به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در بوشهر، کتابخانه‌های عمومی یکی از بسترهای فرهنگ‌گستر است که کمیت و کیفیت این مراکز فرهنگی نقش موثری در دانایی‌افزایی و تمایل و گرایش مردم به کتاب و کتابخوانی دارد. شوربختانه بوشهر با اینکه عنوان پایتخت انرژی را یدک می‌کشد و در سال ۹۶ هم دارنده عنوان پایتخت کتاب ایران شد اما امروز در برخورداری از کتابخانه‌های استاندارد و به‌روز، فقیر است.

از میان ۷۶ کتابخانه نهادی و مشارکتی، بوشهر تنها یک کتابخانه استاندارد دارد و سایر کتابخانه‌ها یا فرسوده شده‌اند و نیاز به بازسازی دارند، مثل کتابخانه عمومی مصلحیان که اولین کتابخانه عمومی استان است ولی به‌دلیل قدمت و فرسودگی اخیرا با ریزش سقف سالن مطالعه مواجه شده است و عملا با وضعیت پیش‌آمده، سالن مطالعه‌ای برای مراجعه‌کنندگان ندارد و تنها اعضا می‌توانند کتاب از این کتابخانه قرض بگیرند یا از کمبود منابع رنج می‌برند و توان پاسخگویی را به ارباب رجوع در حوزه‌های مختلف ندارند.

باید اذعان کرد که کتابخانه‌های عمومی در استان بوشهر حال و احوال خوبی ندارند و نیاز به بازسازی، توسعه و به‌روز شدن دارند. همه این‌ها از جمله عواملی هستند که موجب بی‌رغبتی مردم و به‌ویژه قشر تحصیل‌کرده به عضویت در کتابخانه‌ها شده است و کرونا هم مزید بر علت شده و آن تعداد اعضایی را که داشته در دو سال اخیر به‌دلیل شرایط پیش‌آمده کاهش داده است.

هرچند در این میان، اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر تلاش کرده که با استفاده از فضای مجازی در این ایام از عمده فعالیت‌های فرهنگی و خدمات‌رسانی خود به اعضا بازنماند و مانع از ریزش اعضای فعلی شود ولی با همه این‌ها کرونا تاثیر سوء خود را گذاشته و امید می‌رود که در دوران پساکرونا شاهد افزایش عضویت کتابخانه‌های عمومی و همچنین رشد سرانه کتاب و فضای کتابخوانی در استان باشیم.

سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر در نشست خبری خود که در سالن اجتماعات کتابخانه عمومی مصلحیان بوشهر برگزار شد، گفت: شعار هفته کتاب امسال «جای خالی را با کتاب خوب پر کنیم» است و تاکید اصلی نهاد کتابخانه‌هاي عمومي كشور هم معطوف به خانواده‌ و اعضاي نوجوان و خردسال است كه با كتاب و مطالعه بيش از پیش مانوس شوند.

عباس نعمتی با اشاره به درخشش کتابداران و کتابخوانان جوان و نوجوان بوشهری در میان برگزیده‌های کشوری در هفته کتاب تصریح کرد: در آیین ملی روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار که در تالار وحدت تهران برگزار شد، از کلثوم عالی‌پور، مسئول کتابخانه عمومی شهدای سپاه در بخش پیک کتاب به‌عنوان برگزیده کشوری مورد تجلیل قرار گرفت. در بخش نوآوری در تحویل منابع، از لیلا رستمی مسئول کتابخانه عمومی امام رضا (ع) گورک سادات به‌عنوان برگزیده ملی قدردانی شد. همچنین در این مراسم از داود حیدری عضو کتابخانه عمومی شهید حسینی صفت رودفاریاب به‌عنوان عضو خردسال برتر کشور و مصطفی بیننده، عضو کتابخانه عمومی حجت‌الاسلام محسنی جمی شهر جم‌ به‌عنوان عضو برتر نوجوان کشور تقدیر و تجلیل شد.

وی به وضعیت استان بوشهر در چهار شاخص اصلی بر اساس سند توسعه (هدف‌گذاری ۱۴۰۰) اشاره کرد و افزود: در شاخص منابع، باید در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال گذشته ۱۱.۴ درصد رشد داشته باشیم و به یک میلیون و ۶۱۰ هزار نسخه برسد که وضعیت موجود ما یک میلیون و ۴۰ هزار نسخه کتاب است و در واقع ۶۵ درصد هدف‌گذاری محقق شده است.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر با اشاره به وضعیت عضویت (شاخص دیگر) کتابخانه‌های عمومی استان گفت: کرونا باعث‌شده تا فعالیت کتابخانه‌ها با چالش‌هایی روبه‌رو شود، بر اساس تعداد اعضا، در سال ۱۴۰۰ تعداد اعضای کتابخانه‌های عمومی استان باید ۹.۳ درصد نسبت به سال گذشته داشته و برابر با ۶۱ هزار و ۱۷ نفر باشد. در حال حاضر، تعداد اعضای کتابخانه‌های عمومی استان برابر با ۴۰ هزار و ۷۷۰ نفر است. بنابراین تاکنون ۶۷ درصد از هدف‌گذاری شاخص عضویت در استان تحقیق یافته است.

