به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، شرایط فعالیت در حوزه نشر در سال‌های اخیر دچار تغییرات بسیار شده‌است. ناشران پیش از همه‌گیری بیماری کووید19 هم شرایط سختی برای ادامه فعالیت داشتند، همه‌گیری و به دنبال آن رکود بازار و توقف ارائه کاغذ دولتی باعث شد ناشران برای اینکه بتوانند به فعالیت خود ادامه بدهند، به برخی اقدامات نوآورانه مانند روش‌های تبلیغاتی جدید، ساخت فیلم و پادکست و ... دست بزنند.
 
صفا امیری، مدیر انتشارات براق بعد از تکانه سال 92 در بازار ارز که فعالیت ناشران را تحت تاثیر قرارداد، اقدام به معرفی کتاب‌های این انتشارات در کشورهای همسایه کرد و -به تایید خود- با این روش توانست فروش این انتشارات را افزایش دهد.
 
شرایط بازار، ناشران را مجبور به انجام برخی اقدامات نوآورانه برای معرفی و فروش کتاب‌هایشان کرده‌است؛ به نظر شما این اقدامات تا چه اندازه‌ می‌تواند روی فروش کتاب تاثیر داشته‌باشد؟
زمانی که بازار دچار رکود است، به شدت رقابتی می‌شود. در نتیجه؛ برنامه‌هایی از سوی همه فعالان و نه فقط ناشران و کتاب‌فروشان اجرا می‌شود تا بتوانند سهم بیشتری از بازار داشته‌باشند. یعنی اگر بازار دچار رکود شده و فروش زیادی ندارد، سعی می‌کنند که همان میزان فروش را جذب خود کنند. در این شرایط راه‌های متفاوتی وجود دارد؛ مثل ارائه تخفیف‌های بعضا نامعقول و چاپ کتاب با کیفیت و قیمت پایین‌تر است. البته روش‌هایی از این دست،مناسب نیستند و از نظر علمی و صنعتی ردشده‌اند.

در روش دیگر تولیدکنندگان سعی می‌کنند تا محصول خود را برجسته کنند. یکی از راه‌های برجسته کردن کالا، تبلیغات است که در فضای مجازی انجام می‌شود. از آنجایی که تولید کلیپ‌های کوتاه، مقرون به صرفه است و زیاد هزینه‌بر نیست -زیرا نیاز به کارگردانی و سناریونویسی ندارد- خیلی از ناشران به این روش روی آوردند و سعی می‌کنند تا با تولید کلیپ‌های کوتاه و اعلامیه‌های مجازی، کتاب‌ها را برجسته و به دیگران معرفی کنند که فکر می‌کنم این روش مناسبی باشد.
 
برای نجات سرمایه‌ مجبوریم تبلیغ کنیم
به نظر شما آیا تهیه کلیپ برای معرفی کتاب آ‌ن‌قدر هزینه‌بر است که فقط ناشران بزرگ می‌توانند از آن استفاده کنند؟
وقتی در انبار ناشر شش تا هفت میلیار تومان کتاب انبار شده‌است، باید کاری کند تا این کتاب‌ها فروش برود. ماندن این کتاب‌ها در انبار به تدریج باعث استهلاک و از بین رفتن آن‌ها می‌شود، در نتیجه کتاب تبدیل به ضایعات می‌شود. ما مجبوریم برای نجات سرمایه‌مان، مقداری از درآمد را خرج تبلیغات کنیم؛ اما اگر ناشری چنین سرمایه‌ای در انبار نداشته‌باشد یا کتاب‌هایش در بازار جایگاه قابل قبولی برای فروش داشته‌باشند، ممکن است که این دو عامل باعث شود به سمت ساختن کلیپ برای معرفی کتاب نرود.

عامل دوم یعنی داشتن بازار فروش که بیان شد، از عوامل اقتصادی نیست، اما درباره عامل اول باید گفت؛ زمانی که ناشر 200 یا 300 میلیون تومان کتاب را در انبار نگهداری می‌کند، نمی‌تواند 50 تا 60 میلیون تومان برای تهیه کلیپ هزینه کند، زیرا این کار به صرفه نیست. حتی اگر کتاب‌ها فروخته شود، درآمد آن باید برای پرداخت هزینه کلیپ‌ها خرج شوند. شرایط اقتصادی ناشران یکسان نیست، به همین دلیل به نظر می‌رسد همه روش‌ها صرفه اقتصادی یکسان ندارند.
 
