خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ اولیور جانسون؛ الهه پورعلی- به‌خاطر موج‌های پیاپی سرایت، همه‌گیری ویروس کرونا سونامی داده‌ها و نمودارها را در اختیار ما قرار داده است. به لطف داشبوردهای و وب‌سایت‌های عمومی، هر کاربر اینترنت می‌تواند به اطلاعات دقیق و به‌موقع درباره موارد ابتلای کووید، مرگ و میر، بستری شدن در بیمارستان و واکسن‌ها، بر اساس سن، جنسیت و مکان دسترسی داشته باشد.
 
با این حال، در حالی که این حجم از اطلاعات می‌تواند بسیار ارزشمند باشد، می‌تواند مشکلاتی را نیز به همراه داشته باشد. آمار خام کروناویروس، خارج از بافتار و همراه با چرخش‌های گمراه‌کننده، می‌توانند منبعی برای اطلاعات نادرست باشند که از طریق رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به همان اندازه خود ویروس پخش شود. یک واقعیت ساده، مانند میانگین سن قربانیان کروناویروس (83) که در واقع بیش از امید به زندگی در انگلستان در بدو تولد (81) است، می‌تواند باعث شود دولت‌ها و مردم -آن‌قدرها که باید- کووید را جدی نگیرند. (با گذراندن 83سالگی، معمولاً می‌توان انتظار داشت که شخص بیشتر عمر کند؛ آن‌چه مهم است امید به زندگی، مشروط به رسیدن به این سن است.)
 
قطعاتی از داده‌های ویروس کرونا، مانند مواد تشکیل‌دهنده یک وعده غذایی هستند: آن‌ها را می‌توان به طرق مختلف ترکیب کرد؛ و در عین حال برخی از دستورپخت‌ها نسبت به بقیه خوشمزه‌تر و برخی دیگر مضر هستند. روش صحیح تفکر شامل داده‌های خام نیست؛ بلکه تجزیه و تحلیل آن‌ها از طریق رشته دانشگاهی آمار است. در این‌جا عدم قطعیت ذاتی و تصادفی بودن اعداد به همراه مسائل مربوط به نمونه‌گیری، تأخیر، گزارش نادرست و گاهی تفاوت در روش‌های اندازه‌گیری تصدیق و تنظیم می‌شود.
 
در این زمینه تعداد افراد کمی به‌تر از دیوید اشپیگل‌هالتر، رئیس سابق انجمن آمار سلطنتی، و آنتونی مسترز، «سفیر آماری» این انجمن وجود دارد. در این کتاب آن‌ها یک راهنمای واضح و بسیار خواندنی از بیماری همه‌گیر را عمدتا از دیدگاه بریتانیا ارائه می‌دهند. آن‌ها اعداد و نمودارهای به خوبی انتخاب شده، همراه با پاورقی‌ها و مراجعی جامع را فراهم آورده‌اند، و اصطلاحات فنی را در حداقل نگه داشته‌اند. (هرچند جزئیات بیش‌تر با کمک واژه‌نامه گسترده در دسترس است)
 
نویسندگان، گزارشی دقیق و متعادل از ظرافت‌های دخیل در اندازه‌گیری تاثیر ویروس ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، در بحث مرگ و میر، اشپیگل‌هالتر و مسترز مسئله گزارش مرگ‌و‌میر «از» و «با» کووید را توصیف می‌کنند؛ و خطر را بر اساس سن و سایر عوامل زمینه‌ای مقایسه می‌کنند، با لحاظ کردن مساله دشواری نحوه قضاوت در مورد نتایج در کشورهای مختلف با توجه به داده‌های آن‌ها، و مقایسه‌ای بین تأثیر کووید و سایر رویدادهای تاریخی انجام می‌دهند.
 
برای این نوع گزارش مبتنی بر اعداد، آسان بود که خشک عمل کرد و زمینه‌های اساسی انسانی در نظر نگرفت؛ اما اشپیگل‌هالتر و مسترز هرگز کووید را نه به‌عنوان یک انتزاع ریاضی، که همیشه به عنوان یک بیماری واقعی با پیامدهای دشوار شخصی می‌نگرند. بنابراین، آن‌ها به‌جای ارائه ساده داده‌های بستری در بیمارستان، این اعداد را با تأثیرات انسانی بر بیماران و خانواده‌های آن‌ها و خستگی کارکنان مراقبت‌های بهداشتی مرتبط می‌کنند ‌و روشن می‌سازد که «آمار به‌تنهایی نمی‌تواند این فداکاری‌ها را منتقل کند.»
 
به طور مشابه، آن‌ها داده‌های مرگ را بر اساس سن، شغل، قومیت و شرایط پزشکی بررسی می‌کنند و نشان می‌دهند که چه‌گونه عناوین مهم، تأثیرات فردی بسیار نابرابر کرونا را پنهان می‌کنند. آن‌ها از این واقعیت ناخوشایند دریغ نمی‌کنند که از طریق قرنطینه و محدودیت‌های دیگر، جوانان «درحالی‌که خود در معرض خطر کم هستند، این همه فداکاری کرده‌اند.»
 
البته موضوعی در مورد زمان مناسب انتشار چنین کتابی در بحبوحه همه‌گیری جهانی وجود دارد. در واقع، متن در اوایل شیوع دلتا در انگلستان نهایی شد، به این معنی که برخی از تحولات اخیر تحت پوشش قرار نگرفته و برخی از اعداد و ارقام خود ممکن است کمی قدیمی باشند. با این حال، با استدلال در مورد واکسیناسیون، قرنطینه‌های قبلی و مصونیت گله‌ای، این کتاب سهم بسیار به‌موقعی را نشان می‌دهد. این نه‌تنها زمینه مناسبی را برای این بحث‌ها ارائه می‌دهد؛ بلکه راه صحیح تفکر درباره رویدادهای آینده را نیز ارائه می‌دهد. اگر یک نسخه از آن در اختیار روزنامه‌نگاران، سیاست‌مداران و همه مردم قرار می‌گرفت، بحث‌ها بسیار آگاهانه‌تر می‌شد، با نور بیش‌تر به جای حرارت شدیدتر.
 

شناسنامه کتاب
Covid By Numbers: Making Sense of the Pandemic with Data; by David Spiegelhalter and Anthony Masters; Penguin eBooks;  30 September 2021

منبع: گاردین (با تلخیص)