نعمتی ادامه داد: بر اساس شاخص زیربنا، در سال ۱۴۰۰ زیربنای کتابخانه‌های عمومی استان باید ۸.۷ درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته و برابر با ۳۹ هزار و ۹۷۶ مترمربع باشد. در حال حاضر، زیربنای کتابخانه‌های عمومی استان برابر با ۲۸ هزار و ۵۸۵ مترمربع است. بنابراین تاکنون ۷۲ درصد از هدف‌گذاری زیربنا در استان تحقق یافته است. در شاخص سرانه کتاب نیز افزایش ۱۰ درصدی پیش‌بینی شده است؛ یعنی به ازای هر ۱۰۰ نفر باید ۱۳۳ نسخه کتاب موجود باشد که الان به ازای هر ۱۰۰ نفر باسواد، ۱۴۴ نسخه و به ازای هر ۱۰۰ نفر جمعیت کل استان ۸۹ نسخه کتاب وجود دارد که ۸۵ درصد کتاب برای افراد باسواد و ۶۶ درصد برای کل جمعیت هدف‌گذاری شده است.

نعمتی به شاخص سرانه کتابخانه‌ هم اشاره و تصریح کرد: بر اساس شاخص سرانه کتابخانه‌های عمومی، در سال ۱۴۰۰ سرانه کتابخانه‌های عمومی استان باید ۶.۳ درصد نسیبت به سال گذشته رشد داشته و به‌ازای هر ۱۰۰ نفر جمعیت ۹ کتابخانه موجود باشد. به این معنا که به ازای هر ۱۰۰ نفر باسواد ۸۶ کتابخانه عمومی و به ازای هر ۱۰۰ نفر جمعیت کل ۱۱۰ کتابخانه عمومی در استان وجود داشته باشد. در حال حاضر سرانه کتابخانه‌های عمومی استان به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر باسواد ۸.۳ کتابخانه عمومی و به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت کل ۶.۵ کتابخانه عمومی وجود دارد. در مجموع ۷۶ کتابخانه عمومی نهادی و مشارکتی در استان وجود دارد. بر این اساس، اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان توانسته ۸۸ درصد برای افراد باسواد و ۶۹ درصد برای جمعیت کل، هدف‌گذاری سرانه کتابخانه را محقق سازد.

سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر بیان کرد: شهرستان‌های دشتستان، بوشهر و تنگستان از نظر شاخص عضو، امانت و منابع در سال گذشته عملکرد خوبی داشته‌اند که این بیانگر این است که انجمن‌های کتاب در این شهر فعال هستند.

وی در ادامه به وضعیت پرداخت سهم نیم‌درصدی شهرداری‌های به کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر اشاره و تصریح کرد: شهرداری‌های خورموج و بوشهر به تعهدات خود پایبند بودند و سهم نیم‌درصد را پرداخت کرده‌اند ولی در سایر شهرهای دیگر همچنان با کم‌کاری شهرداری‌ها در پرداخت سهم نیم‌درصدی مواجه هستیم. این در حالی است که شهرداری‌ها موظف هستند نیم‌درصد از درآمد خود را به کتابخانه‌های عمومی پرداخت کنند. متاسفانه شهرداری برازجان در این زمینه هیچ‌گونه همکاری نداشته و اصلا به تعهدات خود عمل نکرده است.
 

نعمتی با بیان اینکه با وجود کمبودها و مشکلاتی که در زمینه زیرساخت‌های کتابخانه‌های استان داریم، با همین تعداد کتابخانه، فضا، کتاب و کتابدار، توان خدمت به هفت برابر تعداد اعضای فعلی را داریم، افزود: هم‌اکنون برای همکاری با هر نهاد و دستگاهی برای توسعه و گسترش کتابخانه‌های عمومی آمادگی لازم را داریم. تا بتوانیم فرهنگ کتاب و کتابخوان را در استان بیش از پیش ترویج کنیم.

وی در ادامه در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا دلایل بی‌رغبتی مردم بوشهر به کتاب و کتابخوانی از سوی شما مورد بررسی قرار گرفته است، توضیح داد: اداره‌‌کل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر در بحث تامین زیرساخت‌های کتابخوانی موظف است ولی در زمینه مطالعه این وظیفه ما تنها نیست؛ بلکه سایر دستگاه‌های فرهنگی مثل صدا و سیما، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره آموزش و پرورش، وزارت علوم و تحیقیات، سازمان تبلیغات اسلامی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و بسیاری از چهره‌های تاثیرگذار فرهنگی، مذهبی، اجتماعی و... موظف هستند که به توسعه و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی در جامعه پیرامونی خود بپردازند؛ چراکه همگی متوای امر کتابخوانی هستند.

سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر از ساخت سه پروژه کتابخانه جدید در دوراهک، آبدان و دویره خبر داد و افزود: کتابخانه دوراهک الان ۵۰ درصد رشد فیزیکی دارد در صورت بهره‌برداری، ۵۸۰ متر مربع به فضای کتابخانه‌ای استان افزوده می‌شود. کتابخانه آبدان هم ۵۰ درصد رشد فیزیک داشته و با اضافه شدن این کتابخانه، ۵۰۰ متر مربع به سرانه کتابخانه‌های عمومی استان افزوده می‌شود. کتابخانه دویره هم یک کتابخانه روستایی است که با رشد فیزیکی ۳۰ درصدی همراه است و در صورت بهره‌برداری، ۳۰۰ متر مربع به فضای کتابخانه‌ای استان اضافه می‌شود.

نعمتی در پاسخ به پرسش خبرنگار ایبنا دال بر اینکه برنامه اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان برای ساخت کتابخانه در نقاط محروم و کمتر برخوردار استان مثل جزیره شیف که چسبیده به شهر بوشهر است، چیست؟ توضیح داد: با توجه به اینکه اولویت ما در ساخت کتابخانه ابتدا شهرها هستند و بعد روستاها، بنابراین در حال حاضر برنامه‌ای برای احداث کتابخانه در این جزیره نداریم، مگر اینکه با همکاری بخش خصوصی و دستگاه‌های دیگر همتی شکل بگیرد و یک کتابخانه مشارکتی را در این جزیره راه‌اندازی کنیم و ما در بحث تامین منابع این کتابخانه تمام‌قد در کنار آن‌ها خواهیم بود ولی به‌دلیل نداشتن اعتبار کافی، توان ساخت کتابخانه را در این منطقه فعلا نداریم.

وی به شهرهای بدون کتابخانه استان اشاره و تصریح کرد: شهرهای بوشکان، بادوله و چاه مبارک شهرهای فاقد کتابخانه هستند و منتظر هستیم که در آینده‌ای نزدیک اعتبار لازم برای ساخت کتابخانه در این شهرها تخصیص بیابد.

سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر همچنین به حوزه‌هایی که با استقبال بیشتر اعضا و امانت‌گیری آن‌ها مواجه شده، اشاره کرد و گفت: به‌ترتیب حوزه‌های ادبیات، دین، علوم اجتماعی، تاریخ و جغرافیا، علوم محض، علوم کاربردی، هنر و سرگرمی، کلیات و زبان بیشترین میزان استفاده از سوی اعضای کتابخانه‌های استان را داشته‌اند.

نعمتی در ادامه به بخشودگی جرائم دیرکرد امانت کتاب اشاره و تاکید کرد: افرادی که کتاب را از کتابخانه‌های عمومی استان امانت گرفته‌اند ولی به‌موقع تحویل نداده‌اند و به همین دلیل مشمول جریمه شده‌اند، جرائم دیرکرد آن‌ها بخشوده شده است و فقط کتاب‌های امانت داده را تحویل بدهند.

وی با اشاره به رایگان شدن عضویت در کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر به‌مناسبت هفته کتاب گفت: متقاضیان عضویت در کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر از ۲۴ تا ۲۶ آبان‌ماه می‌توانند به‌صورت رایگان در کتابخانه‌‌های استان عضو شوند.

نعمتی همچنین به انعقاد تفاهمنامه‌هایی با بسیج عشایر استان، بهزیستی، موسسه دریایی شهید محلاتی، معاونت عقیدتی سیاسی ارتش، اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی و معاونت اجتماعی ناجا اشاره کرد و گفت: بر اساس این تفاهمنامه‌ها استفاده از امکانات و فضای کتابخانه‌های استان برای افراد عضو این نهادها رایگان یا با تخفیف ویژه است.

سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی بوشهر در پایان یادآور شد: با وجود اینکه کرونا شرایط بدی بر کشور حاکم کرد ولی از سال ۹۹ تا کنون در بستر فضای مجازی فعالیت‌های فرهنگی متعددی از سوی کتابخانه‌های عمومی استان شامل ۲۵۴۹ معرفی کتاب، ۱۹۲۵ برنامه مناسبتی، ۹۶۳ برنامه کودک، ۶۹۲ نمایشگاه کتاب، ۳۰۰ مسابقه فرهنگی، ۲۶۶ نشست کتابخوان، ۱۳۳ کارگاه آموزشی، ۱۰۹ جلسه مطالعاتی، ۲۱ جلسه نمایشنامه‌خوانی، ۲۳ نشست نقد و رونمایی از کتاب، ۸ نشست شعرخوانی و... برگزار شده است.