که برای نشر خود تعریف کرده مدیریت کند.
ناشران تخصصی؛ بازاریابی یا بازارسازی
توکل در ادامه صحبت‌های خود با تاکید بر ویژگی‌های ناشران تخصصی، گفت: برای تخصصی کارکردن دست ناشر، برای انتخاب کتاب بسته است، وقتی موضوعات متنوع باشد به راحتی تامین منابع می‌کنید، اما در کار تخصصی، انتخاب کتاب خوب و مناسب اهمیت زیادی دارد و همین موضوع کار را سخت می‌کند.
وی با اشاره به مزایای نشر تخصصی گفت: ناشر تخصصی، خیلی زود در جامعه شناخته می‌شود، هرچند نباید انتظار داشت که زود به نتیجه برسد اما معمولا خیلی زود هویت پیدا می‌کند و در بازار، از سوی مخاطبان شناسایی می‌شود.
توکل با ذکر مثالی افزود: نشر صابرین در حوزه کتاب‌های تربیتی متمرکز و در این حوزه معروف شدیم. با مردم و بسیاری از پزشکان مرتبط شده بودیم تا بازار کتاب‌های خود را پیدا کنیم؛ زیرا معتقد بودم گاهی لازم است شما بازاریابی کنید و گاهی بازارسازی.
وی گفت: به‌عنوان مثال، بازار کتاب خردسال وضعیت مطلوبی دارد و برخی از ناشران به سراغ آن می‌روند، اما گاهی به سراغ موضوعی می‌روید که درباره آن به‌اصطلاح خرکتی نشده است؛ و براساس تحلیل و شناخت شخصی به سمت تولید کتاب در آن حوزه می‌روید، در اینجا برای شناخته شدن به بازاریابی نیاز است.
توکل با بیان اینکه اگر بازار وجود نداشت، باید بتوانیم بازار را ایجاد کنیم، توضیح داد: من از سال 77 که کار درحوزه کتاب‌های تربیتی را شروع کردم با سه – چهار روان‌شناس و متخصص شاخص این حوزه مشورت و ایده‌هایم را بیان کردم، همه هم ایده انتشار کتاب در این حوزه را تایید کردند و من با اطمینان کار خود را شروع کردم.
مدیر انتشارات صابرین با بیان اینکه انجام کار جدید و نوین به تداوم نیاز دارد، گفت: انجام کار جدید، مشکلات زیادی دارد، اما اصل این است که به کار خود باور داشته باشیم، من حداقل یک‌سال با کارشناسان مشورت می‌کردم تا بتوانم کار خود را در این حوزه شروع کنم.
وی ادامه داد: اینکه در یک جلسه، تعدادی مشاور بگویند فعالیت مطلوب است و جلو بروید، بعد بدون تحلیل و بررسی دقیق کار را شروع کنید، عاقلانه نیست. اوایل کارم، خیلی از بزرگان نشر به من می‌گفتند که آیا دیوانه شدی که به این حوزه وارد شدی؟ این کتاب‌ها برای پدرها و مادران است و مردم کتاب نمی‌خوانند.
توکل با بیان اینکه برخی نگران من بودند که این صحبت‌ها را می‌کردند، عنوان کرد: آنها فکر می‌کردند که من شکست می‌خورم، در آن زمان کتاب‌های روانشناسی عمدتا آکادمیک و دانشگاهی بود، در حالی‌که قصد داشتم کتابی تولید کنم که به‌عنوان مثال مشکل پرخاشگری در کودک را بیان کند یا مسائلی از این قبیل؛ به همین دلیل حس کردم جامعه به این حوزه نیاز دارد.
وی تاکید کرد: این کار فوت و فن پیچیده‌ای ندارد، وقتی باور می‌کنیم کاری را می‌خواهیم انجام دهیم و به تناسب آن نیازی در جامعه وجود دارد، باید راه‌های رفع این نیاز و مسیر آن را پیدا کنیم؛ جامعه هدف من مادران و پدران جوان هستند که فرزندان نوزاد تا 17 ساله دارند.
توکل همچنین با اشاره به اقدامات خود برای توسعه کسب و کارش، گفت: من برای کتاب‌های خود بازارسازی کردم؛ در داروخانه‌ها استند گذاشتم، مدیران فروشگاه‌های شهروند را قانع کردم شما که وقتی مایحتاج خانواده‌ها را تامین می‌کنید، در کنار آن یکی از نیازهای خانواده مطالعه کتاب‌هایی است که در رشد فرزندان هم موثر باشد، برای مدارس کتاب‌های رایگان ارسال می‌کردم و خیلی کارهای دیگر و همین کارها باعث شد مردم به مرور کتاب‌های ما را ببینند و بشناسند.
وی با بیان اینکه وقتی برندسازی درست و مناسبی ایجاد کردید مردم از کتاب‌هایتان استقبال خوبی می‌کنند، عنوان کرد: گاهی در نمایشگاه کتاب که هشت عنوان کتاب جدید داشتیم مخاطبان همه را همزمان خریداری می‌کردند و می‌گفتند همه کتاب‌های صابرین خوب است در حالی‌که بسیاری از عناوین جدید بودند و حتی معرفی هم نشده بود و به‌نظرم این همان اعتمادسازی در سایه برند است.
مدیر نشر صابرین یادآور شد: در کار تخصصی تجربه و خطا سخت است، زیرا پیش از این تجربه نشده است، گاهی موضوعاتی را دنبال می‌کنید که پیش از این کار نشده و ممکن است ناموفق باشید؛ به‌عنوان مثال یکی ازکتاب‌ها خیلی کم‌فروش رفت و رخ دادن چنین اتفاقاتی طبیعی است.
توکل همچنین به ورود برخی ناشران به دنباله‌روی از ناشران موفق در حوزه‌های تخصصی، عنوان کرد: حضور این ناشران خوب است، زیرا وقتی به این حوزه‌ها می‌آیند بیدار می‌شوی و فعالیتت را بیشتر می‌کنی، وقتی در حرفه خود پیشتاز بودید و برند شدید طبیعتا چنین موضوعی طبیعی است، اما باید به یاد داشته باشیم، برند شدن مهم نیست بلکه برند ماندن مهم است که لازمه آن پویایی و پیشرفت است.
وی بر تاکید لزوم حرفه‌ای بودن ناشران، گفت: اگر ناشران حرفه‌ای نباشند در کار تخصصی خود هم موفق نخواهند شد و این حرفه‌ای بودن، ملزوماتی دارد که پیش از این درباره آن صحبت کردیم.
نظر شما