باید کاری کرد؛ میرایی در کمین است!
چه روش‌‌های نوآورانه‌ای که پیش از این برای فروش و معرفی انجام نمی‌دادید، در این سال‌ها برای معرفی و شناساندن کتاب‌های انتشارات براق در دستور کار قرار دادید؟
در آن تکانه قوی سال 92 که دچار تورم شدید شدیم و قیمت دلار از 800 تا هزار تومان به 4000 تومان رسید، به این نتیجه رسیدیم که باید کاری انجام دهیم؛ وگرنه دچار میرایی می‌شویم و مجبور خواهیم شد به تعطیلی انتشارات براق تن بدهیم. یکی از کارهایی که انجام دادیم این بود که کتاب‌های خوبمان را؛ یعنی کتاب‌هایی را که می‌دانستیم از نظر محتوا نمود بیشتری دارند، ترجمه کردیم. ترجمه کتاب‌ها به زبان کشورهای نزدیک به ایران، مانند کشورهای عربی، ترکیه و آذربایجان را آغاز کردیم؛ همچنین برخی کتاب‌ها را برای طلبه‌هایی که در ایران تحصیل می‌کردند، ترجمه کردیم.

در نتیجه این رویکرد، دو اتفاق برای انتشارات براق افتاد؛ یکی اینکه توانستیم بیش از 200 رایت کتاب را در طول این مدت به ناشران خارجی بفروشیم، همچنین وقتی بازار را خوب دیدم، علاوه بر اینکه کتاب‌هامان را به زبان آن کشورها چاپ کردیم، کتاب‌فروشی‌هایی را در عراق و امارات افتتاح کردیم. کتاب‌فروشی در عراق با استقبال خوبی مواجه شده‌است و با همکاری یکی از افرادی که در امارات زندگی می‌کند، کتاب‌فروشی در شهر شارجه هم فعال است. منظورم این است که این روش و راه را طی کردیم تا توانستیم در این بازار دوام بیاوریم.
 
فعالیت بین‌المللی انتشارات براق به معرفی کتاب داخل تاثیر دارد یا این مسائل جدا از هم هستند؟
برخی مسافرهای عرب مانند افرادی که از کشور عراق به ایران می‌آیند، شاید ترجیح بدهند همان کتاب‌ها را به تومان بخرند، زیرا خرید به تومان برای آن‌ها به صرفه‌تر است.
 
برای کتاب‌های ترجمه شده آیا فیلم و پادکست تولید می‌کنید؟
بله، سایتی به نام «دارالبراق» داریم که در آن دو بخش فعال است، یکی عرضه و فروش کتاب به صورت کاغذی است، که به این منظور انبارهایی در شارجه و عراق داریم و دوم، بخشی داریم که کتاب‌ها را در آن پویانمایی کردیم، البته نه انیمیشن کامل بلکه کاراکتری که حرکاتی ساده می‌کند. این پویانمایی‌ها در یکی از شبکه‌های عربی سوریه با همکاری هنرپیشه‌ها و گویندگان به صورت صوتی و تصویری ارائه شده‌است، از این بخش هم درآمد قابل قبولی داشتیم.
 
ضرورت تحول در صداو سیما
شما با تلویزیون کشورهای عربی همکاری کردید، در نتیجه با رادیو و تلویزیون در این کشورها آشنایی دارید. به نظر شما چگونه صدا و سیما می‌تواند اقداماتی انجام بدهد تا ناشران داخلی بتوانند فعالیتی مانند شما در ایران انجام بدهند؟
صداوسیما در عرض سال‌های اخیر برنامه‌هایی مانند «کتاب‌باز» را داشته‌است، که اجرا می‌شود و برنامه خوبی است. به نظر می‌رسد در صداو سیما نیاز به رویکردی جدید داریم. همانطور که در صداو سیما کارشناس‌هایی فعالیت بازار را ارزیابی می‌کنند تا حلقه تبلیغاتی کار را به نحو احسن انجام بدهند، فکر می‌کنم همین اقدامات باید در صدا و سیمای ایران برای حوزه فرهنگ و ادب انجام بگیرد. یکی از بحث‌هایی که حرف برای گفتن در آن بسیار داریم و بیشتر از بخش‌های دیگر ارزآوری دارد، حوزه کودک و نوجوان است که در آن برای مثال اقدامات جالبی در حوزه تصویرگری و تنوع در فضای فرهنگی انجام شده‌است.

باید توجه داشت، اگر در اقتصاد نشر سه تا چهار درصد به نشر کتاب کودک و نوجوان اختصاص داشته‌باشد، بیش از 30 درصد فروش حق رایت به حوزه کودک و نوجوان اختصاص دارد، این نشان می‌دهد که در این بخش توانایی وجود دارد و اگر بخش فرهنگی صدا و سیما این نکته را درک و براساس آن فرهنگ‌سازی و برنامه‌ریزی کند، می‌تواند برنامه‌های موفقی داشته‌باشد که بینندگان زیادی را جذب خود می‌کند، در نتیجه این روند به ناشران حوزه کودک و نوجوان هم کمک بسیاری خواهدشد.