احمد ابوحمزه، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان به عنوان ویراستار مجموعه پنج جلدی «اسناد تاریخی تربیت معلم در ایران» با تسلیت درگذشت علامه حسن حسن‌زاده آملی گفت: یک بار درباره موضوع تاریخی- نجومی به خدمت ایشان رسیدیم، صحبت‌های زیادی رد و بدل شد، ایشان یک جمله‌ای گفتند آقایان داریم خداحافظی می‌کنیم ای بسا که خبر به شما رسید، حسن‌زاده آملی مسافرت کرد. آه و ناله‌ای ندارد که نظام عالم است و ما هم از پس پرده خبر نداریم. خدا نکند! (با لحن خودشان می‌گویم) خدا نکند در میان نیست، چرا نکند؟ اینجا باشیم برای چه؟ حالا ایشان رفتند و تلاش‌های علمی که برای این سرزمین انجام دادند، ماندگار است. من قبل از شروع صحبت درباره مجموعه پیش رو خواستم از این عالم و مجاهد علم یاد کنم.
او با اشاره به زمان زیادی که صرف جست‌وجو در میان اسناد آرشیو ملی برای گردآوری مجموعه پنج جلدی «اسناد تاریخی تربیت معلم در ایران» شد و با تاکید بر دشواری کار و صرف زمان زیاد افزود: مولف تلاش زیادی انجام داد تا توانست برای نخستین بار مجموعه اسناد پیش رو را جمع‌آوری و در پنج جلد شامل اسناد دارالمعلمین، دارالمعلمات، دانشسرای عالی، دانشسراها و مراکز تربیت معلم تا سال 1357 تنظیم کند.
عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان درباره کاربرد این مجموعه اسنادی و جزئیات آن عنوان کرد: یکی از کاربردهای مجموعه آینده‌پژوهی تربیت معلم است که وقتی گذشته تربیت معلم را بررسی کردیم، آینده آن را چگونه می‌بینیم؟ لذا با دانستن فراز و فرود یک مجموعه می‌توان برای آینده آن هم برنامه‌ریزی کرد. برای همین خوب است که اشاره کنم چه اسنادی در مجموعه جمع‌آوری شده است که شاید هر کدام از این اسناد (اگر به آنها توجه شود)، می‌تواند در برنامه‌ریزی برای آینده راه‌گشا باشد.
احمد ابوحمزه گفت: برای مثال به اسنادی برمی‌خوریم که شامل گزارش‌های اداره بازرسی است و افرادی به عنوان مفتش به تربیت معلم می‌رفتند و موضوع سلامتی دانشجویان را بررسی و گزارش کردند و هر روز در این گزارش‌ها حفظ الصحه عمومی شاگردان بازبینی و ثبت شده است. در این گزارش‌ها آمده برای مثال نظافت مدرسه خوب است و در آن اداره تفتیش، راپرت هفتگی و نمره فلان در 20 اسفند 1307 به همراه نشانی مدرسه و نام مدیر آن ذکر شده است، همچنین تعداد شاگردان، افرادی که تحت معالجه هستند و افرادی که غیبت دارند، همه را گزارش کرده است.
روزگار خوش و ناخوش معلمان به روایت اسناد
علی باقر طاهری‌نیا، معاون فناوری و پژوهشی دانشگاه فرهنگیان در ادامه این نشست گزارشی از افتخارات فاخر و آثار فاخری که دانشگاه فرهنگیان طی سه سال گذشته کسب یا چاپ کرده است، بیان کرد و درباره قدر و منزلت مجموعه کتاب‌هایی درباره تربیت معلم گفت: قدر این مجموعه مهم و ارزشمند را اهل فن و علاقه‌مندان به تربیت معلم و آموزش و پرورش خوب می‌دانند. آنچه در این سرزمین بر تربیت معلم گذشت، در یک دوره سی و یک جلدی تحت عنوان «تاریخ تربیت معلم ایران» ثبت و چاپ شد که این اثر حاصل تلاش جمع کثیری از پژوهشگران دانشگاه و پشتیبانی سازمان مرکزی دانشگاه فرهنگیان بود که به یادگار خواهد ماند.
او با اشاره به مجموعه پنج جلدی «اسناد تاریخی تربیت معلم در ایران» نیز عنوان کرد: به نظرم اثر و ارزش این مجموعه در گذر زمان بیشتر نمایان خواهد شد، وقتی دست‌مایه تحقیقات علمی قرار گیرد. آن وقتی که پژوهشگران با تکیه بر این مجموعه مبادرت به تالیف مقالات علمی و پژوهشی کنند و به تحقیقات ارزشمند بپردازند. این مجموعه حاصل تلاش همکار ارجمند ما، شهرام یوسفی‌فر، رئیس سابق انجمن تاریخ ایرانی و همکارش آقای محمدی به ویراستاری احمد ابوحمزه است و البته به پشتیبانی مجموعه دانشگاه فرهنگیان با وجود کاستی‌ها و نواقص اداری و مالی است. این مجموعه گردآوری شد تا از سرگذشت معلمان در این سرزمین آگاه شویم که در روزهای خوش و ناخوش به آنها چه گذشت.
معاون فناوری و پژوهشی دانشگاه فرهنگیان در سخنانی با عنوان «زمان‌های متفاوت، اقتضائات مشابه و تصمیمات یکسان» ادامه داد: اگر بخواهیم به اجمال اسناد جمع شده در این دوره پنج جلدی را که قریب به 2500 سند است، فصل مشترک آن را در چند کلید واژه بیان کنیم، احتمالا در این چند کلمه «زمان‌های متفاوت، اقتضائات مشابه و تصمیمات یکسان» خلاصه خواهد شد. برای بازتر کردن موضوع به این مورد اشاره می‌کنم؛ فرایند تصویب لایحه دارالمعلمین در این سرزمین 7 سال ( از سال 1290 تا 1297ه.ش) به طول انجامید و در طی این زمان فرایند نصویب لایحه دارالمعلمین طول کشید!
علی باقر طاهری‌نیا گفت: می‌دانید علت این طولانی شدن چه بود؟ همان پاسخی که مدیران دیروز و امروز هم می‌گویند و آن دلیلش کمبود اعتبارات بود! هفت سال این لایجه به تاخیر افتاد، چون مدیران آن وقت هم مانند مدیران سنوات اخیر قائل به محدودیت منابع هستند و به این دلیل گاهی اولویت‌ها را درست تشخیص نمی‌دهند. آنها در آن زمان گفتند ابتدا به دلیل کمبود اعتبارات و دیگر به علت کثرت مشغله مدیران دولتی فعلا تصویب لایحه تشکیل تربیت معلم اولویت ندارد! وقتی از این موضوع سخن می‌گوییم شاید برخی تشابه میان موضوع رتبه‌بندی معلمان را دریابند.
او با اشاره به مرور اسناد برای درس گرفتن از تجربیات تاریخی اظهار کرد: به هر ترتیب برخی مسائل که باید برای ما باید تجربه شود، یعنی با رجوع به تاریخ مانع تکرار تجربه‌های گذشته شویم. چرا مدیران وقت در تشخیص اولویت به خطا افتادند و زمان را از دست دادند. با این سخنان می‌خواهم این فرض را ابطال کنم؛ اینکه برخی از مدیران تصور کنند آنچه را می‌گویند در تاریخ بی‌سابقه و فقط به ذهن آنها خطور کرده است، در گذشته هیچ ردی از آن نیست، می‌خواهم بگوییم اسناد و مدارک نقض این حرف را می‌زنند.
عادت ایرانیان به زخمی کردن کتاب‌ها
حسین خنیفر در پایان این نشست با اشاره به مشکل مطالعه در ایران و انبوه کتاب‌های زخمی گفت: سهم سرانه مطالعه در کشور ما پایین است و حتی تحصیل‌کردگان ما هم اهل مطالعه نیستند. ما معمولا کتاب می‌خریم و آن را نمی‌خوانیم. چه قدر کتاب‌های زخمی در کتابخانه شما وجود دارد؟ ما از یک کتاب معمولا پنج تا 10 صفحه می‌خوانیم و بعد رهایش می‌کنیم. برای همین کتاب‌های زخمی زیادی در کتابخانه‌های ما وجود دارد! حال برخی کتاب‌ها آن قدر خوشخوان هستند که ما را وادار می‌کنند که یک نفس آنها را بخوانیم مثل خاطرات آقای رفیق‌دوست از دفاع مقدس که آن را یک‌نفس خواندم و اطلاعات خوبی از آن کسب کردم و کتابی مثل «نگاهی به فلسفه، سبک کردن بار سنگین فلسفه» نوشته دونالد پامر ترجمه عباس مخبر که سه روز مرا بیمار کرد تا خواندنش به پایان رسید.
او با اشاره به توزیع کتاب در مقایسه با کشورهای عربی همسایه افزود: در کشورهای عربی کتاب راحت تولید می‌شود و راحت هم توزیع. حالا چرا چنین است چند سال پیش از یوسف کمال در سوریه صحبت می‌کردم که در هنگام صحبت کتاب صد صفحه‌ای به من نشان داد و من بخشی از کتاب را پسندیدیم و سوال کردم از این کتاب چند نسخه چاپ کردید؟ گفت: 500 هزار نسخه! من با تعجب گفتم مگر می‌شود؟ گفت این کتاب در عرض 10 سال در 30 کشور عربی توزیع شده است و با پول همین یک کتاب در امارات خانه خریدم!
رئیس دانشگاه فرهنگیان بیان کرد: چرا در کشورهای عربی چنین است؟ چون شرکت‌های توزیع فراوان است اما در ایران شما 100 کتاب بنویسید و اگر از هر کدام 20 هزار نسخه منتشر کنید، اگر توانستید از فروش آنها 15 تا 20 میلیون به دست بیاورید! متاسفانه در ایران تولید و توزیع کتاب محدود است در حالی که در کشورهای عربی خیلی سریع شمارگان از 100 هزار نسخه عبور می‌کند.
حسین خنیفر گفت: درباره کتاب‌های انگلیسی هم چنین وضعیتی وجود دارد، برای مثال به جی کی رولینگ دقت کنید، او زمانی وضعیت مالی خوبی نداشت و جزء فقرا به شمار می‌آمد و حالا در فهرست 10 ثروتمند برتر جهان است، چرا چون کتاب افسانه هری پاتر که ادعا می‌کند، افسانه‌ها و قصه‌های دوران کودکی اوست به سرعت مورد توجه قرار گرفت. در حالی که قصه‌اش دروغ است!
نظر شما